رشد شاخص بورس و عبور آن از مرز رويايي 50 هزار واحد، نزول و ركود بازارهاي رقيب و دورنماي روشن اقتصاد، گرايش رو به افزايش سرمايه‌گذاران حقيقي به بازار سرمايه را در پي داشته است. كارشناسان به اين دسته از سرمايه‌گذاران، توصيه مي‌كنند كه اسير هيجانات نشوند و با مطالعه كافي به خريد و فروش بپردازند. آنها بر اين اعتقادند كه بازار سرمايه، بازار نوسان‌ها است و همواره نمي‌تواند رو به رشد باشد. از ديدگاه كارشناسان، شاخص بورس، برآيند سود و زيان در اين بازار است.
ركوردهاي خيره‌كننده بورس تهران باعث شده تا اين روزها افراد بسياري به دنبال ورود به بازار سهام باشند.
سرمايه‌گذاراني كه تا پيش از اين در بازارهاي ارز و سكه فعاليت مي‌كردند با افت شديد اين بازارها به بورس تهران روي آورده‌اند تا شاهد ورود نقدينگي قابل توجهي به بورس تهران باشيم؛ هرچند همواره بهترين روزهاي بازار سرمايه با حضور حقيقي‌ها رقم خورده است اما اين بار رشد بازار، افراد غيرحرفهاي زيادي را براي حضور در بازار سهام تشويق كرده است. در اين ميان رفتار هيجان خريد در بازار سهام و صعود يكپارچه قيمت‌ها باعث شده تا به توصيه‌هاي كارشناسان براي سرمايه‌گذاري در شرايط كنوني بازار سرمايه بپردازيم. بازار سهام با شاخص 50 هزار واحدي قدرت‌نمايي قابل توجهي را در مقايسه با رقباي خود داشته با اين حال براي كسب بازده مناسب از اين بازار نيز بايد همه جوانب احتياط و تحليل‌هاي كارشناسي را مورد توجه قرار داد.
جهش بازار با نقدينگي جديد
مدير نظارت بر بورس‌هاي سازمان بورس و اوراق بهادار در اين باره گفت: روند مثبت بازار با خوش‌بيني فعالان بازار آغاز شد و با تغيير روند در بازارهاي موازي شدت گرفت. محمودرضا خواجه‌نصيري ورود نقدينگي جديد به بورس را مهم‌ترين عامل رشد پيوسته بازار عنوان كرد و گفت: بخش قابل توجهي از شركت‌ها در صنايع مختلف در نوسان‌هاي مثبت در حال معامله هستند كه نشان‌دهنده رشد همه‌جانبه بازار است. محمودرضا خواجه‌نصيري افزود: با توجه به كاهش قابل توجه قيمت‌ها در بازارهاي رقيب، روند صعودي معاملات به طور قطع تحت تاثير ورود نقدينگي جديد قرار گرفته و الزاما تغييرات فاندامنتال در صنايع مختلف خيلي تاثيرگذار نبوده است.
اين مقام ناظر با اشاره به اينكه همواره در اقتصاد، سرمايه‌گذاري در حوزه بورس به مراتب بهتر است، خاطرنشان كرد: سرمايه‌گذاران آگاه هستند و اينكه ريسك سرمايه‌گذاري در بازارهايي كه انتخاب كرده بودند افزايش يافته و جريان كاهش قيمت‌ها ريسك سرمايه‌گذاري آنها را افزايش داده باعث شد تا اين افراد به سمت بازار سهام تمايل يابند. وي افزود: در اين موضوع كه به جز بورس تمامي بازارهاي رقيب غيرمولد هستند، شكي نيست و ورود به بورس از اين نظر براي رشد اقتصادي بهتر است اما سرمايه‌گذاران بايد توجه كنند كه در زمان مناسب وارد بازار شوند و در انتخاب سهام با دقت عمل كنند.
