نخستين كنفرانس مطبوعاتي در دوره جديد فعاليت شركت سپرده‌گذاري مركزي در حالي روز چهارشنبه گذشته با حضور گروهي از اصحاب رسانه برگزار شد كه صرف نظر از اعلام فعاليت و دستاوردهاي اين شركت در سال جاري حاوي اخبار با اهميتي بود.
اخباري از قبيل سپرده و تسويه پاياپاي محصولات بورس كالا كه به زودي از طريق شركت سپرده‌گذاري صورت خواهد گرفت، تلاش در جهت غيركاغذي كردن حوزه ثبت و سپرده‌گذاري سهام، امكان بهره‌برداري از فضاي مجازي و توسعه نرم‌افزار IPS، گسترش سامانه Net clear در حوزه تسويه و همچنين مديريت ريسك در حوزه بازار سرمايه از طريق شركت سپرده‌گذاري.
در ابتداي اين جلسه مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي فعاليت شركت در سال جاري را بر چهار محور ثبت، سپرده‌گذاري، تسويه پاياپاي و مديريت ريسك دانست و اظهار كرد: اساسي‌ترين فعاليت سپرده‌گذاري را مي‌توان ثبت و سپرده‌گذاري اوراق بهادار در بازار سرمايه عنوان كرد؛ در واقع سپرده‌گذاري متصدي نگهداري هر آنچه در حوزه مالكيت اوراق بهادار و بالاخص بورس رخ مي‌دهد، است.
حامد سلطاني‌نژاد در ادامه گفت: در واقع مي‌توان شركت سپرده‌گذاري را به عنوان سازمان ثبت بازار سرمايه شناخت.
وي در ادامه به مفهوم سپرده‌گذاري اشاره كرد و گفت: هر اوراق بهادار قابل معامله در بازار سرمايه، ابتدا بايد در مرجع بازار به ثبت رسيده باشد و به‌اين ترتيب مي‌توان گفت زماني كه اوراق در نزد اين سازمان سپرده نشده باشند، قابليت معامله را نخواهند داشت.
وي خاطرنشان كرد: در اين صورت اوراق از نظر استانداردها نزد نهاد مرجع بازار سرمايه بررسي و سپرده مي‌شود.
مديرعامل سپرده‌گذاري در ادامه به جايگاه اين نهاد در دنيا اشاره كرد و گفت: در بسياري از كشورها نهاد خاص و ويژه‌اي به عنوان تنها نهاد ثبتي اطلاعات در كل كشور و به خصوص بازار سرمايه فعاليت دارد كه اين انحصار نيز به دليل مالكيت در اطلاعات يا همان pata Base به وجود آمده است.
سلطاني‌نژاد ادامه داد: اين در حالي است كه در معدود كشورهايي از قبيل روسيه نهاد تسويه و پاياپاي از نهاد ثبتي جداست كه CDS كشور روسيه تلاش به سمت انحصار دارد.
بيشترين درصد ارباب رجوع
مديرعامل شركت سپرده‌گذاري در ادامه اظهاراتش به تعداد بالاي ارباب رجوع مراجعه‌كننده به شركت اشاره كرد و گفت: به دليل تنوع فعاليت شركت در حوزه ثبت، سپرده، تسويه و... بيشترين درصد ارباب رجوع به آن را مشاهده مي‌كنيم.
به گفته سلطاني‌نژاد، در طول سال جاري آمار مكاتبات با سپرده‌گذاري بالغ 65 تا 100 هزار است، اين در حالي است كه بسياري از نهادها حتي مراجعه‌اي در حدود يك‌چهارم اين عدد را نيز ندارند.
وي خاطرنشان كرد: به همين دليل انتظارات ذي‌نفعان مختلف از ما به خصوص در حوزه ثبت بسيار بالاست. همچنين در آينده‌اي نزديك فعاليت سپرده‌گذاري در ثبت، سپرده و پاياپاي اجناس بورس كالا نيز آغاز خواهد شد.
