نگاهی به دولت الکترونیکی یا دولت اینترنتی

دولت الکترونیک به‌عنوان مفهومی جدید در عرصه حکومت‌داری و فرصت‌هایی کهبرای دولتمردان و شهروندان ایجاد می‌کند، نه تنها چهره‌ای جدید ازحکومت‌داری و دیوان سالاری پدید آورده، بلکه باعث شده است بالاترین مقاماترسمی کشورها بر ظهور جهانی تازه و نو و با عنوان "جامعه‌اطلاعاتی" صحهگذارند.
سازمان ملل نخستین بار در سال ‪ ۱۹۹۸‬با توجه به‌اهمیت نقش فناوری هایجدید و به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات تصمیم گرفت در سال ‪۲۰۰۳‬ یکاجلاس جهانی سران در زمینه جامعه‌اطلاعاتی برگزار کند.
بسیاری از کشورهای توسعه یافته از جمله آمریکا و به ویژه کشور حوزهاسکاندیناوی در اروپا از پیشقروان تحقق رویای دولت الکترونیک هستند و بایداذعان داشت که موفقیت این کشورها در تحقق دولت الکترونیک باعث شد سرانکشورهای جهان نه از روی خلاقیت و یا اختیار بلکه از باب اجبار و ناچارییکپارچه تصمیم گرفتند آرمان و اهداف جهان تازه تاسیس را تبیین و تشری حکنند.
این اقدام سران کشورها در آن مقطع را باید از این جهت قابل اهمیت دانست کهعدم اهتمام به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای جهان باعثشده بود نوعی تقسیم بندی جدیدی در دنیا به وجود آید به این صورت کهکشورهای جهان به جای کشورهای صنعتی و غیرصنعتی یا توسعه یافته و نیافته یادر حال توسعه، تحت عنوان کشورها و دولت‌های الکترونیکی و غیرالکترونیکیتقسیم‌بندی شوند.
اگر پیش از این کشورها به عنوان "شمال" و "جنوب" تقسیم بندی می‌شدند،امروزه این طبقه‌بندی کارآیی خود را از دست داده و صحبت از "شکافدیجیتالی" بین کشورها به میان آمده است.
این موضع یعنی توجه سران کشورها در جهت الکترونیکی کردن اداره امورحکومتداری از این جهت نیز قابل اهمیت بود که عدم همراهی همه کشورها درالکترونیکی کردن امور مملکت‌داری نه تنها باعث می‌شد فاصله‌های اقتصادی واجتماعی و فرهنگی کشورها گسترش یابد، بلکه اساسا شیوه و نحوه ارتباطدولت‌های الکترونیکی و سنتی امکان هرگونه تبادل اطلاعاتی را تقریبا غیرممکن می‌ساخت.
در کشورهای الکترونیکی همه امور جاری مملکت ودولت به صورت الکترونیکیانجام می‌شود اما افرادی که دراین کشورها زندگی می‌کنند، در کشورهایغیرالکترونیکی سخت دچار مشکل می‌شوند.
برای مثال، فردی که در یک کشور الکترونیکی زندگی می‌کند کلیه امور اداری ومالی و بانکی و غیره را به صورت الکترونیکی انجام می‌دهد اما اگر این فردبخواهد به کشور دیگری برود که فاقد این امکانات است، باید همه امکانات ولوازم خود را دور اندازد و ابزار سنتی را در اختیار گیرد.
در کشور غیرالکترونیکی از پول الکترونیکی، ویزای الکترونیکی، تجارتالکترونیکی و ارتباطات الکترونیکی خبری نیست و مسافر یاد شده باید هرگونهتعامل با کشور خودش را فراموش کرده و با شیوه‌های قدیمی زندگی کند.
پس به این ترتیب، اولین چیزی که در دنیای جدید باید مورد توجه قرار گیردابزارها و زیرساختارهای سخت افزاری است، همچنانکه وقتی برق، رادیو،تلویزیون و ماهواره ، تلفن و غیره وارد جامعه می‌شود، پیشاپیش بایدامکانات لازم سخت افزاری آنها آماده‌سازی شده باشد.
بر همین اساس اگر به توصیه‌ها و رهنمودهای کارشناسان و از جمله مصوباتاجلاس سران جامعه اطلاعاتی نیم نگاهی داشته باشیم متوجه می‌شویم نخستینگام برای تحقق دولت الکترونیکی ایجاد زیرساخت‌های سخت افزاری است.
گرچه باید خاطرنشان کرد با توجه به اینکه بر خلاف فناوری‌های قبلی از جملهتلفن و ماهواره که معمولا به‌صورت تک‌بعدی و به‌عبارت دیگر یک طرفه بودهاست، اما در استفاده از فناوری‌های جدید چه در سطح اجرایی و مدیریتی و چهدر سطح کاربران ابتدایی، باید دانسته‌های فنی و علمی در سطح جامعه افزایشیابد.
چرا که اساسا فناوری اطلاعات و ارتباطات به نوعی آدمی را از تک مخاطبی و غیرتعاملی به آدمی تعاملی و فعال تبدیل می‌کند.
به‌دیگر سخن استفاده از تلفن به عنوان یک ابزاری قدیمی و سنتی در دنیا تاوقتی فقط تامین‌کننده انتقال مکالمه از شخص به شخص باشد نیازمند دانش وابزار فنی بالایی نیست، اما وقتی همین فناوری بخواهد در خدمت بالاتریهمچون جمع آوری اطلاعات و اخبار و برقراری ارتباطات تعاملی از جامعه و شخصو همچنین ارایه سرویس‌های جدید باشد، بدیهی است که به دانش و مهارت‌هایبیشتری نیازمند است.
