بورس ما چگونه عميق مي‌شود؟

بورس اوراق بهادار تهران در ادامه روند صعودي خود روز گذشته نيز پرقدرت حضور يافت به طوري كه با ثبت رشد 6/0 درصدي و عبور شاخص از محدوده 65 هزار و 700 واحد، بار ديگر ركوردشكني كرد به طوري كه در نهايت بازدهي سرمايه‌گذاران اين بازار از ابتداي امسال به 7/72 درصد رسيد. حال در اين شرايط و با توجه به رشد بازار و افزايش نقدينگي، چه راهكاري بايد انديشيد تا شرايط صعودي موجود تداوم يابد و باعث عمق بخشيدن بيشتر به بازار شود؟ در گزارش زير مديران و فعالان بازار سرمايه به ارائه ‌نظرات خود در اين رابطه پرداخته و معتقدند شرايط مثبت سياسي و اقتصادي يك فرصت بالقوه براي بازار است كه نه تنها باعث جذب سرمايه‌گذاران خارجي در بورس خواهد شد بلكه بهترين زمان براي پذيرش شركت‌هاي جديد و عرضه اوليه سهام آنها است. كارشناسان افزون بر اين معتقدند انتشار ابزارهاي مالي جديد و متنوع سرمايه‌گذاري باعث ايجاد تامين مالي و جذب سرمايه‌گذاران بيشتر خواهد شد كه در نهايت سالي شگفتي‌آفرين براي بازار سرمايه به ثبت خواهد رسيد.

بازار عمیق چیست؟

در اين رابطه مدیر‌عامل شرکت تامین سرمایه نوین در ابتدای اظهاراتش به تشریح مفهوم اصلی عمق بازار سهام (Market Depth) و عمق مالی

(Financial Depth) پرداخت و گفت: در علوم مالی، بازار عمیق به بازاری اطلاق می‌شود که مدت زمان انتظار برای اجرای سفارش خرید یا فروش اوراق بهادار حداقل بوده و به آسانی انجام شود. چنانچه بازار عمیق باشد، برای تغییر قیمت اوراق بهادار حجم بالایی از سفارش خرید (فروش) لازم است. ولی نادی‌قمی در ادامه افزود: عمق بازار با برداشت عموم از نقد‌شوندگی بازار ارتباط نزدیک دارد و می‌توان گفت که بازار عمیق، بازاری نقد شونده است که هیچ‌گاه سفارش خرید یا فروشی بی‌جواب نخواهد ماند.وی ادامه داد: عواملی نظیر شفافیت و کارآیی بازار، عدم محدودیت برای نوسان قیمت، وجود نهادهای مالی با توانگری مالی بالا جهت بازارگردانی، وجود ابزارهای مالی متنوع سرمایه‌گذاری و تامین مالی، عدم توقف طولانی‌مدت نماد معاملاتی شرکت‌ها و نظام حقوقی و قضایی فراگیر از جمله مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر عمق بازار است.

نادی خاطرنشان کرد: در شرایط تورمی که هزینه فرصت نگهداری پول افزایش می‌یابد، افراد مایلند پرتفویی با ویژگی نقدشوندگی بالا نگهداری کنند، بنابراين میزان نقدینگی بازار افزایش می‌یابد. این درحالي است که نقدینگی بی‌ثباتی که در پی کسب سود کوتاه‌مدت حاصل مي‌شود، بخشی از بازار یا اقتصاد را متورم یا نامتوازن می‌کند.وی در ادامه به بررسی مفهوم عمق مالی پرداخت و گفت: عمق مالی نیز به پیشی گرفتن سرعت افزایش دارایی‌های مالی جامعه از سرعت رشد دارایی‌های غیرمالی اطلاق می‌شود؛ در کشورهایی با نظام مالی توسعه یافته، سرمایه‌های کمیاب به کارآ ترین مصارف که بیشترین بازده را در پی دارد، اختصاص می‌یابد و به عبارتی کارآیی تخصیصی بازار مالی در سطح بالایی قرار دارد.به عقيده نادی، بازار سرمایه نقدشونده که دارایی‌های مالی قابل معامله در آن سهم مناسبی از ثروت افراد جامعه را تشکیل می‌دهد، به افزایش توسعه‌یافتگی و عمق مالی کشور کمک خواهد کرد به طوری که آنچه در افزایش نقدینگی بازار مشاهد می‌شود باید با IPOهای جدید، افزایش سهام شناور شرکت‌ها و معرفی ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری پاسخ داده شود. وی معتقد است: در واقع باید به نوعی برنامه‌ریزی کرد که دارایی فیزیکی به دارایی‌های مالی تبدیل شود. به‌عنوان مثال به جای اینکه بخش واقعی ساختمان به تقاضای سفته بازی پاسخ دهد یونیت‌های صندوق زمین و ساختمان به‌این تقاضا جواب دهد.