همكاري با دفاتر پيشخوان دولت
سلطاني‌نژاد در ادامه گفت: در گذشته براي سرويس‌دهي به اين گروه از ارباب رجوع در برخي از شهرها نمايندگاني از سپرده‌گذاري حضور داشتند تا افراد با مراجعه به آنها به رفع درخواست خود بپردازند، اما اين سوال پيش آمده كه آيا بايد در تمامي شهرها شعبي وجود داشته باشد؟
وي ادامه داد: با تدابير و سياست‌هاي پيش‌روي شركت در سال جاري اين نتيجه كسب شد كه از الگوي استفاده شده در ساير كشورهاي دنيا بهره ببريم.
به‌اين ترتيب بهترين گزينه همكاري براي ما با دفاتر پيشخوان دولت بود كه در مجموع با نيازهاي ما همخواني بيشتري داشت و اين نهاد به عنوان نماينده سپرده‌گذاري در تمام شهرها انتخاب شد.
سلطاني‌نژاد ادامه داد: چون مراجعين ما به اندازه مراجعين براي انجام كليه فعاليت‌هاي اين دفاتر نبودند، در هر شهري دفاتر پيشخوان منتخبي براي انجام فعاليت‌هاي شركت سپرده‌گذاري شناسايي شدند كه حدود 10 تا 12 دفتر در سطح تهران و به همين تعداد در سطح ديگر شهرهاي بزرگ كشور از قبيل اصفهان، شيراز و... دفتر وجود دارد.
وي در ادامه گفت: در اين خصوص افرادي توسط شركت، آموزش‌هاي لازم را فرا گرفتند تا براي فعاليت در اين دفاتر حضور يابند. از سوي ديگر به دليل خاص بودن خدمات ارائه شده توسط اين شركت، خواهان ارتباط مستقيم و متداوم اين دفاتر هستيم كه در حال حاضر همكاري‌هاي مرتبط در اين زمينه شكل گرفته است كه سهامداران در آينده‌اي نزديك و در اقصي‌نقاط كشور با مراجعه به اين دفاتر مي‌توانند به راحتي درخواست خود را انجام دهند.
خداحافظي با كاغذ...
مديرعامل شركت سپرده‌گذاري در ادامه سخنانش به سياست جديد شركت درخصوص غيركاغذي كردن حوزه ثبت و سپرده‌گذاري اشاره كرد و گفت: تمامي نهادهاي ثبتي بازار سرمايه در كل دنيا به سوي غيركاغذي شدن حركت كرده كه در بيشتر آنها اين امر اجرا شده است، در اين خصوص با سياست‌هاي شركت در سال جاري، برگه نقل و انتقال گواهي سپرده سهام در ايران نيز به سمت غيركاغذي شدن حركت كرده كه در اولين گام اين هدف برگه نقل و انتقال و گواهي‌نامه‌هاي اوليه صدور سهام حذف شده‌اند.
افزون بر اين، گسترش غيركاغذي كردن اوراق و بهره‌برداري از فضاي مجازي از ديگر فعاليت‌هاي سپرده‌گذاري در سال جاري بوده كه سلطاني‌نژاد در اين رابطه گفت: امسال امكان بهره‌برداري از فضاي مجازي توسط نرم‌افزار IPS توسعه يافت و با تبليغات صورت گرفته در اين زمينه به گسترش اين نرم‌افزار پرداختيم.
وي تصريح كرد: به‌اين ترتيب توسط نرم‌افزار مزبور سرويس غيركاغذي از طريق اينترنت انجام خواهد شد.
تسويه در كوتاه‌ترين زمان
مديرعامل سپرده‌گذاري درخصوص زمان تسويه اوراق نيز اظهار داشت: تسويه منابع مالي در بازار سرمايه و همچنين تسويه اوراق بهادار در پايان دوره در ساعت 12 هر روز صورت مي‌گيرد. افزون بر اين، دوره تسويه بخش ارزي اوراق سلف نفتي كه در آينده‌اي نزديك وارد بازار مي‌شود نيز 5 روز كاري در نظر گرفته شده كه تلاش است با تكميل سامانه Net clear اين زمان‌ها را به حداقل برسانيم.