دقت و تحليل در انتخاب سهم
خواجه‌نصيري تصريح كرد: فضاي سرمايه‌گذاري در بورس با ساير بازارهاي رقيب متفاوت است. بنابراين انتخاب سهام و چگونگي سرمايه‌گذاري از نكات مهمي است كه سرمايه‌گذاران تازه‌وارد بايد به آنها توجه كنند. مدير نظارت بر بورس‌هاي سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: در حال حاضر تمامي صنايع روند صعودي و نوسان مثبت دارند و اين موضوع جاي تامل دارد و نشان مي‌دهد بازار سهام مي‌تواند با اين شدت تداوم روند مثبت را شاهد باشد. زيرا جريان‌هاي مثبت و منفي نمي‌تواند براي طولاني‌مدت در تمامي صنايع حاكم شود و در اين روند صنايع براساس پتانسيل‌هاي خود به ترتيب متعادل خواهند شد. وي به سهامداران حقيقي توصيه كرد: سهامداران فعال اين روزها با تحليل بيشتر سعي كنند بهترين سهام را انتخاب كنند و از سوي ديگر سهامداران غيرحرفهاي حتي‌الامكان براي ورود به بازار از طريق صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اقدام كنند. اين صندوق‌ها بستري هستند كه زمينه حضور سرمايه‌گذاران غيرحرفهاي را فراهم مي‌كنند. اين مقام ناظر گفت: هرچند ماهيت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در سرعت عكس‌العمل و زنده بودن مانند سهام نيستند و جذابيت كمتري دارند با اين حال براي ورود سرمايه‌گذاران غيرحرفهاي روش مناسبي است. از سوي ديگر عواملي مانند انحصار صدور و ابطال واحدهاي صندوق‌ها در هر كارگزاري باعث مي‌شود اين صندوق‌ها چندان مورد استقبال نباشند. خواجه‌نصيري ادامه داد: به نظر مي‌رسد راه‌اندازي صندوق‌هاي قابل معامله كه در مراحل پاياني قرار دارد مي‌تواند بخش عمده‌اي از موضوعات مربوط به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري را حل كند و در جذب سرمايه‌گذاران غيرحرفهاي نقش مهم‌تري ايفا كند. وي با توصيه به سهامداران تاكيد كرد: هرچند روند بازار خوشحال‌كننده است و در كوتاه‌مدت نگراني خاصي ايجاد نخواهد كرد اما افراد با ميزان سرمايه كنترل شده و مديريت شده وارد بازار سهام شوند و با سرمايه مازاد خود براي خريد سهام اقدام كنند.
سهامداران تک سهم نخرند
مدیرعامل شرکت بورس علت رکوردشکنی جدید شاخص بورس تهران را اعلام کرد و به سهامداران توصیه کرد که از خرید تک سهم خودداری کنند. حسن قالیباف‌اصل افزود: در سال جاری رکورد‌های جدیدی در حجم معاملات بورس رخ داده و حجم معاملات بازار سرمایه نسبت به سال گذشته سه برابر شده است. وی ادامه داد: بنابراین از ابتدای سال تاکنون میانگین روزانه معاملات خرد و بلوک به 160 میلیارد تومان رسیده است در حالی که در سال گذشته این میزان نزدیک به 50 میلیارد تومان بود. براین اساس می توان گفت که حجم معاملات نسبت به سال گذشته سه برابر شده است. وی ادامه داد: هم چنین نقدشوندگی سهام افزایش یافته و اقبال مردم به بازار با توجه به سهامی که در بورس عرضه شده، رشد پیدا کرده است. مدیر عامل شرکت بورس در مورد علت اقبال مردم به بازار سرمایه در سال جاری گفت: سهام‌هایی که در بورس حضور دارند از شرکت‌های خوب کشور بوده و به دلیل دستور‌العمل پذیرش، شرکت‌هایی وارد بورس می‌شوند که وضعیت مناسبی از لحاظ عملکرد و سودآوری دارند. قالیباف اصل خاطرنشان کرد: امسال همچنین شرکت‌های بورسی اطلاعات مناسبی به بازار ارائه کردند و برگزاری مجامع شرکت‌ها نشان داد که شرکت‌های بورسی به پیش‌بینی های سود خود رسیده وحتی بیشتر از پیش‌بینی‌ها محقق کردند.
