تورمالین (Tourmaline)

تورمالین (Tourmaline)
نام این وازه از سریلانکایی (تورمالی) گرفته شده است.متداول‌ترین و بارزترین سرچشمه تورمالین‌ها در پگماتیت‌های گرانیتی و سنگ‌های در برگیرنده ...

- وجه تسمیه: نام این وازه از سریلانکایی (تورمالی) گرفته شده است.

 فرمول شيميايي: NaFe2+ 3 (Al,Fe3+)6 (OH)4 (BO3)3 Si6O18 ،  کمپلکسی از بور و سیلیکات شامل عناصر سدیم، آلومینیم، کلسیم، لیتیم، بور، آ‌هن، فلور و پتاسیم که این میزان سازنده‌ها، به شکلی گسترده، از نمونه‌ای به نمونه دیگر فرق می‌کند.

 - سیستم تبلور: رمبوئدریک، تری گونال با بلورهای بلند سه گوشه.

 - شکل بلورها: خورشید تورمالین - منشوری - آسیکولار

 - رده بندی: سیلیکات

- جلا: شیشه ایی یا صمغی

 رخ: ناکامل - مطابق با سطح (1011)

  شکستگی: صدفی - نامنظم نامنظم، صدفی شکل، ریز، ترد و شکننده.

سختی:  5/7

وزن مخصوص:. 26/ 3- 02/ 3

ميزان شفافيت : غیرشفاف - نیمه شفاف

رنگ:هیچ گوهری به اندازه تورمالین در طبیعت به رنگ‌های گوناگون دیده نشده است.  رنگ‌های تورمالین محدوده‌ای گسترده را شامل می‌شود. گاهی ممکن است بیش از 12 رنگ جداگانه را در یک سنگ ببینیم.

 تقسیم بندی تورمالین ها براساس رنگ:

-  سیاه (شورل(

- قهوه ای تا قهوه ای سبز و قهوه ای سیاه )دراویت ، اوویت(

 -صورتی تا قرمز تند (روبلیت)

 -آبی تا سبزآبی )ایندیگولیت)

 -سبز(وردلیت)

-بی رنگ.

 رنگ اثر خط: سفید

 ژیزمان: کشورهای سری‌لانکا، ماداگاسکار، برزیل، موزامبیک (تورمالین‌های قرمز و دورنگ)، آنگولا، استرالیا، برمه، هند، زیمباوه، نامیبیا، تانزانیا، تایلند، رشته کوه‌های اورال در شوروی پیشین، ایالات متحده و سوئیس است.

 پاراژنز: ارتوز - آپاتیت - کوارتز - بریل - توپاز

 ترکیب شیمیایی: ترکیب شیمیایی آن خیلی پیچیده است و به طور کل فرمول آنM10Si6B3O27(OH,F)4  می‌باشد.M با عناصر سدیم، آهن، کلسیم، پتاسیم، لیتیم، منیزیم، تیتان و منگنز می‌تواند جای گیرد و به تورمالین آلکالی، منیزیم‌دار و تورمالین آهن‌دار تقسیم می‌گردد. علاوه بر عناصر فوق عناصرعطاکننده رنگ مثل کروم و کبالت و نیکل در ترکیب آن یافت می‌شود.

تورمالین ها براساس ترکیب شیمیایی گسترده به ترتیب زیر نامگذاری می شوند.

 Acroiteh

تورمالین سفید یا بی رنگ

Bubellite

تورمالین قرمز رنگ

Dravite

تورمالین منیزیم دار وقهوهای رنگ

Elbaite

تورمالین سدیم دار وسبزرنگ

Indicolite

تورمالین ابی رنگ

Liddicoatite

تورمالین کلسیم دار وسبزرنگ

Schorl

تورمالین اهن دار وسیاه رنگ

Verde lite

تورمالین سیلسیم داروسبزرنگ

شورل

تورمالین آهن‌دار

 تسیلایزیت

تورمالین منگنزدار

یوویت

 تورمالین منیزیم‌دار

البائیت

 تورمالین لیتیم‌دار چند رنگی است که در جزیره البای ایتالیا یافت می‌شود.

 تشابه کانی شناسی: آمفیبول - آکتینوت - ریه بکیت - بریل - آندالوزیت

 - خواص شیمیایی: در اسیدها نامحلول است

 منشا تشکیل: ماگمائی - پگماتیتی - دگرگونی - رگه های تیپ آلپی

 مکان و چگونگی پیدایش:

متداول‌ترین و بارزترین سرچشمه تورمالین‌ها در پگماتیت‌های گرانیتی و سنگ‌های در برگیرنده آنهاست. همچنین، به شکل کانی فرعی در سنگ‌های آذرین و دگرگونی یافت می‌شوند. بیشتری تورمالین‌هایی که در سنگ‌های پگماتیتی دیده می‌شود، سیاه رنگند و با کانی‌های پگماتیتی معمولي، همانند میکروکلین، آلبیت، کوارتز و میکای سفید همراه می‌باشند. پگماتیت‌ها، همچنین مکان شکل‌گیری تورمالین‌های  یشم‌دار به رنگ روشن هستند و بیشتر همراه با لپیدولیت، بریل، آپاتیت، فلوریت و عناصر کمیاب هستند. تورمالین قهوه‌ای سرشار از منیزیم در سنگ‌های آهکی بلوری یافت می‌شود.

- سایر مشخصات:

انتهای بلورها در اثر حرارت شارژالکتریسیته می دهد، دارای لومینسانس زرد ، سبزدارد خواص الکتریکی دارد،در اسیدها نامحلول است.

 برش به طور معمول، سنگ‌ها به شکل رویه‌ای صاف، صیقلی شده و محدب هستند. گاهی شکل‌های محدب مانند، ویژگی چشم گربه‌ای را نشان می‌دهند. این سنگ‌ها ممکن است به شکل‌هایIntaglio, Cameo    و یا گرد تراشیده شوند.

 -محل پیدایش: ایتالیا

 محل پیدایش درایران:

دراطراف مشهد وگرانیتهای الوند وسنگهای دگرگون سده درشرق علم کوه و........ دیده می شود.

 کاربرد: در الکتروتکنیک به دلیل خاصیت پیزو الکتریسته قوی درفشارسنج های حساس بکار می رود.

و انواع رنگی آن به عنوان سنگ های قیمتی مصرف می شود .

 تورمالین در ایران:

بلورهای درشت شورل سیاه رنگ (به اندازه چند سانتی‌متر) در رگه‌های پگماتیتی موجود در گرانیت‌های نزدیک شهر مشهد (نزدیک خواجه‌مراد) و همچنین در رگه‌های پگماتیتی موجود در توده گرانیتی الوند، واقع در روستای ترکمان همدان در روستای منگاوی و همچنین کنار جاده همدان- تویسرکان (مسیر گنجنامه- سرکان)، دیده می‌شوند. در سنگ‌های آتشفشانی دگرگون شده کرتاسه شرق علم کوه نیز بلورهای تورمالین گزارش شده است.

 امروزه یکی از محبوب‌ترین گوهرها می‌باشد و به علت تنوع رنگ به مزاق و سلیقه هر کس تورمالین در گوهرفروشی‌ها و کارخانه تراش و یا در طبیعت، سنگ آن پیدا می‌گردد.

منبع خبر: جم پارس
  ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸ ساعت ۸:۱۷:۵۸ قبل از ظهر
شما اولین نفری باشید که نظر میدهد

 همین حالا نظر خود را ثبت کنید:

نتایج یافت شده: 0 مورد