مديريت فناوري اطلاعات و ارتباطات يكي از مباحث نوين محافل مديريتي در سراسر جهان است كه در ايران كمتر به آن پرداخته شده اما باتوجه به سيل اطلاعات سرازير شده از جوامع ديگر، آشنايي هرچه بيشتر مديران با اين موضوع امري اجتناب ناپذير مي نمايد.
مديريت فناوري اطلاعات و ارتباطات يكي از مباحث نوين محافل مديريتي در سراسر جهان است كه در ايران كمتر به آن پرداخته شده اما باتوجه به سيل اطلاعات سرازير شده از جوامع ديگر، آشنايي هرچه بيشتر مديران با اين موضوع امري اجتناب ناپذير مي نمايد. به همين منظور و با توجه به تاكيدات فراوان مقامات عالي كشور مبني بر تجهيز و توانمندسازي سازمانها و نيروهاي انساني در ايران با بهره گيري از علوم جديد و همچنين برنامه هاي استراتژيك و بلندمدت كشور در راستاي حركت به سوي جهاني شدن، دبيرخانه اولين كنفرانس بين المللي مديريت فناوري اطلاعات و ارتباطات، اقدام به برگزاري اين همايش نمود.
اين همايش باهدف ترويج و توسعه كاربرد مديريت فناوري اطلاعات و معرفي آخرين تجارب و دستاوردهاي علمي و كاربردي موفق سازمانها و شركتهاي داخلي و خارجي كشور در سالن اجلاس سران كشورهاي اسلامي با تلاش شركت نداي اقتصاد بامداد (نابكو) برگزار گرديد.
جامعه اطلاعاتي و مشكلات آن
دكتر علي اكبر فرهنگي دبير همايش در اولين سخنراني خود پس از معرفي جامعه اطلاعاتي به بررسي مشكلات موجود آن پرداخت. طبق سخنان ايشان، جامعه اطلاعاتي در سالهاي اخير با واژه هاي مختلف و متعدد نامگذاري شده است و دانشمندان رشته هاي مختلف، آن را از منظــــرهاي گوناگوني نگريسته اند. اصحاب تكنولوژي از يك سو و اقتصاددانان، مديران بازرگاني، سياستمداران، جامعه شناسان و فيلسوفان ازسوي ديگر.
سوال اين است كه ما از چه زماني وارد اين جامعه شده ايم؟ جوامع بشري مراحل گوناگوني را از عصر دامداري و كشاورزي تا جامعه صنعتي و فراصنعتي طي كرده اند. از سال 1830 ميلادي، پيشرفتهاي انسان شتاب نسبتاً زيادي به خود گرفت و از ابتداي قرن بيستم جامعه صنعتي شكل گرفت. اما ورود PCها و ورود به جامعه اطلاعاتي از دهه 1980 زندگي انسان را دگرگون كرد. همواره بين تكنولوژي و نهادهاي اجتماعي شكاف وجود دارد.
گاهي تكنولوژي جلوتر حركت مي كند و گاهي نهادهاي اجتماعي، اما تكنولوژي به تدريج ساختار نهادهاي اجتماعي را تغيير مي دهد به همين دليل بهره مندي از علم و تكنولوژي كه يكي از ابزار زندگي بهتر است، گاهي ما را با دشواري مواجه مي كند. زيرا نهادهايي كه بايد با يكديگر به صورت موزون حركت كنند، به دليل عدم تطابق شكاف بين نهادهاي اجتماعي را زياد مي كنند.
دكتر فرهنگي افزود: نيل پستمن در كتاب تكنوپولي خود مي گويد: امروز روشن است كه استفاده از رايانه امري اجتناب ناپذير براي انجام تحقيقات سطح پيشرفته فيزيك و علوم ديگر شده است. اما تكنولوژي رايانه تاچه حد براي مردم سودمند بوده است؟ بنابراين ICTM نيز مانند ساير پديده ها داراي حداقل دو وجه است. يك وجه پيش برنده و مطلوب و يك وجه نامطلوب.