● هدف یک دولت الکترونیک
اساسا هدف دولت الکترونیک آن است که خدمات و دسترسی به سرویس‌های مختلفبرای مردم ‪ ۲۴‬ساعته و در تمام ایام تعطیل و غیر تعطیل و از هر نقطهجغرافیایی امکان پذیر باشد.
بر همین اساس آنچه در تحقق دولت الکترونیک نقش اساسی دارد استفاده ازابزارهای متنوع سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین قابلیت همزمانی این ازسخت افزارهای مختلف است.
از سوی دیگر باید در نظر داشت از نظر سخت افزاری نیز به صرفه‌ترین روش دراین خصوص استفاده از اینترنت به عنوان ستون فقرات ارتباطات جهان جدید است،زیرا در غیر این‌صورت ایجاد ستون فقرات و زیرساخت‌های ارتباطی، هزینه‌هایگزافی طلب می‌کند که امروز هیچ‌کشوری چنین رویکرد غیراقتصادی را پیگیرینمی‌کند.
● فناوری اطلاعات در ایران
براساس اسناد موجود و از جمله سند ملی‌توسعه فناوری‌اطلاعات برنامه‌چهارمتوسعه کشور، فناوری اطلاعات در ایران به حوزه‌های کاربردی و حوزه‌هایزیرساختی تقسیم شده است که در حوزه‌های کاربردی، "دولت الکترونیکی" ،"سلامت الکترونیکی" ، "آموزش الکترونیکی" ، "تجارت الکترونیکی ( کسب و کارالکترونیکی)" و "بانکداری الکترونیکی " تعریف شده است.
حوزه‌های زیرساختی شامل "زیر ساخت‌های امنیتی" ، " زیرساخت‌های ارتباطی""زیر ساخت‌های قانونی و حقوقی"، "زیرساخت‌های فرهنگی-اجتماعی" ، "نظاممهندسی فناوری اطلاعات (نظام فنی اجرایی)" و " زیر ساخت‌های اطلاعاتی"هستند.
"زیر ساخت‌های اطلاعاتی" شامل بخش‌های همچون "مراکز داده (‪"(Data Center‬، کارت هوشمند ملی (ایران کارت)" ، مراکز تماس (‪ " ، ( Call Center‬مراکزصدور گواهی دیجیتالی (امضاء الکترونیک) و "سیستم شناسایی و تایید هویت (‪"، "(CA/PKI)(DTS‬دفاتر شهر الکترونیکی" ، " ارایه‌دهندگان خدمات اینترنتی"و "منظومه ملی مکان محور (‪ "(GPS‬است.
در این اسناد همچنین نظام مدیریت منابع (شامل منابع زمانی، دانشی،اطلاعاتی، انسانی، مالی ) از الزامات حوزه فناوری اطلاعات بر شمردهشده‌است.
این سند به عنوان سند ملی توسعه فناوری اطلاعات، وضعیت کلان فناوریاطلاعات در رابطه با مضامین دوازده‌گانه برنامه چهارم توسعه، اهداف کلی وراهبردهای کلان توسعه بخش را در تحقق چشم‌انداز تبیین می‌کند.
با توجه به ماده ‪ ۱۵۵‬قانون برنامه چهارم توسعه لازم است سندهای توسعهبرای هر یک از حوزه‌های یاد شده در چارچوب نظام جامع فناوری اطلاعات و باهماهنگی و همکاری دستگاههای ذیربط توسط دبیرخانه شواری عالی فناوریاطلاعات تهیه شود که پس از تصویب در مراجع ذیربط جهت اجرا به دستگاههایمسوول ابلاغ خواهد شد.
در این سند حداقل ‪ ۲۶‬شاخص اصلی و فرعی فناوری اطلاعات قابل محاسبه بهصورت استانی برشمرده شده است که از آن جمله‌اند: خدمات دولتی(حکومتی) ازطریق شبکه‌های الکترونیکی، دستگاههای دولتی (حکومتی) مجهز به خدماتاینترنتی تعاملی استفاده از خدمات الکترونیک، مراکز درمانی متصل بهاینترنت، استفاده از سلامت الکترونیکی، تعداد رایانه به ازای هر یکصد دانشآموز، دانشجو، تعداد رایانه دارای دسترسی به اینترنت پر سرعت به ازای هریکصد دانش آموز و دانشجو، ضریب نفوذ کاربران داده‌ها، تعداد واحد خدماتارتباطات و فناوری اطلاعات و روستاهای متصل به شبکه‌های‌اطلاع‌رسانیاینترنتی.
قابل ذکر است که در این برنامه برای تمام این شاخص‌های ‪ ۲۶‬گانه نیز عددو رقم ذکر شده است و بر همین اساس بایستی این شاخص‌ها بر اساس سالهایبرنامه (‪ ۸۴‬تا‪ (۸۸‬به آنها دست یابد.
در این سند پیش‌بینی شده است در طول مدت این برنامه تعداد رایانه دارایدسترسی به اینترنت پرسرعت به ازای هر ‪ ۱۰۰‬دانش آموز در کل مدارس کشور،از سه صدم درصد (‪ (۰/۰۳‬به یک درصد برسد.
همچنین در این سند پیش بینی شده است طی این مدت "تعداد شاغلان دولتیفناوری اطلاعات " از ‪ ۲/۶‬درصد به ‪ ۳/۳‬درصد و "تعداد متخصصان فناوریاطلاعات به کل جمعیت" از ‪ ۰/۰۸‬درصد به ‪ ۰/۱‬درصد برسد.
بر اساس همین سند پیش‌بینی شده است "محتوای زبان فارسی به‌کل محتوای سایرزبان‌های جهان در سایت‌های اینترنتی " از ‪ ۰/۱‬درصد به یک درصد در پایانبرنامه چهارم توسعه (سال ‪ (۸۸‬افزایش یابد.

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام