باراک اوباما ريیس‌جمهور آمریکا با امضای مصوبه کنگره این کشور، رسما بانک مرکزی ایران را تحریم کرد. مصوبه‌ای که بر اساس آن، آن دسته از شرکت‌های خارجی که با بانک مرکزی ایران ارتباط داشته باشند، جریمه خواهند شد. با این حال، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که اوباما با قرار دادن کلمه «انعطاف‌پذیر» در شیوه پیاده‌سازی این تحریم، عملا تمهیدی برای دور زدن تحریم مزبور اندیشیده است.
مقامات سیاسی تهران اما از همان روزی که سنای آمریکا متممی حاوی تحریم بانک مرکزی را به لایحه بودجه دفاعی آمریکا اضافه کرد (30 نوامبر 2011/ 9 آذر 1390)، این دست اقدامات را «بی‌نتیجه» و «تجربه شده» خواندند. محمد نهاوندیان، رييس اتاق بازرگاني، صنايع و معادن ايران نیز در تازه‌ترین واكنش به تحريم بانك مركزي، با بيان اينكه اعمال تحريم‌ها ضرر متقابل دارد، گفته است كه با اين اقدام ملت و فعالان اقتصادي ايران به شكل ديگري نيازهاي خود را تامين مي‌كنند.
آنچنان که خبرگزاری فارس به نقل از وال‌استریت ژورنال گزارش داده است،قانون امضا شده بخشی از بودجه دفاعی 662 میلیارد دلاری آمریکا بوده و با این هدف تنظیم شده است که کشورهای خارجی بین معامله با ایران و داشتن تعاملات اقتصادی با آمریکا تنها بتوانند یکی را انتخاب کنند. این تحریم‌ها ظرف 60 روز آینده اجرایی خواهند شد كه البته برای معاملات نفتی قانون مزبور از 180 روز آینده اجرایی می‌شود. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی جهان نسبت به تبعات اقتصادی چنین طرحی هشدار داده‌اند و ران پاول، کاندیدای جمهوری‌خواهان در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری نیز آن را اقدامی جنگ‌طلبانه دانسته است. کاخ سفید نیز در جریان بررسی این طرح تحریمی در مجلسین سنا و نمایندگان آمریکا مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده بود. افزایش قیمت جهانی نفت در صورت تحریم بانک مرکزی کشورمان، دلیلی بود که دولت اوباما برای مخالفت خود بیان کرده بود.
اما به گزارش ایلنا به نقل از خبرگزاری فرانسه، این قانون به اوباما اجازه میدهد تا دارایی‌های هرگونه موسسه مالی خارجی را که با بانک مرکزی ایران در بخش صنعت نفت مبادله تجاری انجام دهد، بلوکه کند.
به گزارش ايسنا به نقل از خبرگزاري آلمان هم اين قانون تمامي شرکت‌ها و بانک‌هاي خارجي را که با بانک مرکزي ايران تبادلات داشته باشند، تحت تحريم قرار مي‌دهد. تاکنون اغلب تحريم‌هايي که عليه ايران اعمال شده، تجارت محصولات صنعت هسته‌اي ايران را دربرمي‌گرفته است.
بر اساس این گزارش، رييس‌جمهور آمريکا درحالي اين قانون را امضا کرد که مقامات دولتش به دفعات درخصوص تصويب آن و پيامدهايش به کنگره هشدار داده بودند و مخالفت دولت با آن را اعلام کرده بودند.
ضمن اينكه مقامات ايراني تحريم‌ها را به عنوان يك سلاح كند شده از سوي آمريكايي‌ها و متحدانش عليه ايران عنوان مي‌كنند كه به دليل تكرار در عمل حتي تاثير رواني خود را نيز از دست داده است.
اصلاحیه اوباما بر مصوبه کنگره
در همین حال، خبرگزاری فارس به نقل از «شبکه خبری یهودیان جهان» خبرداده است: متنی که اوباما آن را امضا کرده است نسبت به مصوبه اوليه یک اصلاحیه ظریف دارد و آن اینکه ريیس‌جمهور آمریکا تحریم‌ها را «انعطاف‌پذیر» کرده است. این انعطاف‌پذیری به وی اجازه میدهد که در خصوص هر کشوری که باید بر اساس قانون به خاطر رابطه با بانک مرکزی ایران مجازات شود، امکان دور زدن قانون در صورت صلاحدید اوباما وجود داشته باشد.
این تمهید پس از مذاکرات گسترده بین کنگره آمریکا و دولت این کشور به دست آمده است و به این ترتیب ريیس‌جمهور آمریکا در عین تحریم بانک مرکزی ایران و فرار از فشارهای داخلی، تمهیدی اندیشیده است تا این قانون دردسرهای بزرگ‌تری برای وی و دولتش ایجاد نکرده و اقتصاد بین‌المللی را نیز تحت‌‌تاثیر خاصی قرار ندهد. ريیس‌جمهور دموکرات آمریکا به این ترتیب از یک‌سو تلاش می‌کند تا دیگر کشورها را به آنچه «منزوی ساختن ایران» خوانده می‌شود، ترغیب کرده و از دیگر سو اجازه ندهد فشاری سخت به بازارهای نفتی غرب وارد شود.
تغییر شکل در نحوه تامین نیازهای اقتصادی
رييس اتاق بازرگاني، صنايع و معادن ايران اما در واكنش به تحريم بانك مركزي ايران از سوي آمريكا با بيان اينكه اعمال تحريم‌ها ضرر متقابل دارد، عنوان كرد كه با اين اقدام ملت و فعالان اقتصادي ايران به شكل ديگري نيازهاي خود را تامين مي‌كنند.
