سال جديد آمد و باز هم شاخص كل بورس تماشاچيان هميشگي خود را پيدا كرد.
5/4 ميليون سهامدار بورس تهران روزانه به دماسنجي نگاه مي‌كنند كه روايتگر مثبت و منفي بودن بازار سرمايه است و اعتماد برخي از بورس‌بازان به شاخص بورس تا حدي است كه گاهي با رصد اوضاع شاخص، نسبت به ورود و خروج از بازار تصميمگيري مي‌كنند.
آنها براساس اين ضرب‌المثل قديمي ايراني كه مي‌گويد «رنگ رخساره خبر مي‌دهد از سر درون» معتقدند كه شاخص يك ملاك مهم و قابل اتكا براي تشخيص اوضاع بورس است، چون تغييرات قيمتي تمام شركت‌ها را دربرمي‌گيرد.
اين در حالي است كه شاخص بورس 4 سال پيش دستخوش تغييراتي شد و محاسبه تقسيم سود مجامع شركت‌ها در تغييرات شاخص، بهانه‌اي شد تا برخي از كارشناسان به معتبر بودن اين دماسنج تشكيك وارد كنند.
اما با اين حال همچنان شاخص بورس در كنار ديگر شاخص‌هاي موجود در بورس تهران ملاك مهمي براي تشخيص اوضاع بازار سرمايه به شمار مي‌رود.
در گفت‌وگوي پيش‌رو حسن برادران هاشمي تحليلگر تكنيكال بازار سرمايه آخرين وضعيت شاخص را به لحاظ تكنيكي بررسي كرده است.
او در اين گفت‌وگو از تجهيز همه پتانسيل شاخص براي فتح قله 27 هزار واحدي خبر داده و البته مقاومت‌هاي موجود در راه فتح اين قله را شرح مي‌دهد.
لزوم محاسبه تغييرات قيمتي شركت‌هاي فرابورسي در شاخص فعلي، در كنار توصيه‌هاي تكنيكي به سهامداران بازار سهام از ديگر سوژه‌هاي روزي است كه اين تكنيكاليست به آنها پرداخته است.
از اين تحليلگر تكنيكال پرسيديم كه وضعيت كنوني شاخص بورس را چگونه ارزيابي مي‌كند و آخرين بررسي‌هاي تكنيكال گوياي چه وضعيتي از دماسنج بازار است.
او توضيح داد: همانگونه كه در تصوير مشاهده مي‌شود شاخص هفته گذشته موفق شد از مقاومت مهم خط روند نزولي (خط سبزرنگ) عبور كند و وارد كانال 26هزار شود و اكنون از پايين به مقاومت خط روند صعودي مماس شده است. اين مقاومت اكنون در محدوده 26550 واقع شده است و در صورتي كه از اين مقاومت عبور كند. هدف مهم بعدي فتح آخرين مقاومت تاريخي در محدوده 27هزار است كه بسيار مهم خواهد بود. در واقع محدوده 27000 تا 27150 به دليل برخورد با لايه‌هاي متراكم مقاومت‌هاي تاريخي و همچنين برخورد با مقاومت مهم تصحيح 100 درصد فيبوناچي و برخورد با بلندترين قله تاريخي، باند مقاومتي بسيار سختي را ساخته كه عبور از آن دشوار خواهد بود، ولي چنانچه شاخص از آن عبور كند، روند صعوديش شتاب خواهد گرفت. البته در حال حاضر به نظر مي‌رسد كه نمودار در حال استراحت و تجديد قوا براي عبور از مقاومت خط روند صعودي است كه پيش بيني مي‌شود بتواند از آن عبور كند و همچنين اولين حمايت مهم پيش رو در محدوده 26هزار قرار دارد.
وي در برابر اين سوال كه با توجه به اين كه سود نقدي مجامع در شاخص كل محاسبه مي‌شود، چه پيش‌بيني از اوضاع شاخص در فصل مجامع داريد؟ پاسخ داد: با توجه به اينكه از آذرماه سال 87 فرمول محاسبه شاخص تغيير يافته وبا لحاظ كردن سود تقسيمي مجامع در واقع نمودار كنوني، شاخص بازده نقدي است كه از ويژگي‌هاي آن متورم شدن در فصل مجامع است. بنابراين مي‌توان انتظار داشت در مرداد و شهريور كه اوج بازگشايي نمادها پس از برگزاري مجامع سالانه و تقسيم سود است، شاهد روند صعودي شاخص باشيم.
