اگرچه صنعت طلا در ايران قدمتي چند هزار ساله دارد و وضعيت معادن طلاي اين سرزمين نيز درخور توجه است، اما اين صنعت قديمي و پول‌ساز، آنچنان كه بايد به جايگاه اصلي خود نرسيده و سهم ايران از توليد و صادرات جهاني اين كالا بسيار ناچيز و تقريبا قابل‌چشم‌پوشي است.
بنابر آمار، ايران از حيث مصرف طلا و جواهر درميان پنج كشور اول جهان قرار دارد، اما با اين حال نقش چنداني در تجارت پر سود يك هزار ميليارد دلاري صنعت طلا و جواهر دنيا ندارد. يك دليل اين امر بر مي گردد به آنكه ايراني‌ها بيشتر از علاقه‌مند بودن به تجارت طلا، دوست دارند اين فلز ارزشمند را در منازل خود نگهداري كرده و به آن به چشم يك كالاي سرمايه‌اي نگاه كنند يا از آن تنها ايفاي نقش زينتي بودن را انتظار داشته باشند. ذخيره كردن سالانه حداقل 120 تن طلا در منازل آن هم در شرايطي كه كل گردش سالانه طلا در ايران قريب 300 تن است، گوياي اثبات همين موضوع است. در حقیقت اين يعني آنكه ما بيش از يك سوم طلاي مصرفي كشور را به‌جاي آنكه در چرخه توليد و اشتغال بكار گيريم، در گاوصندوق‌ها و پستوهاي منازلمان ذخيره مي‌كنيم تا روز مبادايي از راه برسد و استفاده از اين گنج قيمتي به‌كار آيد.
البته بايد توجه داشت كه تنها ذخيره‌سازي خانگي نيست كه سهم ما را از تجارت طلا به حداقل رسانده، بلكه عوامل ديگري هم در اين امر موثرند كه هريك در جاي خود نیاز به بررسي و كنكاش دقيق دارند.
نخستين روزهاي سال 2012 ميلادي بود كه سازمان زمين‌شناسي آمريكا، توليد‌كننده‌های برتر طلاي جهان در سال 2011 را معرفي كرد. براساس اعلام اين سازمان، كشور چين با توليد 355 تن طلا در سال 2011 به‌عنوان برترين توليدكننده جهاني معرفي شد و پس از آن، استراليا و آمريكا به‌ترتيب با 270 و 237 تن در رده‌هاي دوم و سوم قرار گرفتند. بنابر گزارش همين سازمان، استراليا با هفت هزار و 400 تن، بزرگ‌ترين دارنده ذخاير طلا بوده و پس از اين كشور، نام آفريقاي جنوبي و روسيه به میان آمد، اما جايگاه ايران در اين فهرست به درستي مشخص نيست، اگرچه يكي دو ماه پيش از اعلام نام كشورهاي اول توليدكننده طلا بود كه معاون سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني ايران، به بيان ذخيره قطعي طلاي كشورمان بسنده كرد و آن را معادل 320 تن دانست؛ رقمی كه به گفته بعضي ديگر از مقامات دست‌اندركار مي‌تواند تا يك هزار تن نيز افزايش يابد.
در حقيقت گفته مي‌شود كه ايران در رده پنجاه و هفتم كشورهاي صاحب ذخاير طلا در دنيا قرار دارد و اين در حالي است كه به استناد گفته‌هاي چند سال پيش نايب رييس خانه معدن ايران، كشور ما پنجاه و پنجمين توليدكننده بزرگ طلا در جهان است. اين در حالي است كه آمار ارائه شده از جانب وزارت صنعت، معدن و تجارت حاكي از آن است كه توليد سالانه ايران در زمينه طلا، بين سه تا پنج تن؛ يعني 2/0درصد توليد جهاني طلا است كه در مقايسه با توليد 355 تني چين در يك سال، رقمي حقيقتا ناچيز به‌شمار مي آيد.
به اين ترتيب مي‌توان پيش‌بيني عبادا... محمدولي، رييس اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌هاي قيمتي را مبني بر اينكه ايران تا هفت سال آينده جزو پنج كشور برتر توليدكننده صنعت طلا و جواهر قرار خواهد گرفت، كاملا خوش‌بينانه به‌شمار آورد و كاهش توليد فعلي ايران در صنعت طلا را از جمله عواملي دانست كه در به حداقل رسيدن سهم ما از تجارت اين فلز زرد نقش مهمي ايفا كرده است؛ اگرچه، اين همه ماجرا نيست.
وقتي ميزان تجارت طلا در شيخ‌نشين دبي طي سال 2011 ميلادي نسبت به سال قبل از آن، نزديك به 60 درصد افزايش مي‌يابد، طبيعي است كه گوشه‌اي از تجارت زرين اعراب حاشيه خليج‌فارس به ايران هم برسد. كشور ما به طور كلي تحت‌تاثير واردات طلا قرار دارد و از آنجايي كه دبي به‌عنوان يكي از چهار قطب تجارت طلا در دنيا شناخته شده و نسبت به قطب‌هاي ديگر به ايران نزديك‌تر است (سنگاپور، نيويورك و هنگ‌كنگ به‌عنوان سه قطب ديگر مطرح هستند)، بنابراين جاي تعجب نيست اگر گفته مي‌شود بخش زيادي از طلاي وارداتي به كشورمان از طريق دبي انجام مي گيرد.
البته امروزه تركيه، عربستان و ازبكستان هم ازجمله توليدكنندگان برتر طلا در جهان محسوب مي‌شوند كه به‌لحاظ بعد جغرافيايي به ايران نزديك هستند، اما آمارهاي غيررسمي، بيشترين واردات طلا به ايران را از ايستگاه دبي اعلام مي‌كند.
گفته مي‌شود تجارت جهاني طلا بعد از نفت و مواد مخدر، بزرگ‌ترين حجم بازارهاي جهاني را در اختيار خود گرفته است. اهميت اين تجارت به‌حدي است كه در هند، 52 ميليون نفر در بخش طلا، جواهر و سنگ‌هاي قيمتي مشغول به‌كار هستند و كشور خود را به‌عنوان دومين صادركننده طلا در جهان مطرح ساخته‌اند. اما اينجا در ايران، 300 تا 400 هزار توليدكننده طلا در تلاش براي آب كردن طلاهاي شكسته هستند تا كشورشان را در شرايطي که با چالش مواد خام وارداتي و دارا بودن ماشين آلات مدرن و به‌روز مواجه است، از جايگاه صادراتي يك صدم درصد جهاني، اندكي بالاتر كشند آن هم در حالي كه همسايه‌هايي مانند تركيه، عربستان، امارات و پاكستان، در بازار جهاني طلا و جواهر به پيش مي‌تازند.
برای اطلاع از آخرین اخبار بازار طلا و سکه در ایمیل خود، در خبرنامه سایت زر عضو شوید.