وی با بیان اینکه وضعیت سودآوری شرکت‌ها مناسب است، عنوان کرد: در بودجه امسال سودآوری شرکت‌های بورسی 15 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته که این نشان میدهد وضعیت سودآوری شرکت‌ها بهبود پیدا کرده است. وی همچنین رکود سایر بازارها را از عوامل رشد بورس دانست و با تاکید بر اینکه بازار‌های ارز و سکه به عنوان ابزار سرمایه‌گذاری نبوده و این بازارها در کوتاه‌مدت سودآور هستند، عنوان کرد: این بازارها در سال جاری سودآوری گذشته را نداشتد به طوری که طلا روند کاهشی را از ابتدای سال طی کرده است بنابراین نبود چشم‌انداز مناسب در این بازارها باعث شده است که نقدینگی به سمت بورس جذب شود. وی با بیان اینکه بازار سرمایه از پتانسیل خوبی برای رشد برخوردار است، به سهامداران توصیه کرد که با مطالعه و دقت نسبت به خرید و فروش سهام اقدام کرده و دچار جو روانی نشده و با مطالعه نسبت به ارزش ذاتی سهام نسبت به خریداری آن اقدام كنند. همچنین سهامداران بهتر است سبد سهام تشکیل داده و از خریداری تک سهم‌ها
خودداری کنند.
رفتار بازار سهام هيجاني نيست
مدير عامل يكي از شركت‌هاي كارگزاري درخصوص اينكه چرا همه به فكر خريد سهام افتاده‌اند؟ گفت: به نظرم ورود به بازار سرمايه در شرايط كنوني منطقي است و در واقع بازار سهام مدتي است كه به آرامش رسيده است.
سياوش وكيلي در ادامه افزود: مي‌توان با نگاهي مثبت به اين نتيجه رسيد كه حبابي وجود ندارد و رونق بازار سرمايه در شرايط كنوني به تناسب خوش‌بيني‌هايي كه به آينده هست و براساس اطلاعاتي كه منتشر شده تداوم خواهد يافت، البته در ديگر سو، تقاضا در بازارهاي موازي همچون ارز و سكه كاهش پيدا كرده و سفته‌بازي فعلا جايي ندارد. اين كارشناس بازار سرمايه با اشاره به اينكه روند فعلي به دور از هياهو و هيجان است، تصريح كرد: مسير بازار روشن و مشخص است و بررسي دادوستدها طي 6 ماه گذشته نشان مي‌دهد معاملات فعلا منطقي است.
وي در پاسخ به اينكه بهترين شيوه براي ورود افراد حقيقي و غير حرفه‌اي به بازار را در چه مي‌دانيد؟ گفت: بهترين استراتژي براي ورود سهامداران اين است كه مسوولان و تصميم سازان با استفاده از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري شرايط براي حضور سهامداران غيرحرفهاي را آسان سازند.
وكيلي استفاده از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري را با توجه به استقبالي كه از آنها به عمل آمده و بازدهي را كه اين صندوق‌ها داشته‌اند، بهترين شيوه براي ورود سرمايه‌گذاران خُرد به بازار دانست.
اين كارشناس بازار سرمايه بر اين باور است كه شركت‌هاي كارگزاري بهتر است توجه ويژه‌اي به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري داشته باشند و البته رسانه‌ها به عنوان واسط نيز بايد عملكرد صندوق‌ها را به عنوان يكي از شيوه‌هاي سرمايه‌گذاري بررسي و مطرح كنند زيرا با توجه به سابقه و بازدهي كه صندوق‌ها داشته‌اند، مي‌توان از آنها به مانند يكي از شيوه‌هاي سرمايه‌گذاري مطمئن نام برد. وكيلي درخصوص نقش صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در جذب سرمايه‌هاي افراد حقيقي خاطرنشان كرد: صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري به دليل اينكه تك‌سهم نيستند، همچنين وسعت انتخاب دارند و از سويي با قانون مدوني اداره مي‌شوند، مي‌توانند بدون هيجان غير‌منطقي به سرمايه‌گذاران خُرد براي حضور در بازار كمك كنند.
وكيلي درباره پتانسيل سودآوري بازار سهام تصريح كرد: صنايع در شرايط فعلي مزيت نسبي دارند. در واقع بازار سرمايه كشور به مسائل سياسي پيوند زده شده كه البته با اميدواري به آينده، فضاي مثبتي پيش روي بورس قرار گرفته است.