راهکارهایی برای عمق بخشیدن

مدیر عامل شرکت تامین سرمایه نوین در ادامه اظهاراتش به بررسی جایگاه عمق مالی در بازار سرمایه کشور پرداخت و گفت: بازار سرمایه در ایران نوپاست و عمق مالی در کشور پایین است و در واقع توسعه‌یافتگی مالی کشور وابسته به رشد بازار سرمایه است.

نادی ادامه داد: نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است که بین عمق (توسعه‌یافتگی) مالی، رشد اقتصادی بلند‌مدت و کاهش فقر رابطه معنی‌داری وجود دارد؛ چنانچه بخواهیم در مسیر عمق بازار گام برداریم باید اقدامات جدی در زمینه حذف عدم تقارن اطلاعاتی انجام شود.وی خاطرنشان کرد: همچنان برخی از فعالان بازار از محل اطلاعات محرمانه، بازدهی کسب می‌کنند.نادی یکی از موارد برای توسعه‌یافتگی بیشتر بازار را تقویت نهادهای مالی موجود و همچنین ایجاد نهادهای جدید نظیر موسسات رتبه‌بندی در جهت تولید اطلاعات با کیفیت دانست و افزود: در این راستا باید نظام حسابداری و حسابرسی شفاف و توانمند را تقویت کرد که در اینجا تربیت نیروی انسانی مناسب بسیار اهمیت دارد و افزون بر این فرهنگ و سلیقه عموم سپرده‌گذاران جامعه را نیز باید به سمت بازار سرمایه سوق داد که تشکیل نظام حقوقی و قضایی دقیق و فراگیری برای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران از اولویت‌های دیگر در این زمینه است.

ابزارهای مالی جدید و جذب سلایق مختلف

مدیر‌عامل شرکت تامین سرمایه نوین در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه نقش ابزارهای مالی جدید در این میان چیست؟ گفت: ابزارهای مالی جدید شرایط مطلوب و انعطاف‌پذیری را برای جذب سلایق مختلف سرمایه‌گذاری فراهم می‌آورد؛ بر این اساس مشتریان بازار پول با انتظارات مختلف می‌توانند از خدمات متنوع بازار سرمایه استفاده کنند.

نادی ادامه داد: در حال حاضر در بازار سرمایه به دلایل متعدد، تامین مالی سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت و پروژه‌ها با به‌کارگیری پس‌انداز‌ها صورت نمی‌گیرد و به طور عمده نقش بانک‌ها در این زمینه برجسته است.وی در ادامه افزود: بورس فقط محلی شفاف برای معاملات ثانویه اوراق بهادار نیست و آنچه به بازار سرمایه اهمیت بیشتری خواهد داد و موجب می‌شود که بار بیشتری در رشد توسعه اقتصاد به عهده داشته باشد، نقش موثر آن در تامین مالی فعالیت‌های صنعتی است.وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که بازار سرمایه در این زمینه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

نادی با ذکر مثالی ادامه داد: در نظر بگیرید وزارت نفت یا وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌توانند با قراردادن پروانه بهره‌برداری یک معدن یا قرارداد نفتی یا هر حقوق انحصاری دیگر در داخل یک شرکت يا پروژه و تضمین بازدهی مناسب آن، به راحتی حجم عظیمی از منابع خرد و کلان را از طریق بازار سرمایه جذب و برای توسعه صنعتی کشور به کار بگیرند. این موضوع مهم است که نگاه سیاست‌گذاران کلان اقتصادی نسبت به بازار سرمایه تغییر کند و توسعه‌یافتگی مالی را در توسعه بازار سرمایه جست‌وجو‌ كنند.