اين تحليلگر بازار سرمايه درباره اينكه آيا علم تكنيكال خوش‌بيني‌هاي مطرح شده در خصوص تحقق شاخص 30 هزار واحدي را در سال جاري تاييد مي‌كند؟ گفت: به نظر من نگاه ما به نمودار شاخص بايد مرحله‌اي باشد و در حال حاضر عبور شاخص از باند مقاومتي 27000 تا 27150 بسيار مهم و تعيين‌كننده است. به دليل اينكه محدوده فوق بلندترين قله تاريخي است و به لحاظ تكنيكال عبور موج صعودي از آخرين مقاومت تاريخي كه اصطلاحا bllish break out ناميده مي‌شود، صورت خواهد گرفت.
بنابراين تا زماني كه موج صعودي از اين محدوده عبور نكرده، نمي‌توان از سطوح بالاتر سخن گفت. ولي در صورت عبور از باند مقاومتي فوق رسيدن شاخص به 30 هزار واحد و حتي بالاتر كاملا امكان‌پذير است، خصوصا اگر همزمان با فصل مجامع باشد.
برادران هاشمي در برابر اين سوال كه به عنوان يك تكنيكاليست، آيا شاخص را ملاك معتبري براي زمان ورود و خروج از بازار مي‌دانيد؟ گفت: از ديد تحليلگران تكنيكال همه اطلاعات و اخبار مربوط به سهمي كه مورد بررسي قرار مي‌گيرد، در نمودار خلاصه مي‌شود و چارتيست‌ها معتقدند با تحليل نمودار مي‌توان به چشم‌انداز روشني از وضعيت و روند پيش‌روي نمودار و سهام مورد تحليل دست يافت. مشروط به اينكه نمودار مورد نظر مطابق با استانداردهاي تكنيكال تهيه شده باشد. ولي در مورد نمودار شاخص فعلي با توجه به لحاظ كردن سود تقسيمي تا حدودي توازن نمودار برهم خورده است، به خصوص در فصل مجامع كه همانگونه كه قبلا عرض كردم نمودار متورم مي‌شود، ولي در ساير ماه‌هاي سال مي‌توان از تحليل كوتاه‌مدت استفاده كرد و از حمايت‌ها و مقاومت‌هاي مهم به عنوان معياري براي ورود و خروج بازار استفاده كرد.
زماني كه شاخص افت محسوس داشته و به حمايت مهم مي‌رسد مي‌توان آن را سيگنالي براي ورود و برعكس هنگامي كه شاخص در راه رشد به مقاومت تعيين‌كننده برخورد مي‌كند، مي‌تواند اخطاري بر احتمال افت ميانگين قيمت‌ها تلقي شود. ولي بايد در نظر داشت، حتي در اين صورت هم سيگنال‌هايي كه از نمودار شاخص بر اساس اصول تكنيكال دريافت مي‌شود، شرط كافي براي تصميمگيري براي ورود و خروج از بازار نيست، بلكه بايد به عنوان يكي از پارامترها در كنار ساير عوامل در نظر گرفته شود.
به خصوص اينكه در شرايط كنوني اخبار و رويدادهاي خارج از حوزه بورس و اقتصاد كه در تحليل تكنيكال قابل پيش‌بيني نيست بر شاخص تاثيرگذار است.