دكتر فرهنگي انبوه توليدات و اطلاعات را كه همراه با جامعه فراصنعتي يا پسامدرن شروع به شكل گيري كرده است، در 5 بخش، مددكار زندگي انسان دانستند:
1) فناوري: با به كارگيري انـــواع و اقسام رايانه ها، اين وسيلــــه موثر را با ظرفيتهاي بالا به كار مي بنديم.
2) اقتصادي: امروزه اقتصادهايي توانمندترندكه اطلاعات و دانش بيشتري دراختيار دارند. كشورهاي پيشرفته روز به روز ميزان صادرات خود را ازنظر وزن و حجم كاهش و از نظر قيمت افزايش مي دهند.
3) شغلي: به تدريج كارگرها تبديل به (KNOWLEDGE WORKER) مي شوند. كساني كه داراي دانش بالايي هستند و ازطريق دانش خودشان اقتصاد را مي گردانند.
با ورود هر تكنولوژي جديد، نوعي بيكاري تكنولوژيك به وجود مي آيد كه مقطعي است و تا زماني ادامه مي يابد كه نقل و انتقالات شغل انجـــام مي پذيرد. يعني به تدريج كارگران بخشهاي صنعتي و غيرصنعتي به حاشيه رانده مي شوند مگرآنكه خودشان را با شرايط موجود وفق دهند و به (KNOWLEDGE WORKER)تبديل شوند.
4) مكاني: شهرهاي الكترونيك شكل مي گيرد و با نوعي جابه جايي تمركز و قدرت مواجه خواهيم بود يا هستيم.
5) فرهنگي: فرهنگهاي سنتي و صنعتي به تدريج جاي خودشان را به فــــرهنگهاي پست مدرن يا فرانوگرا خواهند داد.
علاوه بر تاثيرگذاري توليدات و اطلاعات در 5 بخش بنيادي فوق، نهادهاي اجتماعي مختلف نيز تحت تاثير قرار خواهندگرفت. مانند نهادهاي اجتماعي، نهاد خانواده، آموزش و پرورش، دولت، اقتصاد جهاني رسانه ها و... اما پيامد اين تغييرات چيست؟ آن چه مهم است اين است كه تكنولوژي هاي جديد بيش از آن كه ويران كنند، مي آفرينند و در موارد استثنايي ممكن است ويــراني به دنبال داشته باشند. آنها ممكن است ساختارهاي قبلي را ازميان بردارند در صورتي كه ما ساختارها را ابدي بدانيم، تكنولوژي امري ويرانگر است اما درغير اين صورت آفريننده خواهدبود و در اين عرصه برندگان بسياري مي توانيم داشته شود.
دكتر فرهنگي در پايان سخنان خود تمام تلاش ما را به عنوان يك انسان متفكر و متعقل، تقويت جنبه هاي مثبت و تضعيف جنبه هاي منفي يك پديده نوظهور دانستند تا اشكالات آن شناسايي و برطرف شود.
كاربرد IT در سيستم هاي مديريت
در ميزگرد كاربرد IT در سيستم هاي مديريت كه در پايان روز اول همايش برگزار شد و دكتر حيدري اداره آن را برعهده داشت، جمعي از صاحبنظران به بحث پيرامون اين موضوع پرداختند.
دكتر فرهنگي در اين ميزگرد عنوان داشتند: بشريت وارد عصر اطلاعات و ارتباطات شده است و اين عصر ويژگي هاي خاص خودش را به همراه داشته و دارد و در مديريت اطلاعات و ارتباطات اين موضوع بايد مدنظر قرار گيرد كه ما چه چيزهايي داريم و به چـــــــه چيزي مي خواهيم برسيم. ولي قبل از آن بايد به اين پرسش پاسخ گفت كه آيا جامعه ما وارد عصـــر اطلاعات شده است يا خير؟ من فكر مي كنم ما ازنظر صنعتي، يك جامعه قطعه قطعه داريم. يعني يك بخش هنوز پيش صنعتي است، يك بخش وارد عصر صنعتي شده و يك بخش در عصر فراصنعتي مي باشد. در يك جامعه چندپارچه، مقاومتها در مقابل تغيير بيشتر است. چگونه بايد اين مقاومتها را كم كرد؟ در بخش ديگري از اين ميزگرد دكتر عيسايي استاد دانشگاه در ادامه صحبت هاي دكتر فرهنگي، دو ديدگاه براي ورود فناوري اطلاعات به جامعه كنوني ايران مطرح كردند وي گفت: يك ديدگاه اين است كه زيرساختها را توسعه دهيم تا بتوانيم IT را در ايران گسترده كنيم. ديدگاه دوم اين است كه برمبناي زيرساختهاي موجود، كاربري هاي فناوري اطلاعات را انجام دهيم.