استفاده فرصت بالقوه در فضای مثبت سیاسی

نادی در خصوص فرصت‌های پیش روی حاصل از شرایط سیاسی و اقتصادی حال حاضر نیز اظهار كرد: با فرض گشایش در شرایط سیاسی بین‌المللی، بازار سرمایه در کشور با یک فرصت بالقوه روبه‌رو است؛ بسیاری از شرکت‌های بزرگ پذیرفته شده در بورس یا حتی فرابورس شرایط لیست شدن در بازارهای خارجی را خواهند داشت. در این صورت علاوه بر توسعه بازار فروش محصولات و کاهش هزینه سرمایه این شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران خارجی یا سرمایه‌های ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز می‌تواند برای رشد و توسعه کشور به کار گرفته شود که در این‌صورت شرکت‌های بورسی می‌توانند بازارهای جدید را فتح کنند و هزینه معاملات خارجی کاهش خواهد یافت. نادی ادامه داد: در این‌صورت برخلاف روند سال 1391 تنها محرک بازار افزایش قیمت دلار نخواهد بود، بلکه تثبیت قیمت دلار و رشد توان تولید شرکت‌ها می‌تواند بازار را با جهش مواجه کند.به عقیده نادی در این شرایط سیاست گذاران باید بازار را به سمت تامین مالی پروژه‌ها و توسعه ظرفیت‌ها سوق دهند تا سهم بازار سرمایه در تامین مالی رشد اقتصادی کشور افزایش یابد که می‌توان براساس یک برنامه مدون، بازار سرمایه را به اولین هدف تامین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها و اولین مقصد سرمایه‌گذاری پس‌اندازکنندگان بدل کرد.

تدابیری برای ریسک‌های موجود در بازار

نادی در ادامه اظهاراتش فعالیت در بازار سهام را توام با ریسک دانست و افزود: برای کشورهای در حال توسعه‌ای همانند ایران که در بسیاری از حوزه‌ها به ظرفیت نرسیده و توسعه پیدا نکرده، ریسک سیستماتیک بیشتر از ریسک غیر‌سیستماتیک کارکرد دارد. وی ادامه داد: برای مدیریت ریسک‌های سیستماتیک باید برای بسیاری از سیاست‌گذاران و کسانی که تریبون عمومی در اختیار آنها قرار می‌گیرد، مشخص کرد که این بازار نسبت به موضع‌گیری‌ها حساس است و واکنش سریع (خروج سرمایه) نشان می‌دهد. وی در ادامه گفت: در حوزه ریسک‌های غیرسیستماتیک نیز باید ضمن تفکیک مدیریت و مالکیت، بازار کار مدیران حرفه‌ای را گسترش داد تا ضمن به ظرفیت رساندن حوزه‌های مختلف، ریسک‌های در سطح صنعت یا بنگاه را مدیریت کرد.

وی بهره گیری از توانمندی شرکت‌های تامین سرمایه یا همان بانک‌های سرمایه‌گذاری برای طراحی و معرفی ابزارهای جدید مدیریت سرمایه و ابزارهای مشتقه و ترکیبی نظیر انواع optionها و اوراق بدهی قابل تبدیل به سهام را از دیگر راهکارها برای کاهش ریسک‌های موجود در بازار برشمرد.