سلطاني‌نژاد در ادامه گفت: ذي‌نفعان زيادي از قبيل بورس، فرابورس، شركت‌هاي كارگزاري و... خواهان گزارش‌گيري درخصوص اين تسويه‌ها هستند كه اين امر در حال حاضر به صورت الكترونيكي و از طريق وب سرويس انجام مي‌شود، اما با تكميل سامانه مزبور اين فعاليت‌ها به راحتي و در كوتاه‌ترين زمان ممكن براي آنها تحقق خواهد يافت.
وي در ادامه گفت: يكي ديگر از دستاوردهاي شركت در اين زمينه تسويه همزمان بورس و فرابورس است كه در قديم به صورت جداگانه بود، اما اكنون در يك زمان انجام مي‌شود.
سال مديريت ريسك
سلطاني‌نژاد يكي ديگر از وظايف مهم سپرده‌گذاري را مديريت ريسك دانست و گفت: به دليل اهميت اين موضوع سال 91 را سال مديريت ريسك نامگذاري كرديم كه در اين زمينه پروژه‌هاي مهم و مختلفي صورت گرفته است.
وي مديريت ريسك را در دو زمينه مهم خلاصه كرد و گفت: مديريت ريسك تسويه و پاياپاي اوراق و همچنين مديريت ريسك از جهت نگهداري اطلاعات در بازار سرمايه، دو جنبه مهم اين امر هستند.
وي ادامه داد: چنانچه تسويه و پاياپاي اوراق با تاخير انجام شود باعث افزايش ريسك موجود شده، بنابراين مي‌توان گفت اين امر از مهم‌ترين فعاليت‌هاي شركت خواهد بود.
سلطاني‌نژاد در ادامه گفت: در سال 90 با بهره‌برداري از صندوق تضمين كه حجمي بالغ بر 4 ميليارد تومان دارد، توانستيم زمان تاخير در تسويه اوراق را كاهش داده و به حداقل برسانيم.
مديريت ريسك اعتباري
سلطاني‌نژاد در ادامه اظهاراتش به تهيه نرم‌افزاري درخصوص مديريت ريسك كارگزاران در معاملات اعتباري اشاره كرد و گفت: نرم‌افزار ديگري نيز درخصوص مديريت ريسك براي كارگزاران تهيه شده كه با استفاده از آن كارگزاران مي‌توانند مشتريان اعتباري خود را مديريت كنند.
وي درخصوص سازوكار اين نرم‌افزار هم گفت: برخي از مشتريان اعتباري بعد از دريافت سهام، كارگزار ناظر را عوض كرده و سهام مزبور را مي‌فروختند كه با استفاده از نرم‌افزار تهيه شده ديگر قادر به تعويض كارگزار ناظر نخواهند بود.
وي ادامه داد: سرانجام باوجود بحث‌هاي فراوان ميان سازمان بورس و شركت‌هاي كارگزاري توانستيم به آنها ثابت كنيم كه اين ابزار براي كنترل ريسك‌ها و به نفع آنها خواهد بود كه استقبال خوبي نيز در زمينه استفاده از آن شد.
وي ادامه داد: افزون بر اين كارگروهي نيز تشكيل شده تا ريسك عملياتي شركت سپرده‌گذاري را نيز بررسي كند تا بتوانيم به مديريت آن بپردازيم.
پرداخت سود سهامداران
وي يكي ديگر از فعاليت سپرده‌گذاري مركزي را پرداخت سود سهامداران توسط اين نهاد دانست و گفت: شركت سپرده‌گذاري درصدد است تا سود حاصل از مجامع شركت‌هاي بورسي توسط اين نهاد بين سهامداران توزيع شود تا هم خود شركت‌ها و هم خود سهامداران مشكلات ناشي از اين امر را متحمل نشوند.
وي خاطرنشان كرد: اما به دليل خلأ مقرراتي و همچنين خلأ فرهنگي، آسيب‌هايي به اين طرح وارد شد كه با فعاليت‌هاي صورت گرفته در صدد رفع آن هستيم.
سلطاني‌نژاد به توضيح بيشتر در اين زمينه پرداخت و گفت: به موجب ماده 37 دستورالعمل پذيرش شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس بايد امور مربوط به پرداخت سود و افزايش سرمايه خود را به شركت سپرده‌گذاري محول كنند، تا سهامداران مجبور نباشند براي دريافت سود از هر شركتي چندين حساب بانكي افتتاح كنند.