ما بايد در كشور بيشتر به ايجاد پروژه هايي كه ثمرات مطلوب براي مردم و جامعه دارد، بپردازيم. حال اگر بخواهيم اين پروژه در سازمان شكل بگيرد، بايد مديران عالي آن سازمان باور داشته باشند كه در دنياي امروز پرداختن به فناوري اطلاعات مانند نان شب واجب است. اين باور به تنهايي براي موفقيت كافي نيست. نكته دوم اين است كه مديران سازمان بايد بتوانند بر تغييرات ايجادشده مديريت كنند.
دكتر سرداري استاد دانشگاه و مشاور توسعه تجارت الكترونيك نيز اولين مرحله پس از ايجاد تغيير و تحول را پذيرش آن رويكرد دانستند. به اعتقاد ايشان ابتدا بايد در تغيير نگرشها و مشكلات كوشيد و سپس در سازندگي زيرساختهاي اصلي اقدام كرد. وي افزود: بيشتر مشكلات به سمت بخش دولتي است. مديران دولتي ما در بحث دولت الكترونيك با مشكلاتي مواجه هستند. مديران محترم بخش دولتي از رده هاي مياني به بالا بايد مسلط به IT شوند و اين از دغدغه هاي اصلي است كه مي تواند پشتوانه اي نيز براي بخش خصوصي شود.
دكتر نظري، عضو انجمن مشاوران ايران، بحث بومي سازي و اجرايي كردن فناوري را به عنوان امري بسيار حياتي و كليدي براي گسترش IT در ايران مطرح كردند و اطلاع رساني درست در مورد فناوري اطلاعات و ارتباطات را عاملي براي تبديل نيازها بـــــه تقا ضاهاي درست و غيركاذب دانستند.
برطبق سخنان ايشان، راه حل توسعه دانش مديريت و ارتقاي بخش مديريت در سازمانها، توسعه ICT است. همچنين توسعه IT زماني براي سازمانها فرصت محسوب مي شود كه وضعيت مطلوب براي استفاده از آن آماده باشد كه اين شامل سخت افزار، نرم افزار، انسان افزار و سازمان افزار است.
به كارگيري رويكرد مديريت دانش، براي موفقيت پروژه برنامه ريزي منابع بنگاه (ERP) با شناسايي دانشهاي موردنياز عنوان مقاله اي است كه در اين همايش ارائه شد. اين مقاله توسط آقايان دكتر رضا كامران اعتمادمقدم، عضو هيأت علمي سازمان مديريت صنعتي و دكتر ميربهادر قلي آريانژاد، استاد دانشگاه مهندسي صنايع و دانشگاه علم و صنعت ايران، تهيه و تدوين شده است كه دكتر اعتمادمقدم ارائه خلاصه اي از آن را برعهده داشتند.
وي در ارائه بخشي از اين مقاله گفت: سيستم هاي برنامه ريزي منابع بنگاه (ERP) كه از دهه 90 ميلادي مطرح شده اند، از جديدترين جلوه هاي توسعه فناوري اطلاعات به شمار مي آيند. استقرار آنها پيچيده، زمان بر و هزينه زاست و آمادگي هاي سازماني ويژه اي را مي طلبد.
