رشد ۲۱ درصدی ذخایر طلای بانک مرکزی

آخرین ترازنامه و صورت سود و زیان بانک مرکزی منتشر شد. صورت مالی اخیر بابت حساب و کتاب بانک مرکزی تا پایان سال 93 است که روی سایت بانک مرکزی قرار گرفته است. این در حالی‌ است که شایعه شده بود رئیس بانک مرکزی انتشار ترازنامه بانک مرکزی در سال‌های 93 و 94 را مشروط به پرداخت بدهی‌های دولت کرده است، اما این خبر به سرعت ازسوی بانک مرکزی تکذیب شد.

افزایش ذخایر طلا

براساس ترازنامه بانک مرکزی در سال 93، ذخایر طلای بانک مرکزی به 9 هزار و 545 میلیارد تومان رسیده است. این رقم افزایش 21درصدی نسبت به سال پیش از آن را نشان می‌دهد. ذخایر طلا در ترازنامه بانک مرکزی به واحد پول رسمی کشور یعنی ریال گزارش می‌شود، در نتیجه می‌توان افزایش و کاهش ذخایر طلا را متاثر از دو عامل نوسانات دلار به ریال و تغییرات قیمت جهانی طلا دانست. هر چند که در سال 93 به‌دلیل بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا، کاهش تدریجی بسته محرک پولی ازسوی فدرال رزرو و افزایش ارزش دلار در بازارهای جهانی، رونق بازار سهام لندن، کاهش تنش در اوکراین و کاهش تقاضای کشور چین سبب کاهش قیمت هر اونس طلای جهانی بوده است؛ اما به‌دلیل افزایش حدود 25 درصدی قیمت ارز مبادله‌ای از 2125 تومان در سال 92 به 2651 تومان در سال 93، افزایش ارزش ذخایر طلای آزاد بانک مرکزی را شاهد بوده‌ایم. با همین منطق می‌توان دلیل افزایش 110 درصدی ارزش ذخایر طلای آزاد بانک مرکزی را از سال 92 به 93 استدلال کرد.

از سوی دیگر، با وجود افشای حجم ذخایر طلا ازسوی آمار‌های رسمی بانک مرکزی، می‌توان با محاسباتی حدود حجم این ذخایر را تضمین کرد. به‌عنوان مثال، برای سال 93 ترازنامه بانک مرکزی حاکی از آن است که ارزش «ذخایر طلای آزاد» بانک مرکزی حدود 9 هزار و 545 میلیارد تومان بوده است. همچنین نرخ رسمی تبدیل دلار به ریال در این سال، حدود 2651 تومان بوده است. با استفاده از این نرخ تبدیل، ملاحظه می‌شود که در سال گفته شده، ارزش ذخایر طلای آزاد بانک مرکزی، حدود 4 میلیارد و 483 میلیون دلار بوده است. در نهایت با توجه به اینکه آمارهای مندرج در گزارش رسمی بانک مرکزی نرخ متوسط هر اونس طلا در سال 93 را حدود 1251 دلار ذکر کرده است، ملاحظه می‌شود که با در نظر گرفتن ضریب تبدیل اونس به گرم (هر اونس طلای ذخیره شده بر حسب معیار بانک مرکزی حدود 1/ 31 گرم است)، ذخایر طلای آزاد بانک مرکزی در سال مورد بحث، حدود 90 تن بوده است. با همین محاسبات حدود ذخایر طلای آزاد بانک مرکزی در سال 92 به عدد 87 تن می‌رسد که با این وجود حدود 3 تن به حجم ذخایر طلای آزاد بانک مرکزی افزوده شده است.در سال 93، میانگین قیمت داخلی انواع قطعات سکه طلا نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرد که دلیل عمده آن کاهش قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی بود. در این سال سکه تمام بهار آزادی کمترین و ربع سکه بهار آزادی بیشترین کاهش قیمت را در مقایسه با سال 92 به خود اختصاص دادند.

ثبات نسبی در بازار ارز

اگرچه نرخ دلار در بازار غیررسمی در پی کاهش قیمت نفت و انتظار تضعیف سمت عرضه و هیجانات منفی نسبت به روند مذاکرات هسته‌ای در برخی مقاطع با نوسانات افزایشی همراه بود، ولی به‌طور کلی بازار ارز کشور در سال 93 از ثبات نسبی برخوردار بود. در این سال با توقف روند تشدید تحریم‌های مالی و آزاد شدن بخشی از دارایی‌های بلوکه شده در پی توافق ژنو، آرامش نسبی بر بازار غیررسمی ارز حکمفرما شد. بر همین اساس در گزارش اقتصادی «بازارهای طلا و ارز» که ازسوی بانک مرکزی تهیه و منتشر می‌شود، درصد تغییر سالانه دلار آمریکا در بازار بین بانکی در سال 93 به سال 92 را 7/ 24 درصد و در بازار غیررسمی 3 درصد گزارش کرده است. بر این اساس نرخ متوسط سالانه دلار آمریکا در بازار بین بانکی سال 93، رقم 2651 تومان و در بازار غیررسمی همان سال، 3280 تومان بیان شده است. همچنین، ذخایر ارزی بانک مرکزی در سال 93 به نسبت سال قبل از خود با کاهش 8/ 0 درصدی روبه‌رو بوده است.

افزایش 30درصدی پشتوانه بانک مرکزی

اصولا بانک مرکزی برای انتشار اسکناس و ایران چک نیاز دارد پشتوانه‌ای را در نظر داشته باشد، این پشتوانه می‌تواند شامل طلا، ارز یا سهام این بانک نزد موسسات داخلی و خارجی باشد، اما چاپ پول بدون پشتوانه باعث می‌شود که طی زمان از ارزش پول کاسته شود و اثر آن روی پایه پولی مشاهده می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که میزان پشتوانه بانک مرکزی در سال 93 برای چاپ اسکناس،‌ معادل 36 هزار و450 میلیارد تومان بوده است. این رقم در انتهای سال پیش از آن 9/ 27 هزار میلیارد تومان بوده است که در سال 93 معادل 30 درصد افزایش داشته است. به گزارش بانک مرکزی در سال مورد بررسی، براساس نیازهای پولی کشور معادل 1/ 2 هزار میلیارد تومان اسکناس پس از تامین پشتوانه منتشر شده است. با این رقم جمع اسکناس‌های منتشر شده تا پایان سال 1393 معادل با 5/ 22 هزار میلیارد تومان شده است. گزارش بانک مرکزی می‌افزاید در سال 93 معادل 45/ 6 هزار میلیارد تومان ایران‌چک پس از تامین پشتوانه منتشر شد، که با این حساب میزان ایران چک‌ها تا پایان سال 92 به رقم 95/ 13 هزار میلیارد تومان رسیده است.