همچنين به گفته وي به هر ميزان كه اقدامات خلاف عرف افزايش پيدا كند، شكنندگي سيستم بانكي كشورها افزايش مي‌يابد و اروپايي‌ها به دست خود اين دستاورد بزرگ را از دست خواهند داد.
نهاونديان در گفت‌وگو با «ايسنا»، در مورد تحريم بانك مركزي ايران اظهار كرد: به طور قطع چنين رفتاري، بي‌سابقه و بدون توجيه در مناسبات بازار پولي و اعتباري جهان است و اين موضوع باعث كاهش شفافيت در مبادلات پولي و مالي خواهد شد و به هر ميزان كه اقدامات خلاف عرف افزايش پيدا كند، شكنندگي سيستم بانكي كشورها افزايش مي‌يابد و تحريم‌كنندگان به دست خود اين دستاورد بزرگ را از دست خواهند داد.
وي اضافه كرد: به هر حال اگر تحريم بانك مركزي ايران نيز همانند ديگر حلقه‌هاي تحريم‌هاي ديگر به صورت يك اقدام غيرقابل توجيه بر ملت ايران اعمال شود، ملت و فعالان اقتصادي ايران به شكل ديگر نيازهاي خود را تامين مي‌كنند، همچنان كه تحريم‌هاي ديگر باعث توقف تجارت ايران نشده و با اين تحريم نيز بايد با روش‌هاي معقول برخورد كرد.
رييس اتاق بازرگاني ايران اظهار اميدواري كرد كه اروپا نيز به جاي اينكه با گام‌هاي غيرمعقول گره را كورتر كند، گام‌هاي گذشته را ترميم كند تا بتوان مشكلات سياسي را از طريق مذاكرات سياسي حل كرد و مناسبات اقتصادي منافع طرفين تامين و با شكوفايي روابط به بر طرف شدن سوء‌تفاهم‌ها و حل مسائل سياسي كمك شود.
وي در همين مورد عنوان كرد: با وجود اينكه تحريم‌ها بالا بردن هزينه مبادله را به همراه داشته، اما هدف سياسي از اعمال تحريم‌ها؛ يعني تغيير رفتار سياسي ايرانيان مبني بر دست برداشتن از حقوق خود تاثيري نداشته است.
ناکامی تحریم‌های بلندمدت
وي تجربه تحريم‌هاي بلندمدت از نظر دستيابي به هدف را ناكام دانست و افزود: مهم‌ترين شاهد اين است كه مبادلات ايران روز به روز در حال افزايش است. البته آمريكا جايگاه خود را در مبادلات جمهوري اسلامي ايران بعد از انقلاب از دست داده و اتحاديه اروپا هم رشد اندكي را تجربه كرده است. همچنين به گفته رييس اتاق بازرگاني ايران هرچند مبادلات تجاري ايران افزايش پيدا كرده؛ اما سهم اروپا در اين مبادلات كاهش يافته و از طرف ديگر مبادلات چين و ايران از گذشته تاكنون 10 برابر شده است. وي با بيان اينكه اعمال اين تحريم‌ها ضرر متقابل داشته شده است، اظهار كرد: اعمال تحريم هم دستيابي شركت‌هاي اروپايي به بازارهاي ايراني را با محدوديت‌هايي رو به رو كرده و هم از سوي ديگر گزينه‌هاي پيش‌روي فعالان اقتصادي ايران كمتر شده است كه براي اين موضوع بايد كاري انجام داد. نهاونديان متذكر شد: به خصوص در شرايطي كه در اقتصاد اروپا با يك نوع شبه بحران مواجه هستيم، شركت‌هاي اروپايي به دنبال حفظ بازارها و دستيابي به بازارهاي جديد هستند. بنابراين اگر اين تلاش براي رونق اقتصاد ايران انجام شود، ممكن است فرصت قابل توجهي در روابط ايران و اروپا ايجاد كند كه بايد ايران در اين مسير رويكرد برنده ـ برنده را دنبال كند.
رييس اتاق بازرگاني ايران با اشاره به اختلاف نظرهاي سياسي در روابط ايران و اروپا اظهاركرد: اين اختلاف‌نظرهاي سياسي را بايد به حوزه سياسي ارجاع داد و آن را از طريق مذاكره حل كرد تا به اين شكل بتوان شاهد فصل جديدي از مناسبات ميان ايران و اروپا بود.
تلاش کره‌جنوبی برای تقلیل تاثیر تحریم‌های ایران
در همين حال، دولت کره جنوبی کمیته ویژه‌ای را به منظور بررسی موانع تجارت با ایران و تحریم‌های جدید غرب علیه ایران تشکیل داد.
به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از خبرگزاری دولتی کره جنوبی (یونهاپ)، دولت کره جنوبی دیروز از تشکیل یک کمیته ویژه به منظور رصد کردن تاثیر تحریم‌های غرب علیه جمهوری اسلامی ایران بر این کشور خبر داد. هدف دولت کره جنوبی از تشکیل این کمیته به حداقل رساندن تاثیرات تحریم ایران بر کره جنوبی اعلام شده است.
طبق گزارش وزارت اقتصاد کره جنوبی، این اقدام دولت بعد از امضای تحریم بانک مرکزی ایران توسط باراک اوباما به دنبال گزارش آژانس در مورد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران اتخاذ شده است.