با گذشت پنج روز از حادثه پلاسکو و فروکش کردن آتش این ساختمان، افکار عمومی در پی یافتن پاسخ به این سوال هستند که خسارت های این حوادث چگونه جبران می شود؟ و آیا این ادعا که مالکین این ساختمان در خصوص نداشتن بیمه آتش سوزی کوتاهی کرده اند موضوع درستی است؟
گزارش رئیس سازمان بیمه نشان می دهد که از تعداد 560 واحد تجاری این ساختمان تنها 210 واحد پوشش بیمه ای خریداری کرده اند. این یعنی 35 درصد از واحدهای پلاسکو بیمه بوده اند. که از این تعداد در مجموع حدود 50 میلیارد تومان تحت پوشش بیمه قرار می گیرد و نسبت به رقم 2000 میلیارد تومانی خسارت حادثه که توسط کارشناسان بیمه برآورد شده است رقم ناچیزی است.
در این میان برخی سهم کوتاهی را به مالک اصلی ساختمان یعنی بنیاد مستضعفان نسبت می دهند و برخی دیگر هم از کوتاهی صاحبان سرقفلی یاد می کنند. گروهی دیگر هم با استناد به قوانین مدنی ساختمان کوتاهی هیات مدیره ساختمان را در خصوص نداشتن بیمه عنوان می کنند. که البته از منظر نگاه گروه آخر قانونگذار برای هیات مدیره ساختمان تکلیف کرده است که نسبت به بیمه ساختمان اقدام کند، اما اگر هیات مدیره چنین کاری نکرد مجازات کیفری برای آن تعیین نشده است. مالکان ساختمان در این حالت می توانند هیات مدیره ساختمان را برکنار کنند.
به منظور بررسی بهتر تعیین نقش اعضای ساختمان در بیمه کردن یک ساختمان و آشنایی بهتر با دامنه فعالیت بیمه آتش سوزی به سراغ کارشناسان بیمه رفتیم و در این خصوص سوال پرسیدیم.
الزام هیات مدیره ساختمان به بیمه آتش سوزی مشاعات
اعظم علیزاده کارشناس بیمه در پاسخ به این سوال که مسولیت بیمه ساختمان بر عهده چه کسی است، می گوید: در ساختمان های تجاری و بزرگ هیات مدیره موظف هستند بر اساس قانون ساختمان را بیمه کنند، که البته این قانون مشمول ساختمان های بیش از 10 واحد می شود. که البته این بیمه بخش های مشاع ساختمان را مورد نظر قرار داده است و سایر بخش های ساختمان به طور مشخص در قانون نیامده است.
وی می افزاید: در روابط میان مالک و مستاجر یک قانون وجود دارد که مستاجر می بایست ملک مورد اجاره را سالم تحویل دهد، بنابراین مستاجر با استناد به این قانون می تواند به شرکت بیمه مراجعه کند و برای ملکی که در آن سکونت دارد تقاضای خرید بیمه نامه داشته باشد تا در پرداخت خسارت های احتمالی به ملک در دورانی که ملک تحت اجاره شخص است از مزیت های بیمه استفاده کند.
علیزاده در خصوص حوادث احتمالی که مستاجر در آن مقصر نیست و در دوران اجاره ملک صورت می گیرد، این طور می گوید: گاهی حادثه ای در ملک اتفاق می افتد که ناشی از خسارت عمدی مستاجر به ملک ناشی نمی شود و ریشه حادثه در قبل از دوران اجاره مستاجر بر می گردد، در این خصوص بیمه ها می توانند به این اتفاق خسارت پرداخت کنند، اما اگر مستاجر نخواهد از پوشش بیمه خود استفاده کند وظیفه مالک است که باید خسارت را بر عهده گیرد و اگر صاحب ملک از پوشش بیمه استفاده نکند می بایست این خسارت را بر عهده گیرد.
وی سپس می گوید: در خصوص حادثه ساختمان پلاسکو هم مالکان سرقفلی و مستاجران این ساختمان می توانستند نسبت ملکی که در آن سکونت داشته اند از پوشش بیمه استفاده کنند، اما هیات مدیره ساختمان می بایست مشاعات ساختمان را به طور حتم بیمه می کرد.
علیزاده در بخش دیگری هم در خصوص پوشش بیمه های آتش سوزی این طور گفت: بیمه آتش سوزی یک بیمه ارزان با پوشش های اصلی آتش سوزی، صاعقه و انفجار است، که البته هر خریداری می تواند نسبت به موارد احتمالی که فکر می کند مورد صدمه قرار می گیرد هم پوشش های جدیدی خریداری کند. این موارد شامل زلزله، توفان، سقوط هواپیما، انفجار موتورخانه ساختمان و شکستن شیشه می شود. این بیمه می تواند با یکسری بیمه های مسئولیت که دیه را در موارد حادثه جبران می کند تکمیل گردد و برای خریداران بیمه چتر حمایتی مناسبی را فراهم کند.
این کارشناس بیمه در خصوص نرخ بیمه های آتش سوزی در کشور این طور می گوید: بیمه های آتش سوزی بر حسب ریسک و میزان سرمایه ای که مورد بیمه قرار می گیرند محاسبه می شود. در حال حاضر واحدهای مسکونی شامل ارزان ترین قیمت بیمه ای هستند و واحدهای کارگاهی که با مواد به شدت آتش زا سر و کار دارند دارای گران ترین نرخ بیمه نامه هستند. برای ساختمان پلاسکو به طور خاص نرخ بیمه نامه آتش سوزی در میانه قیمتی قرار می گرفت. اما شاهد هستیم با وجود ارزان بودن این بیمه نامه استفاده از این بیمه کاربردی کم است و در حال حاضر 5 درصد درآمد بیمه ها از محل بیمه های آتش سوزی اختیاری است.
صدور بیمه نامه توافقی میان مالک و مستاجر
رجبعلی سلیمان نژاد دیگر کارشناس بیمه در پاسخ به این سوال که سهم مالک و مستاجر در بیمه نامه آتش سوزی می تواند توافقی باشد، می گوید: بیمه آتش سوزی بر اساس قانون اختیاری است و در میان افکار مردم وقتی حادثه ای رخ می دهد به صورت یک دغدغه مطرح می شود، که در این میان اینکه بیمه یک ساختمان بر عهده مالک است یا مستاجر به صورت یک سوال اساسی است. در پاسخ به این سوال باید گفت مالک و مستاجر که شامل مستاجر ملک مسکونی یا تجاری است می توانند به صورت مجزا یا به صورت توافقی ملکی را بیمه کنند.
وی در ادامه می گوید: در قانون تکلیفی هم برعهده هیات مدیره گذاشته شده است که باید در این خصوص گفت هیات مدیره ساختمان فقط نسبت به بنای فیزیکی ساختمان اجازه خریداری بیمه نامه را دارد و بیمه اثاثیه ساختمان که داخل واحدهای تجاری قرار داده شده است یا در محل مشاع ساختمان قرار گرفته است بر عهده هیات مدیره نیست.