اين كارگزار بورس كالا افزود: صنايع پالايشگاهي و پتروشيمي متناسب با كاهش نرخ دلار تغييرات نسبي داشته اند، اين در شرايطي است كه همين صنايع با ظرفيت کامل كار نمي‌كنند. البته نبايد موضوع تحريم‌ها و مراوده ما با جهان خارج به منزله توان صادراتي فراموش شود زيرا با معادلات سياسي به وجود آمده و انتخاب گزينه «اعتدال» اميدواري به اينكه محدوديت‌ها كم شود و فروش‌ها به سادگي صورت گيرد، بيشتر شده است. با توجه به مفروضات پيش رو كه به معناي حمايت از بخش توليد است، چه بسا سهام بسياري از صنايع در واكنش به وضعيت به وجود آمده، مثبت شده است. بنابراين به احتمال زياد مي‌توان به ادامه ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي سودآوري خوش بين بود.
وكيلي با بيان اينكه عدد «پي بر اي» منطقي است، تصريح كرد: «پي بر اي» كل بازار در حدود 5/5 تا 6 است. وي در پاسخ به اين سوال كه بهتر است سرمايه‌گذاران با چه سرمايه‌اي وارد بازار شوند؟ گفت: براي سرمايه‌گذاري در بازار لازم نيست حجم سرمايه مشخص شود و آن را تعيين كرد اما توصيه مي‌شود سرمايه‌ها را به صورت پرتفوي مديريت كنند.
وكيلي به سهامداران توصيه كرد كه از حركت‌هاي احساسي و هيجاني دوري كنند. البته سرمايه‌گذاران بهتر است علاوه بر مشورت گرفتن از موسسات و نهادهاي معتبر در بازار سرمايه با استفاده از مازاد سرمايه خود در سايت‌هاي مجازي همچون «تالار مجازي بورس» ثبت‌نام كرده تا هم با سازوكار معاملات و بازار سرمايه آشنا شوند و هم اينكه از جوايزي كه بورس در نظر گرفته، سود مناسبي به‌دست آورند.
اين كارشناس بازار سرمايه در ادامه افزود: سهامداران بهتر است حجم سرمايه‌هاي خود را به صورت تدريجي و پلكاني افزايش دهند و از رفتار هيجاني كه از تحليل‌هاي منطقي قوي برخوردار نيست‌پيروي نكنند زيرا احتمال زيان‌دهي به دليل نبود اطلاعات متقن و شناخت درست از بازار توسط سهامداران خرد و سرمايه‌گذاران مبتدي، بسيار بالا است. وكيلي با اشاره به اينكه اگر چه فعلا قضاوت درباره برنامه آينده دولت برآمده از رييس جمهور منتخب زود است اما تاكيد كرد كه دولت جديد بايد رويكرد خود را نسبت به بازار سرمايه با اتخاذ راهكارهاي اساسي اعلام كند.
وي با پيشنهاد تشكيل يك كارگروه ويژه براي رصد بازار سرمايه و بازديد مسوولان اقتصادي دولت جديد از بورس به رسانه‌ها توصيه كرد در حفظ و ماندگاري وضع موجود كوشش كنند.
وكيلي در پايان تصريح كرد: دولت جديد هنوز نگاه ويژه‌اي به بازار سرمايه ندارد و اميدواري‌ها تنها استنباط فعالان بازار است. البته باز هم بايد به يادآورد كه بازار سهام نسبت به ديگر بازارهاي موازي همچون سكه و ارز در شرايط كنوني بازدهي بهتري داشته و سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌ها در دولت جديد بايد در راستاي حضور سرمايه‌ها در بازار سرمايه و مولد باشد.
شاخص، برآيند سود و زيان است
يك كارگزار بورس در گفت‌وگو با خبرنگار «دنياي اقتصاد» درخصوص ورود سرمايه‌گذاران جديد به بازار سرمايه در شرايط حاضر گفت: سرمايه‌گذاران بايد در نظر داشته باشند كه بازار همواره صعودي نبوده و انتظار هميشه مثبت بودن بازار، منطقي نيست.
