بورس اوراق بهادار تهران سرانجام پس از یک دوره یکه‌تازی قیمت‌ها و افزایش بی‌وقفه ارزش سهام در هفته جاری تغییر جهت داد تا با افت 9/2 درصدی شاخص، جدی‌ترین کاهش هفتگی خود در پنج ماه اخیر را تجربه کند.
در بین عوامل موثر بر این روند می‌توان به موارد متعددی نظیر توقف نمادهای معاملاتی برخی شرکت‌های پرطرفدار در ماه گذشته، کنترل قیمتی محصولات شرکت‌ها در بورس کالا و برخی گزارش‌های کمتر از حد انتظار نه ماهه اشاره کرد که عقب‌نشینی خریداران در بازار را رقم زد.
البته در روز گذشته به دنبال کاهش ارزش ارزهای خارجی در بازار آزاد بار دیگر طرف تقاضا تقویت شد و بورس به مدار مثبت بازگشت. با توجه به نوسانات پردامنه قیمت‌های سهام در یک ماه گذشته انتظار می‌رود خریداران در کوتاه‌مدت با احتیاط بیشتری عمل كنند؛ روندی که عبور بورس از سقف تاریخی شاخص در محدوده 38300 واحد را احتمالا نیازمند زمان بیشتری خواهد کرد.
پیامدهای گزارش‌های نه ماهه در بازار
پس از انتظار طولانی و گمانه‌زنی‌های فراوان در مورد محتوای گزارش‌های نه ماهه، این اسناد مهم مالی در هفته جاری از سوی شرکت‌های بورسی منتشر شد و در اختیار فعالان بازار قرار گرفت. سمت و سوی این گزارش‌ها در گروه‌های مختلف طبیعتا متفاوت بود، اما به طور عمومی با جلب توجه فعالان بازار به واقعیت‌های مالی شرکت‌ها از تب شایعات بی‌اساس در بازار سهام کاست.
در گروه فلزات اساسی، دو شرکت نخست بازار سرمایه به لحاظ ارزش بازار یعنی ملی مس و فولاد مبارکه سیگنال مثبتی را در پیش‌بینی عملکرد به بازار اعلام نکردند تا شاهد عقب‌نشینی 10 درصدی قیمت سهام خود از روزهای اوج دی ماه باشند. در مورد این دو شرکت، آهنگ رشد هزینه‌ها قابل توجه است که در کنار افت حجم فروش مانع از اعلام تعدیلات مثبت شده است.
با این حال در صورتی که در فصل زمستان، مشکل فروش شرکت‌ها (به ویژه در مورد صادرات ملی مس) بر طرف شود انتظار تعدیل مثبت حداقل ده درصدی در پیش‌بینی سود هر دو شرکت تا پایان سال وجود دارد.
توليدكنندگان روی نیز گزارش‌های نسبتا ضعیفی داشتند و کمبود خاک انگوران کماکان به صورت محدودیتی اثر‌گذار در تامین مواد اولیه شرکت‌های این صنعت خودنمایی می‌کند.
شرکت‌های سنگ‌آهنی شاید مطابق ترین گزارش‌ها را با پیش‌بینی بازار ارائه دادند و دوقلوهای سنگ‌آهنی بورس (چادرملو و گل گهر) هر دو موفق به کسب سود بیش از 60 تومانی به ازای هر سهم در فصل پاییز شدند؛ با این وجود، رشد قبلی قیمت سهام این دو شرکت مانع از فتح قله‌های جدید قیمتی توسط این دو سهم پراقبال شد.
گزارش‌های پتروشیمی‌ها نیز عموما در بردارنده انعکاس مطلوب رشد نرخ ارز در سودآوری بود. با توجه به رویه موجود انتظار می‌رود شرکت‌ها در پایان ماه جاری، اولین پیش‌بینی درآمد هر سهم خود برای سال آینده را هم توام با احتیاط پیش‌بینی کنند؛ امری که دریافت هر گونه خبر مثبت رسمی از عملکرد شرکت‌ها را در عمل به بهار 92 و زمان انتشار گزارش‌های 12 ماهه موکول خواهد کرد.
