بهرهوري به معناي استفاده موثر و بهينه از دادهها براي توليد ستادهها ميباشد. امروزه بهرهوري به عنوان مبناي رشد اقتصادي كشورها محسوب ميگردد.
چرا كه بهبود بهرهوري، توليد ناخالص داخلي و رقابتپذيري را بيشتر كرده و موجبات افزايش رفاه عمومي را فراهم ميكند. حال آنكه افزايش بهرهوري مقدور نيست مگر با شناخت، تحليل و اندازهگيري آن. اندازهگيري بهرهوري به ما كمك ميكند تا عوامل موثر در بهبود بهرهوري را شناسايي كرده و دريابيم كه فرصتهاي افزايش بهرهوري را در كجا جستوجو كنيم. اهميت اندازهگيري بهرهوري به حدي است كه براساس تجربيات به دست آمده در كشورهاي صنعتي، ميتوان صرفا با برقراري و اجراي يك سيستم ارتقاي بهرهوري و بدون هيچگونه تغييري در سازمان همچون انجام سرمايهگذاريهاي جديد، سالانه 5 تا 10درصد رشد اقتصادي را افزايش داد.
بخش خدمات يكي از بخشهاي اصلي اقتصاد هر كشوري است، به گونهاي كه در كشورهاي صنعتي 50 تا 60درصد توليد ناخالص داخلي از بخش خدمات حاصل ميشود. با توجه به سهم بخش خدمات در توليد ناخالص داخلي و نيز تاثير غيرقابل انكار آن در بخش صنعت، افزايش بهرهوري اين حوزه تاثير بسزايي در رشد و شكوفايي اقتصادي دارد.
بانك صنعت و معدن نيز به عنوان يك سازمان ارائهدهنده خدمات بانكي به جامعه، از اين قاعده مستثني نبوده و ضمن توجه به مسووليت خود به عنوان تنها بانك توسعهاي كشور در زمينه صنايع و معادن ميبايست موجبات ظهور بهرهوري سازماني را بيش از پيش فراهم نمايد. لذا از نيمه دوم سال 1381 اقدامات متنوع و بسياري جهت افزايش بهرهوري به عمل آورده و براي اندازهگيري ميزان بهرهوري از روشهاي علمي بهره گرفته است كه اهم آنها، در كتاب نظام بهرهوري بانك صنعت و معدن به زيور طبع آراسته گرديده است.
در بانك صنعت و معدن پاداشهاي پرداختي تا قبل از آبان 1381 تقريبا روند يكنواختي داشته و نسبت به ايجاد انگيزه مناسب و كافي در عملكرد واحدها به ميزان لازم موثر واقع نشد، بنابراين برقراري شرايطي كه انگيزه فعاليت كارآ و عملكرد مناسب براي واحدها و نهايتا مجموعه بانك را فراهم كند ضروري به نظر رسيد و متعاقب آن تغييراتي در نحوه پرداختهاي تشويقي كاركنان بانك به گونهاي كه در راستاي افزايش بهرهوري بانك باشد، مدنظر قرار گرفت.
در اين راستا و به جهت تمركز بخشيدن به پرداختها و ايجاد ارتباط بين پاداش بهرهوري، شاخصهاي عملكردي بانك و كيفيت كار كاركنان، «آييننامه پاداش بهرهوري بانك صنعت و معدن» تدوين و پس از تاييد هياتمديره محترم به تصويب رييس مجمع بانك رسيد.
مطابق اين آييننامه مقرر شد بودجه موردنياز سالانه جهت پرداخت پاداش بهرهوري با پيشنهاد هياتمديره و تصويب مراجع ذيربط در قالب بودجه سالانه بانك ديده شود و پرداخت پاداش بر مبناي دستورالعمل مربوط صورت گيرد.
جهت محاسبه كل بودجه پاداش بهرهوري ماهانه، پاداش ايجاد شده توسط هريك از عوامل هفتگانه بررسي و ارزيابي طرحها، اجراي طرحها، امور حقوقي، وصول مطالبات و ارائه خدمات بانكي محاسبه و سرجمع آن به عنوان بودجه قابل پرداخت در ماه مورد نظر منظور ميشد. براي اين محاسبات از فرمولهايي استفاده گرديد كه بر مبناي برنامه سالانه بانك تعيين شدهاند نماي كلي عوامل موثر در تعيين پاداش بهرهوري طي اين دوره در نمودار ذيل آمده است.