محمد كفاش افزود: متاسفانه صدا و سيما تنها زماني كه بازار، مثبت و صعودي است بورس را تبليغ مي‌كند در حالي كه اگر كساني كه آشنايي كافي با بورس ندارند پس از ورود، با ضرر و زيان روبه‌رو شوند براي هميشه از بازار خارج خواهند شد. وي با اشاره به اينكه بورس بازار سود و زيان است، تصريح كرد: مكانيزم بازار به خوبي بايد تشريح شود زيرا آنچه از رشد شاخص مي‌بينيم برآيند سود و زيان است و در روزهاي صعود شاخص نيز صف فروش در بازار وجود دارد.
اين كارشناس بازار سرمايه خاطرنشان كرد: بازار ما تا پايان سال مثبت نخواهد ماند و دوره ركود هم خواهد داشت زيرا تجربه نشان داده است، شيب تند مثبت، ممكن است با همان سرعت به شيب تند منفي تبديل شود اما دورنماي اقتصاد و بازار سرمايه كشور بيانگر آن است كه در مقايسه با ساير بازارها، بازار سرمايه بهترين گزينه براي سرمايه‌گذاري است و بازارهاي رقيب، جذابيتي ندارند و پيش‌بيني رشد قيمتي براي آنها متصور نيست. اين كارگزار بورس اظهار اميدواري كرد: با توجه به كاهش ارزش پول ملي كه پيش از اين اتفاق افتاد و اميدهايي كه در جهت مثبت شدن دورنماي اقتصادي شكل گرفته است، بازار سرمايه پتانسيل رشد خواهد داشت. از سوي ديگر گزارش‌هاي عملكرد شركت‌ها و برگزاري مجامع سالانه آنها حاكي از آن است كه ميانگين «پي بر اي» بازار در حال افزايش است.
كفاش درباره پتانسيل‌هاي سودآوري بازار گفت: سرمايه‌گذاران نبايد انتظار داشته باشند كه ظرف يك هفته به سود 20 درصدي دست پيدا كنند و افق سرمايه‌گذاري خود را حداقل 6 ماهه ببينند.
وي درباره بهترين شيوه ورود سرمايه‌گذاران حقيقي و غيرحرفهاي به بازار گفت: اين دسته از سرمايه‌گذاران بايد وارد صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري شوند و صندوق‌ها مي‌توانند بهترين گزينه براي آنها باشند زيرا علاوه بر برخورداري از شفافيت لازم، مديريت حرفه‌اي دارند و با بازدهي خوبي هم روبه‌رو هستند به گونه‌اي كه در سال گذشته صندوق‌هايي بوده‌اند كه بازدهي آنها از 100 درصد فراتر رفته است. علاوه بر اين صندوق‌ها دچار ريسك بيش از حد نمي‌شوند و ضامن نقدشوندگي دارند. كفاش ادامه داد: سبدگرداني مي‌تواند گزينه دوم مناسب براي سرمايه‌گذاران غيرحرفهاي باشد و اين گروه از سرمايه‌گذاران، مي‌توانند از طريق كارگزاران سبدگردان يا شركت‌هاي سبدگرداني وارد بازار شوند.
اين كارگزار بورس به سهامداران توصيه كرد: مطالعه و مشاوره با كارشناسان يكي ديگر از راه‌هاي كسب بازده مناسب در بازار است. از سوي ديگر همواره توصيه مي‌شود سرمايه‌گذاران، سهم‌هاي جذاب و لحظه‌اي نخرند و تنها سهم‌هاي بنيادي را خريداري كنند. ضمن اينكه، پولي را وارد بازار كنند كه به آن نياز ضروري و فوري ندارند تا در صورت زيان احتمالي، دچار مشكلات نشوند و كمي از پس‌انداز را وارد بازار كنند و پس از حرفه‌اي شدن با مبلغ بيشتر وارد بازار شوند.
كفاش درباره نقش صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در جذب سرمايه‌هاي افراد حقيقي گفت: صندوق‌ها در اين زمينه خيلي موفق نبوده‌اند اگرچه عملكرد آنها خوب بوده اما به نظر مي‌رسد بايد تبليغات بيشتري درخصوص فعاليت آنها صورت گيرد و لازم است بيشتر از اينكه روي شاخص تبليغ مي‌شود درباره عملكرد صندوق‌ها تبليغ شود.