استفاده مطلوب از فرصت پیش آمده

حسین خزلی‌خرازی از کارشناسان بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو‌ با خبرنگار ما شرایط مثبت کنونی و رشد بازار را بهترین زمان برای پذیرش سریع‌تر شرکت‌ها و عرضه‌های اولیه دانست و گفت: در زمانی که طرف تقاضا به شدت تحریک می‌شود و شاهد ورود سرمایه‌گذاران جدید و ورود نقدینگی جدید به بازار هستیم، عواملی از قبیل عدم عرضه‌های اولیه، نبود افزایش سرمایه‌های متعدد و اصولی و عدم رشد تعداد شرکت‌ها و تعداد سهام، منجر به رشد نقدینگی موجود و در نهایت رشد قیمت‌ها و رشد میانگین قیمت به درآمد کل بازار خواهد شد.وی خاطرنشان کرد: بدین ترتیب بهترین وقت برای پذیرش سریع‌تر شرکت‌ها و عرضه‌های اولیه و موافقت با افزایش سرمایه‌های اصولی شرکت‌ها همين زمان است.این کارگزار در ادامه اظهار كرد: شرایط سیاسی داخلی و بین‌المللی و در مجموع فضای ایجاد شده در کسب و کار کشور بسیار بی نظیر است و سال‌های آینده قطعا سال‌های بازار سرمایه و رونق و رشد آن خواهد بود.خرازی ادامه داد: برای رسیدن به رشد اقتصادی مداوم 8 درصد در سال مسیر مهمی خبر سرمایه‌گذاري خارجی و بازار سرمایه وجود ندارد و اینجانب سال‌های آینده را سال‌های شگفتی آفرین بازار سرمایه می‌دانم.خرازی در ادامه افزود: نسبت نقدشوندگی بورس ما هنوز به نسبت سایر بورس‌ها پایین است؛ به نظر امسال 50 درصد از ارزش کل بازار مورد داد‌و‌ستد قرار خواهد گرفت هرچند این نسبت در سال‌های اخیر به شدت رشد کرده و از 12 درصد در سال 84 به این نسبت رسیده است ولی هنوز با میانگین جهانی که بالای صد در صد است و با بورس‌های پرگردش دنیا مانند نزدک و شنزن که بیش از 400 درصد ارزش بازار در یک سال مورد معامله و داد‌و‌ستد قرار می‌گیرد فاصله زیاد داریم.وی ادامه داد: هنوز تعداد زیادی شرکت بزرگ و برندهای مهم و شرکت‌های دولتی و شرکت‌های وابسته به نهادها و سازمان‌های عمومی و به خصوص تامین اجتماعی هستند که وارد بورس نشده‌اند که با ورود بقیه این شرکت‌ها به راحتی باید ارزش بازار ما به 700 هزار میلیارد تومان برسد.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه خاطر نشان کرد: این در حالی است که هنوز ابزارهای معاملاتی مدرن و به روز یا تعریف نشده‌اند یا مانند معاملات آتی سهام رونق ندارند.بنا به نظر خرازی بورس‌های ما از لحاظ زیرساختارها هنوز جای رشد بسیار زیاد دارند و در این میان سامانه‌های معاملاتی به روز، سامانه پس از معاملات منطبق با نیازهای روز، سامانه‌های قبل از معامله که عمدتا طرف کارگزاران است و مرکز داده ملی مالی (financial data center) و بسیاری از زیرساخت‌هاي بازارهنوز نیاز به رشد و سرمایه‌گذاری دارد.

بازنگری جدی در مقررات موجود

خرازی انتشار ابزارها و اوراق مالی جدید منطبق بر شریعت اسلامی را یکی از موارد مهم در بالابردن تامین مالی شرکت‌ها و رشد بازار و عمق بخشیدن به بازار دانست و گفت: در این زمینه کارهای بسیار خوب و جدیدی شده ولی باید به سرعت ادامه پیدا کرده و برخی از قوانین و رویه‌های کند‌کننده امور بازنگری شود.وی معتقد است: مقررات زدايی (deregulation) و بازنگری جدی در مقررات موجود و وضع و اجرای مقررات جدید از نیازهای جدی بازار است.

تدابیر مهم برای کاهش ریسک بازار

این کارشناس بازار سرمایه موارد مختلفی از قبیل عمق بخشیدن به بازار از طریق پذیرش سریع‌تر شرکت‌ها در بورس‌ها، افزایش ارزش جاری بازار از طریق تسریع در فرآیند افزایش سرمایه‌ها، افزایش ارزش جاری بازار از طریق ادامه دادن وسرعت دادن به واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی، افزایش گردش معاملات و نقدشوندگی بازار از طریق بالابردن سهام شناور آزاد شرکت‌هایی که زیر 20 درصد آن در بازار شناور است، پذیرش سریعتر شرکت‌های نهادهای عمومی مانند تامین اجتماعی و شستا، صندوق‌های بازنشستگی و حتی شرکت‌‌های وزارت دفاع و صندوق‌های بازنشستگی، سرمایه‌گذاری عمیق و استراتژیک در زیرساختارهای فنی و تکنولوژیک بازار، توسعه نهادهای واسطه‌ای جدید مانند سبدگردان‌ها، صندوق‌ها و مشاوران سرمایه‌گذاری و فرهنگ‌سازی عمیق‌تر و گسترده از وضعیت فعلی و روی کار آمدن مدیران و مسوولان با افق‌های دید بلندتر و آرزوهای ملی وسیع‌تر را از جمله تدابیری برای براي كاهش ريسك در بازار سرمایه برشمرد.

استفاده بهینه از فرصت طلایی

مدیر‌عامل شرکت سرمایه‌آفرینان متین نیز معتقد است با رکود حاکم بر بازارهای موازی و وجود نقدینگی سرگردان حدود 450 هزار میلیارد تومانی و فراهم شدن بستری نسبتا آرام‌تر نسبت به سال‌های گذشته در فضای بازار سرمایه در اثر کاهش ریسک‌های سیستماتیک بازار، اقبال سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه افزایش چشمگیری یافته و بهترین فرصت برای تعمیق بازار و تامین مالی از طریق بازار سرمایه توسط دولت تدبیر و امید و نهادهای مالی بزرگ با ورود شرکت‌های جدید به این بازار و عرضه سهام بیشتر توسط سهامداران عمده به وجود آمده است.محمدرضا صادقی در ادامه اظهار كرد: در این ارتباط وزیر اقتصاد نیز به برنامه‌های دولت برای افزایش تامین مالی از بازار سرمایه اشاره صریحی کرده‌اند.وی خاطرنشان کرد: در صورت عدم استفاده از این فرصت طلایی و عدم مدیریت صحیح، احتمال رشد نامتعادل P/E بازار و حبابی شدن قیمت‌ها و ضرر و زیان سهامداران جدید و فرار سرمایه متعاقب آن به‌وجود خواهد آمد.

موانع موجود برای توسعه عمق بیشتر

صادقی در ادامه سخنانش به برخی موانع موجود در مسير توسعه عمقي بازار اشاره کرد و گفت: بانک محور بودن فرهنگ عمومی جامعه و دولت در تامین مالی یکی از مهم‌ترین موانع موجود برای گسترش عمقی بازار سرمایه است.وی ادامه داد: حرفه‌ای نبودن برخی از مدیران عامل و مالی شرکت‌ها و آشنا نبودن آنها با روش‌های تامین مالی و عدم فرهنگ‌سازی لازم برای اشاعه فرهنگ تامین مالی از طریق بازار سرمایه در بین فعالان اقتصادی و همچنین جذاب نبودن بسترهای قانونی و حمایتی برای ورود شرکت‌های جدید به بورس به نحوی که در سال‌های اخیر استقبال چندانی توسط بخش خصوصی واقعی برای ورود شرکت‌های خود به بازار سرمایه صورت نگرفته و شرکت‌های موجود نیز تمایل زیادی برای واگذاری سهم بیشتری از مالکیت خود در بازار سرمایه ندارند نیز از عوامل مهم در این زمینه است.وی معتقد است: فقدان مکانیزم‌های نظارتی کارآمد در پاره‌ای موارد باعث خروج شرکت‌ها از بورس و تحمیل زیان به سرمایه‌گذاران شده و عدم شفافیت کافی و کارآ نبودن بازار باعث کسب سودهای نامتوازن توسط دارندگان اطلاعات نهانی و زیان کسانی که به این اطلاعات دسترسی ندارند شده است؛ به طوری که متاسفانه در بسیاری از موارد که شرکت‌ها اطلاعیه‌های شفاف‌سازی در رابطه با عدم تغییر در سود شرکت منتشر کرده‌اند شاهد تغییر سود در آنها بوده‌ایم و دستگاه نظارتی بازار سرمایه هم اقدام در خور توجهی برای این تناقض‌های آشکار انجام نداده یا ابزار لازم را در اختیار نداشته است. افزون بر این به عقیده صادقی، نبود ابزارهای متنوع و گسترش نیافتن این ابزارها نیز یکی دیگر از این موانع است که در سال‌های اخیر اقداماتی برای گسترش این ابزارها مثل صکوک‌، اوراق مرابحه و از این قبیل صورت گرفته ولی هنوز کافی نیست. مدیر‌عامل شرکت سرمایه‌آفرینان متین در ادامه اظهاراتش به نقش ابزارهاي مالي جديد در رشد بازار اشاره کرد وگفت: شرکت‌ها برای تامین مالی سرمایه در گردش و سرمایه‌گذاری بلندمدت خود نیاز به منابع مالی معتنابهی دارند؛ با توجه به تعمیق فرهنگ بانک محوری در تامین مالی جامعه و محدودیت ابزار و منابع در اختیار بانک‌ها، محدودیت‌های زیادی برای تامین منابع مالی شرکت‌ها توسط بانک‌ها وجود دارد.صادقی ادامه داد: در سال‌های اخیر با تشکیل شرکت‌های تامین سرمایه تلاش‌هایی برای پر کردن خلأ تامین مالی شرکت‌ها صورت گرفته ولی کافی نیست. وی خاطرنشان کرد: بازار سرمایه می‌تواند با ایجاد ابزارهای متنوع و کارآمد در این زمینه نقش مهمی را ایفا کند و در واقع هر‌چه سهم بازار سرمایه در تامین مالی شرکت‌ها افزایش یابد، عمق بازار نیز رشد کرده و با افزایش ارزش بازار اقبال فعالان اقتصادی به این بازار نیز گسترش خواهد یافت.