وي ادامه داد: مطابق پيش‌‌نويس قانون ابزارها چنانچه شركتي ظرف مدت 8 ماه سود سهامداران خود را پرداخت نكند، شركت سپرده‌گذاري مجاز است تا با استفاده و بهره از حساب شركت پول برداشت و به حساب سهامداران واريز كند كه البته اين قانون به صلاحديد مجلس شوراي اسلامي تغيير كرد و مطابق قانون جديد چنانچه سود سهامداران پرداخت نشود، سهامدار با شكايت به هيات داوري بورس مي‌تواند به سود خود دست يابد.
سلطاني‌نژاد گفت: جدا از خلأ قانوني ذكرشده خلأ فرهنگي كه ناشي از تصور اشتباه ناشران در اين زمينه است، موضوع را پيچيده كرد؛ ناشران تصور مي‌كنند سپرده‌گذاري مي‌خواهد سود را از آنان دريافت و در حساب خود نگه دارد، اما هدف ما رسيدن سهامداران جز به سود است نه نگهداري پول در حساب.
وي ادامه داد: در اين زمينه كارگروهي تشكيل شد تا با مذاكره با ناشران هدف سپرده‌گذاري را تشريح كند كه به‌اين ترتيب در حال حاضر توزيع سود اوراق بورسي و فرابورسي به طور كامل از طريق سپرده‌گذاري انجام مي‌شود.
وي تصريح كرد: در آينده‌اي نزديك نيز توزيع سود سهام مجامع شركت‌هاي سهامي عام نيز از اين طريق انجام خواهد شد.
برنامه‌هاي آتي
مديرعامل سپرده‌گذاري در ادامه اظهاراتش به برنامه‌هاي آتي شركت براي سال آينده اشاره كرد و گفت: يكي از فعاليت‌هاي شركت در سال جاري حركت به سمت مجازي‌سازي است؛ در حوزه ارائه خدمات حركت به سمت CDS مجازي به صورت احراز هويت در بدو ورود سهامدار و دريافت كد يا همان National ID و سپس دريافت خدمات موردنياز از اين سازمان است.
وي ادامه داد: يكي ديگر از برنامه‌هاي آتي سرويس‌هاي موبايلي است كه در سال آينده و از طريق سامانه POST Toade صورت خواهد گرفت.سلطاني‌نژاد ادامه داد: عضويت بانك‌ها در اتاق پاياپاي، آغاز فعاليت بورس كالا و انرژي از ديگر فعاليت‌هاي آينده است.
وي در ادامه گفت: همچنين در بهمن‌ماه تعهدنامه‌اي با CDS پاكستان منعقد شد تا بورس تهران با بورس كراچي لينك‌هايي ايجاد كند كه در گام اول مذاكره در خصوص بحث مجازي با داده‌ها و اطلاعات مجازي دو كشور انجام شد.
مديرعامل سپرده‌گذاري درخصوص نرم‌افزار POST Toade نيز گفت: در برنامه‌هاي مديريتي شركت از بدو به عهده گرفتن مديريت آن تلاش براي اجرايي شدن نرم‌افزار POST Toade بوده، اما به دليل پيچيدگي بالاي اين نرم‌افزار تا نيمه دوم سال 92 نخواهيم توانست فاز اول اين طرح را اجرا كنيم.
وي ادامه داد: بورس انرژي مقياس كوچك اين نرم‌افزار است كه با انجام پروژه بورس انرژي ثابت كرديم كه اين نرم‌افزار نيز عملي خواهد شد.
كمترين كارمزد
سلطاني‌نژاد در نهايت در پاسخ به سوال خبرنگار دنياي اقتصاد مبني بر اينكه گفته مي‌شود كارمزد سپرده‌گذاري نسبت به ديگر نهادها بسيار بالاست، گفت: اين موضوع را قبول نداريم و در واقع كارمزد ما از كمترين كارمزدها است، به طوري كه بعد از شركت مديريت فناوري اطلاعات، كمترين كارمزد به سپرده‌گذاري تعلق دارد.
وي تصريح كرد: كارمزد شركت سپرده‌گذاري از معاملات بورس سه در ده هزار تا سقف 40 ميليون تومان است.