كميسازي و سنجش مهارتهاو خصوصيات فردي در بانك صنعت و معدن
كميسازي و سنجش مهارتها و خصوصيات فردي موردنياز مشاغل يك سازمان، عنوان كلي موضوعي است كه در اين كتاب مورد توجه قرار گرفته است. هدف از اين كتاب، تشريح مفهوم فوقالذكر، ضرورت اجراي آن در سازمانها، خروجيها و نيز اثرات اجراي آن در سازمان ميباشد.
در يك معرفي كلي، ميتوان گفت موضوع كميسازي مهارتها و خصوصيات فردي به بررسي و تعيين مهارتها و خصوصيات فردي لازم براي هريك از مشاغل سازمان ميپردازد. تعريف عناوين مهارتها و خصوصيات فردي به شكل دقيق، جنبهاي مهم از بستر لازم براي موفقيت شاغل در يك شغل خاص را محقق ميسازد. اين تعريف بايستي به گونهاي انجام پذيرد كه امكان سنجش مهارتها و خصوصيات فردي شاغلان و برآورد سطح توانايي آنها به شكل كمي وجود داشته باشد، نكتهاي كه موضوع كميسازي مهارتها و خصوصيات فردي بر آن تاكيد دارد.
موضوع كميسازي مهارتها و خصوصيات فردي و سپس سنجش آنها در مورد شاغلان كه ضرورت انجام آن به تفصيل در ادامه مورد بررسي قرار ميگيرد، به شكل گسترده براي نخستينبار در كشور، در پروژهاي با عنوان كميسازي مهارتها و خصوصيات فردي شاغلان بانك صنعت و معدن مورد توجه قرار گرفت. اين پروژه كه مسووليت اجراي كليه مراحل آن به عهده دانشگاه صنعتي شريف گذارده شد، از آذرماه سال 1382 آغاز و تا ارديبهشت سال 1384 به طول انجاميد. تيم مجري اين پروژه متشكل از كميته راهبري و نيز مديريت پروژه (به همراه كميته يكپارچهسازي) و 10 كميته تخصصي در زمينه مهارتها و خصوصيات فردي بوده است. بانك صنعت و معدن به عنوان كارفرماي پروژه مذكور، يك بانك توسعهاي است كه از اصليترين ابزارها و نهادها جهت كمك به رشد و توسعه اقتصادي و صنعتي كشور محسوب ميشود. فعاليت اصلي بانك صنعت و معدن پس از امر تجهيز و تامين منابع عمدتا معطوف سازماندهي داخلي به شرح موارد ذيل ميباشد:
- انجام برنامهريزيهاي لازم به منظور تامين بهينه منابع مالي
- تخصيص بهينه منابع مالي
- كنترل و نظارت دقيق بر اجراي طرحها و سرمايهگذاريهاي انجام شده
توجه به ماهيت مجموعه فعاليتهاي بانك صنعت و معدن، ويژگي اصلي آن را كه سازماني دانش محور است، مشخص ميسازد. سرمايه اصلي چنين سازماني قابليتها و تواناييهاي شاغلان و يا به عبارت ديگر مهارتها و خصوصيات فردي آنان است.
از آنجا كه موضوع كميسازي مهارتها و خصوصيات فردي تا پيش از اجراي پروژه مذكور، در سطح كشور ناشناخته بوده است، ايده مطالعه و بررسي موضوع مذكور و سپس اجراي آن توسط يك نهاد دانشگاهي، گزينه مناسبي تشخيص داده شد و نهايتا رسالت اجراي آن از سوي بانك بر عهده دانشگاه صنعتي شريف به عنوان يكي از قطبهاي علمي – تحقيقاتي كشور قرار گرفت. تيم اجرايي اين پروژه متشكل از حدود 60نفر در سطح كارشناسي ارشد و دكترا با تخصصهاي مختلف (مالي، بانكي، روانشناسي، طراحي سيستم و ...) بوده است.
ساختار سازماني اجراي پروژه كميسازي به گونهاي كه در بانك صنعت و معدن پيادهسازي گرديد در شكل ذيل رسم گرديده است.