دماسنج بازار را شفاف‌تر كنيد
در ادامه از وي پرسيديم كه پيشنهاد شما به مسوولان امر، براي معتبر شدن بيشتر شاخص بورس چيست؟ كه او پاسخ داد: به هر حال بايد بپذيريم كه بورس وارداتي است و بنابراين بايد اصول و قواعد كلي آن كه در بازارهاي سرمايه معتبر بين‌المللي اجرا مي‌شود، نيز رعايت شود. البته اينكه قوانين بورس براساس فرهنگ و هنجارهاي جامعه بومي شود، قابل قبول و پسنديده است. ولي اين موضوع نبايد منجر به اعمال‌نظر سليقه‌اي شود و اصول كلي مورد خدشه قرار گيرد. به اعتقاد من شاخص فقط بايد نشان‌دهنده سطح عمومي قيمت‌ها باشد، در حالي كه در روش كنوني قيمت سهام‌ها پس از تقسيم سود و زمان بازگشايي به اندازه سود تقسيمي تغيير مي‌كند كه علاوه بر اينكه موجب رشد مصنوعي شاخص مي‌شود، مشكلي ديگري هم ايجاد مي‌كند كه تناقض در نمودار شاخص و سهم است. به عنوان مثال زماني كه سهمي پس از تقسيم سود در قيمت كمتر باز مي‌شود. در نمودار سهم افت نشان داده مي‌شود در حالي كه با لحاظ كردن سود موجب رشد شاخص مي‌شود، بنابراين نظر بنده اين است كه فرمول محاسبه شاخص فقط بر اساس قيمت نمادها بدون در نظر گرفتن ساير عوامل تعيين شود.
اين تكنيكاليست بازار سرمايه به سرمايه‌گذاران بورس تهران توصيه كرد: موضوعي كه به نظرم بايد به آن اشاره كنم رابطه بين ريسك و بازده در هر سرمايه‌گذاري است كه بر اساس آن هر چه سود مورد انتظار بالاتر باشد، به همان اندازه بايد ريسك‌پذيري بيشتري نيز داشته باشيم. در واقع بايد بپذيريم سرمايه‌گذاري در بورس در تمام كشورها از جمله ايران از ريسك بالاتري نسبت سرمايه‌گذاري مانند اوراق مشاركت يا سپرده‌گذاري بانكي برخوردار است و البته احتمال سود آوري بيشتري نيز دارد.
بنابراين كساني كه وارد بورس مي‌شوند بايد با قبول ريسك وارد اين بازار شوند، ولي اين سرمايه‌گذاري اصولي دارد كه با رعايت آن مي‌توان تا حد زيادي ريسك را كاهش داد. اول اينكه هيچ‌گاه تمام سرمايه را وارد بازار بورس نكنند و فقط با پس‌انداز مازاد وارد اين بازار شوند. اصل مهم ديگري كه بايد رعايت شود تشكيل سبد سهام از صنايع مختلف است كه تا حد زيادي ريسك را كاهش مي‌دهد و همچنين انتخاب سهام‌هايي با وضعيت بنيادي مناسب با در نظر گرفتن ارزش ذاتي سهم مورد نظر و داشتن ديدگاه سرمايه‌گذاري ميان مدت و بلند مدت و همچنين رعايت اصل مهم حد ضرر است. با در نظر گرفتن تمام موارد فوق به كساني كه براي اولين مرتبه وارد اين بازار مي‌شوند، توصيه مي‌كنم ابتدا سرمايه‌گذاري در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري را تجربه كنند.
با توجه به اين كه بازار فرابورس هم توانسته ظرف دو سال گذشته بازار بزرگي شود و شركت‌هاي بزرگي را هم در خود جاي دهد، آيا به نظر شما زمان طراحي شاخص براي آن فرا نرسيده تا بتوان ملاك دقيق‌تري از اوضاع بازار سرمايه به دست آورد؟ ديگر سوال ما از اين تحليلگر بازار سهام بود كه برادران هاشمي پاسخ داد: بازار فرابورس اكنون با ورود شركت‌هاي جديد به رقيب قدرتمندي براي بورس تبديل شده است و حتي برخي از قوانين آن مانند حذف حجم مبنا و همچنين داشتن حد نوسان بالاتر نسبت به بورس موجب شده معاملات در فرابورس روان‌تر باشد. از گره‌هاي معاملاتي كه در بورس ايجاد مي‌شود در فرابورس خبري نيست.
به هر حال به نظر مي‌رسد يا بايد زمينه‌اي فراهم شود كه سهام‌شركت‌هاي فرابورسي با سرعت بيشتري وارد بورس شوند يا اينكه قيمت‌هاي فرابورس هم در شاخص لحاظ شود يا حداقل شاخص مختص اين بازار ايجاد شود.
