نظام الكترونیك انتقال منابع در نقطه فروش (ELECTRONIC FUNDS TRANSFER
SYSTEMAT POINT OF SALE=EFTPOS) یكی از مهمترین جریانات نظام پولی و بانكی
كشور در ۱۰ سال اخیر است.
زمانی كه نیاز انسان موجب ابداع پول(۱) شد، پول به اشكال مختلف مسكوكات
طلا و نقره و... ساخته شد و واسطه بین مبادلات انسانها قرارگرفت. تا پیش
از این معاملات میان انسانها به صورت پایاپای انجام می گرفت اما وجود شیء
یا واسطه ای میان انسانها كه دارای ارزش باشد ضروری می نمود. واسطه ای كه
ذهن بشر ساخت در ابتدا فقط تكه ای از یك فلز گرانبها بود كـــــــه برای
معاملات به هر میزان كه می خواستند قطعه قطعه می كردند؛ در طول اعصار بعدی
این تكه به شكل مسكوك درآمد و در زمانهای بعدی رفته رفته تغییر یافت تا
زمانی كه جوامع گسترش یافتند وضرابخانه یك مملكت تضمین مالی یك ملت شد.
انسان عصر حجر هیچگاه تصور نمی كرد شاید در قرون آینده تنها ارزشمندبودن
پول مبادلاتی موردقبول نباشد و یك تكه كاغذ مثل اسكناس هم با پشتوانه همان
سكه طلا یا نقره بتواند جایگزین گردد. اسكناس حتی امروز هم مهمترین وجه
رایج ماست. با وجود این، مشكلاتی دارد: مسئله امنیت مهمترین بعد اسكناس را
تشكیل می دهد، درصورتی كه اسكنـــاس به سرقت رود خیلی راحت خرج می شود.
مسئله دوام استفاده از آن، مشكل مردم و دولتهاست، مردم تمایل ندارند
اسكناسهای آلوده در دستشان شمارش شود و دولتها نیز سال به سال متحمل هزینه
های زیادی می شوند تا اسكناس نو چاپ و اسكناسهای فرسوده را از رده خارج
كنند.
صدها سال بعد این سیستم، تغییر تازه ای را پذیرفت. تغییری كه نیاز
تكنولوژیك بشر به دنبــــــال آن بود جایگزینی برای اسكناس می خواست با
این دیدگاه كه: ضریب افزایش پول در اقتصاد جامعه، زمانی روبه افول می رود
كه پول از نظام بانكی خارج گردد. وقتی مردم اسكناس را در جیب لباس خود، در
كیف پول و مشابه آن نگهداری می كنند عملاً این افزایش پس انداز خارج از
نظام بانكی،موجب كاهش ضریب افزایش پول می شود چرا كه افراد جامعه همیشه
نیازمند مقداری پول برای تامین احتیاجات ضروری خود هستند و ازطرفی حتماً
هدف خرج كردن تمامی این پول را نیز ندارند. ازطرف دیگر، این كاهش عرضه
پول، خارج از نظام بانكی جامعه محسوب می شود ودرنهایت این شرایط كه برای
مردم، عادی و مطلوب تلقی می شود صددرصد به زیان اقتصاد جوامع منتهی می شود.
تصور می كنید انسان چگونه توانست این مسئله را حل كند. راه حلی كه بتواند
مشكل وجوه سرگردان را حل و این وجوه را به داخل جریان پولی كشور هدایت
كند. درعین حال، مشكلات مربوط به اسكناس را نداشته باشد.
نظام الكترونیك انتقال منابع در نقطه فروش یكی از مهمترین راه حلهای این مشكل است.
نظام الكترونیك انتقال منابع در نقطه فروش، به مفهوم ساده یعنی: انتقال
الكترونیك منابع مالی از حساب افراد در یك بانك خصوصی به فروشگاههای نزدیك
محل سكونت همان افراد. نظام انتقال الكترونیك منابع، نظام انتقال پول بدون
استفاده از چك است كه در آن پول از یك حساب به حسابی دیگر ازطریق علائم
الكترونیك انتقال می یابد و حساب فرد ازطریق رایانه و به كمك دستگاههای
مخصوص كارتخوان (POINT OF SALES=POS) به طور خودكار بدهكار یا بستانكار می
شود. درواقع از اسكناس، سكه و چك كمتر استفاده می شود.
درواقع هر جا كه یك دستگاه كارتخوان باشد شما مشكلی به اسم پرداخت نخواهید داشت.
DEBIT CARD))،(۲) نمونه اولیه نظام اقتصادی نظام الكترونیك انتقال منابع
در نقطه فروش است. ساده ترین نوع كارتی كه فقط نقل و انتقال پول را به
عهده داشته است. كارت پولهای نقدی شركت مستر (MASTER) و شركت ویزا (VISA)
كه زمانی فقط خاص یك كشور بودند و امروز به لطف شبكه های اینترنتی قلمرو
وسیعی دارند و شاید امروزه فقط میلیونها كارت ویزا در سراسر جهان دردست
مردم است. خدمات دهی بی نظیر كارتهای فوق موجب پیدایش انواع و اقسام
كارتهای اعتباری نیز شده است. پشتیبانی و سرویس دهی این كارتها در ابتدا
فقط موسسات كوچك مالی بودند اما امروزه خرید در شبكه اینترنت فقط ازطریق
ویزا كارت و مستر كارت میسر است.
در ایران نیز به لحاظ مشكلات ارزی، این شبكه با انواع و اقسام كارتهای
داخلی گسترش پیدا كرده است. كارتهای مختلفی كه تسهیلات فراوانی نیز برای
مصرف كننده دارند نظیر كارت اعتباری ثمین، مهركارت كشاورزی، ملی كارت،
سایپاكارت و كارتهای بانك پارسیان؛ باتوجه به محدوده جغرافیایی
مورداستفاده كارتهــای داخلی، این كارتها را كارت محلی می نامند.
از آنجا كه اكثر این كارتها، هزینه نگهداری پول را به صورت سود مشاركتی به
مشتری پرداخت می كنند، این كارتها پذیرش موفق و مطلوبی داشته اند.