استفاده از فرصت‌های سیاسی و اقتصادی

مدیر‌عامل شرکت سرمایه‌آفرینان متین شرايط سياسي و اقتصادي حال حاضر را یکی دیگر از فرصت‌هاي پيش‌رو در جهت توسعه بازار دانست و گفت: در حال حاضر ما شاهد تغییر گفتار و کردار دولت جدید و اتخاذ مشی اعتدال در تصمیم‌گیری‌های داخلی و بین‌المللی هستیم؛ در تصمیمات اقتصادی آنچه برای بازار سرمایه و کل اقتصاد حائز اهمیت است ثبات در تصمیم‌گیری‌ها و متغیرهای مهم اقتصادی مثل نرخ بهره و ارز و تطابق آنها با شرایط واقعی اقتصاد است.

صادقی ادامه داد: در زمینه مسائل سیاسی داخلی و بین‌المللی نیز حاکم بودن آرامش در فضای سیاسی و حسن روابط مسوولان با یکدیگر و تعامل سازنده با سایر کشورها بالاخص با طرف‌های تجاری مهم و تاثیرگذار، امنیت سرمایه‌گذاری را افزایش داده و بستر لازم برای رشد اقتصادی و به تبع آن رشد بازار سرمایه را فراهم خواهد کرد.وی خاطر نشان کرد: در صورت تداوم این شرایط و بهبود فضای داخلی و بین‌المللی و رفع تحریم‌ها و باز شدن فضای کسب و کار بهترین فرصت برای سوق دادن سرمایه‌های سرگردان به بازار سرمایه به وجود خواهد آمد و دولت می‌تواند با فرهنگ‌سازی لازم در بین کلیه اقشار جامعه، زمینه سوق دادن سرمایه‌ها به این بازار را فراهم كرده و به طور موازی در جهت افزایش عمق بازار و ایجاد ابزارهای جدید اقدام كند.

تدابیری برای کاهش ریسک

صادقی در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه با توجه به شرايط كنوني چه تدابيري براي كاهش ريسك بازار نيازمند است؟، گفت: مفاهیم ریسک و بازده در سرمایه‌گذاری‌های مختلف مورد ارزیابی دائمی فعالان بازار قرار می‌گیرد؛ با مدیریت تنش‌ها و کاهش آنها در سطح بین‌المللی و داخلی و کاهش ریسک سیستماتیک بازار، امنیت کلی سرمایه‌گذاری افزایش یافته و با استقرار ثبات و آرامش در فضای سیاسی و اقتصادی، فعالان بازار قادر خواهند بود برای میان و بلند‌مدت برنامه‌ریزی کنند.صادقی ادامه داد: دولت و مجلس و سایر سازمان‌های دولتی موثر بر اقتصاد نیز با کاهش تغییرات پی در پی قوانین و مقررات و ثبات در آنها می‌توانند به امنیت سرمایه‌گذاری و رشد بازار کمک کنند.مدیر‌عامل شرکت سرمایه‌آفرینان متین خاطرنشان کرد: مسوولان بازار سرمایه نیز برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران باید در جهت افزایش کارآیی بازار سرمایه با هدف کاهش ریسک‌های بازار اقدام کنند که مجموعه عوامل فوق قادر خواهند بود ریسک‌های غیر‌سیستماتیک بازار را نیز کاهش دهند.