وي درباره ديگر شاخص‌هاي حاضر در بورس تهران گفت: به غير از شاخص كل شاخص‌هاي ديگري از جمله شاخص صنعت و شاخص بازار اول و دوم و همچنين شاخص صنايع مختلف در دسترس است كه البته براي تحليل تكميلي كاربرد مناسبي دارند. مثلا فرض كنيد براي بررسي سهام يك شركت ساختماني علاوه بر تحليل نمودار سهم مورد نظر مي‌توان نمودار صنعت ساختمان را كه نماي كلي از وضعيت قيمت‌هاي نمادهاي ساختماني ارائه مي‌كند بررسي كرد و به نتيجه بهتري دست يافت.
وي در برابر اين سوال كه با توجه به اينكه در بورس 20 درصد از شركت‌ها 80 درصد اتفاقات بازار را رقم مي‌زنند، طراحي شاخص براي 20 شركت برتر و بزرگ بازار را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟ گفت: با توجه به اينكه ميزان تاثير قيمت‌ها بر شاخص بر اساس ميزان سرمايه است. بنابراين عملا نمادهاي بزرگ بازار تعيين‌كننده شاخص كل هستند و به عنوان مثال سهام مخابرات به تنهايي مي‌تواند نقش مهمي در منفي و يا مثبت شدن شاخص ايفا كند و نكته ديگر اينكه در شرايط كنوني به نظر مي‌رسد تعداد شركت‌هاي تعيين‌كننده بازار از 20 يا 30 شركت بيشتر شده است و اگر نگاهي به آمار معاملات داشته باشيم، به خوبي به اين نكته خواهيم رسيد. بنابراين به اعتقاد بنده شاخص كل در صورتي كه مطابق با موارد گفته شده ترسيم شود، كارايي مناسبي خواهد داشت.
اين تحليلگر بازار سرمايه در برابر اين سوال كه در علم تكنيكال همواره روندها مهم ارزيابي مي‌شوند، از اين رو به عنوان يك تحليلگر تكنيكال بفرماييد كه شاخص در سال‌هاي گذشته چند بار توانسته تكرار پذيري خود را حفظ كند و به تعبيري واضع‌تر روند تكرار‌پذيري افت و صعود شاخص چقدر از روند تاريخي و سنتي تبعيت مي‌كند، پاسخ داد: البته نمي‌توان به عنوان يك اصل كلي چنين موضوعي را تاييد كرد، ولي به هر حال يكي از اصول تحليل تكنيكال بر اين اساس شكل گرفته كه تاريخ تكرار مي‌شود، ولي نبايد تكرار تاريخ را با كپي شدن تاريخ اشتباه گرفت.
به عبارت ديگر اينكه روندها تكرار مي‌شوند از اصول تكنيكال است ولي نبايد انتظار داشته باشيم رويدادهاي گذشته عينا و در همان زمان‌هاي قبلي تكرار شوند و اين همان اشتباهي است كه بعضا شاهدش هستيم. نكته ديگر اينكه در مورد شاخص كنوني با توجه به اينكه شاخص بازده نقدي است، در يك روند بلند مدت همواره شاهد روند صعودي هستيم و حتي در صورت كاهش و رسيدن قيمت‌ها به سطوح سال‌هاي گذشته شاخص به مراتب افت كمتري خواهد داشت، ولي به هر حال با نگاهي به روند سه سال گذشته مشاهده مي‌شود كه روند شاخص در ابتداي سال‌هاي مورد نظر صعودي بوده، همچنين در دو سال گذشته در نيمه دوم سال به خصوص حد فاصل مهرماه تا بهمن افت شاخص را شاهد بوده‌ايم و بنابراين با توجه به حافظه تاريخي بازار احتمال اينكه شاخص در نيمه اول سال روند بهتري نسبت به نيمه دوم سال داشته باشد محتمل است. ولي با توجه به تاثير پارامترهاي مختلف بر بازار خصوصا اينكه بورس در حال حاضر از رويدادهاي خارج حوزه اقتصاد نيز اثر‌پذيري زيادي دارد، نمي‌توان به طور قاطع به اين پيش‌بيني رسيد. فراموش نكنيم بازار در طي دو سال گذشته چندين مرتبه برخلاف روال سنتي حركت كرده است، براي نمونه ماه مبارك رمضان سال گذشته برخلاف انتظار شاهد بازار مثبتي بوديم.