وي تاكيد كرد: شاخص، نماينده كل بازار است اما صندوق، نماد عملكرد حرفه‌اي مديران است و سرمايه‌گذار به دنبال كسي است كه سرمايه‌اش را به خوبي مديريت كند و خوشبختانه عملكرد صندوق‌ها شفاف و به روز بوده و بازده صندوق‌ها نيز قابل قبول است. كفاش در پايان گفت: اگر مسوولان اقتصادي بخواهند از رشد تورم و نقدينگي جلوگيري و از توليد حمايت كنند، ناگزيرند بازار سرمايه را توسعه دهند.
پايه‌هاي موثر براي ورود تازه‌واردان به بازار سرمايه
عضو هيات مديره تامين سرمايه اميد نيز در گفت‌وگو با خبرنگار «دنياي اقتصاد» اظهار کرد: همان طور كه پيش‌بيني مي‌شد بازار پس از انتخابات رياست‌جمهوري از روند صعودي برخوردار شد، از سوي ديگر كاهش بازدهي در بازارهاي موازي مانند طلا و ارز كه با كاهش نوسان و گاهي اوقات ريزش همراه بود، بر رونق بازار بورس و جذب نقدينگي آن افزوده است.
عليرضا برادران ادامه داد: اين مسائل سبب شده تا در شرايط كنوني بسياري از خانوارها و اشخاص حقيقي به ورود به بازار سرمايه تمايل يابند كه بديهي است اين اشخاص از اطلاعات اندكي برخوردار باشند.
برادران به اين سرمايه‌گذاران جديد توصيه كرد: ضمن اجتناب از خريدها و فروش‌هاي هيجاني و عدم توجه به شايعات بازار، با مطالعه و مشورت با افراد صاحب‌نظر و متخصص و بهره‌گيري از مزايا و مشاركت در سرمايه‌گذاري در صندوق‌ها يا شركت‌هاي سبدگردان ريسك خود را در مقابل كاهش‌هاي احتمالي قيمت سهام پوشش دهند تا به اين واسطه پس‌انداز و سرمايه‌هاي خود را در معرض زيان قرار ندهند.
وي با تاكيد بر لزوم نگاه ميان‌مدت و بلندمدت براي سرمايه‌گذاري در بازار سرمايه، ادامه داد: در صورت انتخاب بهينه سبد سهام، كسب بازده كوتاه‌مدت نيز امكان‌پذير است. عضو هيات مديره تامين سرمايه اميد اضافه كرد: مطالعه شركت‌ها، گزارش‌های مالي و گزارش‌های هيات مديره، بررسي طرح‌هاي توسعه‌اي شركت‌ها، ميزان پيش‌بيني سود، تحقق سود و پوشش آن در حوزه‌هاي مالي و شركت در جلسات آموزشي مي‌تواند از جمله گام‌هاي موثر براي افرادي باشد كه به تازگي وارد بازار سرمايه مي‌شوند.
وي در مورد پتانسيل‌هاي سودآوري در بازار سرمايه، گفت: با توجه به آنكه متناسب با شاخص تورم، بازار سرمايه در دو سال گذشته رشد نداشته، به لحاظ ارزش‌هاي جايگزيني و به وجود آمدن فرصت‌هاي جديد از جمله تشكيل كابينه دولت يازدهم تا شهريورماه سال جاري و چنانچه اتفاقات مثبت به همين ترتيب ادامه داشته باشد به عنوان مثال مذاكرات هسته‌اي به نقطه مناسب‌تري هدايت شود و اقدامات عملي مناسب دولت مي‌تواند جايگاه بازار را تثبيت كند.
برادران اضافه كرد: بنابراين در چنين بستري به نظر مي‌رسد كليه صنايع داراي پتانسيل‌هاي سودآوري باشند به ويژه صنايعي كه در آنها مزيت‌هاي نسبي و استراتژيك وجود دارد مثل گروه‌هاي نفت و گاز، پتروشيمي، معدني، سيماني، بانكداري و واسطه‌گري مالي مي‌تواند مورد توجه سرمايه‌گذاران قرار گيرد.