يك بام و دو هواي بورس كالا
فعالان بورس تهران در یک سال گذشته به طور روزانه و با دقت فراوان روند معاملات محصولات فلزی و پتروشیمی در بورس کالا را دنبال کرده‌اند. از آنجا که نیمی از ارزش بازار بورس تهران در گروه‌های معدنی، فلزی و پتروشیمی متمرکز است و دقیقا همین گروه‌ها نیز بیشترین اقبال را تجربه کرده اند، این رویکرد فعالان بازار سهام کاملا منطقی تلقی می‌شود؛ چرا‌که قیمت‌های معاملاتی بورس کالا در حقیقت چراغ راه تعیین سودآوری و قیمت سهام شرکت‌های پرطرفدار بورس درآینده است.
تحولات اخیر بورس کالا نشان میدهد که در مورد محصولات مختلف رویدادهای متفاوت و بعضا ضد ونقیضی در جریان است.
در این راستا، قیمت محصولات پتروشیمی عموما با ارز مبادله‌ای (2500 تومان) هماهنگ شده و به علت محدودیت‌های جدی صادراتی، تقاضای داخلی حتی در این قیمت‌ها نیز برای محصولات کاهش یافته است.
به اين ترتیب رینگ پتروشیمی روزهای راکد و باثباتی را تجربه می‌کند. در مورد آلومينيوم و مس؛ کارگروه تنظیم بازار از سوی وزارتخانه وارد عمل شده و شرکت‌ها را مکلف به عرضه بر اساس نرخ مبادله‌ای ارز و قیمت‌های بورس شانگهای کرده است که در صورت تحقق باعث افت 15 درصدی قیمت پایه محصولات نسبت به آخرین نرخ‌های معاملاتی خواهد شد.
در پاسخ، شرکت‌های ملی مس و ایرالکو عرضه‌های خود در بورس را به تاخیر انداخته‌اند، تا با چانه‌زنی بر سر این موضوع تکلیف نرخ‌گذاری روشن شود. در مورد فولاد گویا ماجرا متفاوت است، زیرا که شمش خوزستان به عنوان شاخص‌ترین محصول فولادی در طی دو هفته اخیر رشد 10 درصدی را به ثبت رسانده و عملا از شمول قیمت‌گذاری با ارز مبادله‌ای خارج شده است.
همچنین قيمت سبد محصولات ذوب‌آهن نیز از رشد 10درصدی نسبت به قیمت ماه گذشته برخوردار شده است. به این ترتیب در صورت تداوم رویه موجود می‌توان گفت که گروه‌های فولادی و سنگ‌آهنی (که از نرخ گذاری فولاد تاثیر می‌پذیرند) بیشترین انتفاع را از رشد نرخ ارز آزاد خواهند برد و سایر گروه‌ها هنوز درگیر چانه‌زنی‌های معمول بر سر قیمت گذاری محصولات با ارز مبادله‌ای هستند.
سرنوشت خوراک گازی پتروشیمی‌ها
اوایل هفته جاری سرمایه‌گذاران بازار سهام شاهد برگزاری مجمع سالانه بزرگ‌ترین شرکت پتروشيمي بورس یعنی پردیس بودند. در این مجمع که با تقسیم سود 10096 ریالی توام بود داغ ترین بحث‌ها مربوط به نرخ ارز و قیمت خوراک گازی بود.
در مورد ارز؛ تلویحا اتکای شرکت بر نرخ آزاد در تبدیل درآمدهای ارزی تايید شد. درباره گاز هم نظر نماینده سازمان بورس در خصوص لزوم احتیاط در مورد تقسیم سود به دلیل امکان تغییر نرخ خوراک گازی مبنای عمل قرار گرفت. همزمان، برخی منابع غيررسمي نیز از قطعی شدن افزایش هزینه گاز واحدهای پتروشیمی خبر می‌دهند.
در این میان، در حالی که نظر واحدهای پتروشیمی بر قیمت حداکثر 150 تومان در هر متر‌مکعب است، شنیده‌ها از تاکید دولت بر نرخ 320 تومانی گاز در هر متر مکعب حکایت دارد.
همچنین زمان اعمال تغییر قیمت گاز هم محل اختلاف جدی است و طیف گسترده‌ای از ابتدای مهر ماه تا امروز را در بر می‌گیرد.
با عنایت به اتفاقات اخیر، افزایش قیمت خوراک گازی پتروشیمی‌ها را باید یک رویداد محتمل دانست و از این جهت ضروری است تا سرمایه‌گذاران تاثیر تغییر قیمت گاز بر سودآوری آتی شرکت‌ها را در نظر بگیرند؛ مساله‌ای که احتمالا با عنایت به بودجه‌های محافظه کارانه کنونی پتروشیمی‌ها تاثیر کاهنده‌ای در پیش‌بینی فعلی سود شرکت‌ها نخواهد داشت.