پژوهشهاي بين المللي نشان مي دهد كه موفقيت پروژه هاي سنگين ERP نيازمند وجــود دانشهاي خاصي در مراحل انتخاب، پياده سازي، بهره برداري و به روزآوري، در بدنه پروژه و سازمان متقاضي است. شناسايي دانشهاي موردنياز براي نيل به موفقيت اين سيستم ها از نخستين گامهاي فرايند مديريت دانش در ارتبـــاط با نظامهاي مزبور به شمار مي آيد. در اين مقاله ابتدا به پژوهشهاي صورت گرفته در زمينــــه نقش مديريت دانش در پروژه هاي سيستم هاي برنامه ريزي منابع بنگاه اشاره مي شود. در ادامه نتيجه پژوهش انجام شده توسط مؤلفــــان در زمينه شناسايي، گروه بندي و رتبه بندي انواع دانشهاي موردنياز سازمـــان كه وجودشان براي موفقيت پروژه، راه اندازي و بهره برداري از سيستم هاي ERP ضروري است، موردبحث قرار مي گيرد. در اين پژوهش براســـــاس بررسي و جمع بندي تازه ترين يافته هاي مطالعات جهاني و نظرات صاحب نظران اين رشته و نتايج پژوهش ميداني انجام شده توسط نويسندگان و همچنين تحليل آماري نتايج با استفاده از تكنيك هاي آناليز واريانس، مشخصات دانشهايي كه سازمان بايد به آن مجهز باشد،در گروههاي موضوعي مختلف دسته بندي و ازنظر اهميت و نقش آنها در پروژه ERP اولويت بندي شده است. نتــايج حاصل مي تواند براي نمايش خلاء هاي دانش در سازمـــــانهاي متقاضي راه اندازي سيستم برنامه ريزي منابع بنگاه و برنامه ريزي براي جبران كمبودها و تجهيز و آماده سازي سازمان، مورداستفاده قرار گيرد. باتوجه به نتـــــايج به دست آمده و انطباق آن با وضعيت موجود، بخش مديريت منابع انساني سازمان با تــــرميم برنامه ريزي هاي آموزشي سازمان و توجه به كمبودهاي تخصصي و نيروهاي انساني مي تواند به موفقيت توسعه و استفاده موثر از اين سيستم حساس كمك كند.
كاربرد متن كاوي در مديريت رابطه با مشتري - معرفي نرم افزار كاوشگر، مقاله ديگري است كه توسط آقايان - موسي خالصي زاده - رضا زعفريان در اين همايش ارائه شد. آقاي رضا زعفريان در توضيح كوتاهي از مقاله ارائه شده چنين گفت؛ دادوستدي كه مشتريان با سازمانها دارند، علاوه بر موارد مالي براي سازمان، اطلاعـــات ساختاريافته و ساختارنيافته اي را نيز به همراه دارد. در زمينه پردازش اطلاعات ساختاريافته، بسته هاي آموزشي زيادي ارائه شده اما درمورد اطلاعات ساختارنيافته مطالعات زيادي انجام نگرفته است. باتوجه به حجم بسيار زياد اطلاعات ساختارنيافته در سازمانها، در كشور ما نيز نياز به وسيله اي براي پردازش اين اطلاعات، احساس مي شود كه نرم افزار كاوشگر به همين منظور طراحي شده است.
وي افزود: پردازش اطلاعات متني يا غيرســـــاختاريافته از مراحل زير تشكيل مي شود:
- آماده سازي داده هاي متني
- پياده سازي داده هاي متني
- ناديده گرفتن كلمات بدون ارزش اطلاعاتي (STOP WORDS)
- ريشه يابي كلمات
- جست وجوي كلمات مهم و كليدي متن (مهمترين مرحله)
- آناليز و تحليل متنهاي مختلف براساس كلمات كليدي.
سخنران موارد استفاده فرايند متن كاوي در مديريت رابطه با مشتري را اين گونه بيان كرد:
- ارائه پاسخ خودكار به مشتري
- دسته بندي مشتريان
- دسته بندي و تخصيص نظرات دريافتي
- خوشه بندي نظرات دريافتي
- خلاصه نمودن نظرات دريافتي - جست و جو و يافتن موارد مشابه و مرتبط
- هوشمندسازي، پيگيري و اطلاع رساني
- تغيير در چيدمان فروشگاههاي مجازي
- سيستم هاي پشتيباني تصميم گيري
نتيجه گيري
مقالات ارائه شده در اولين همايش ICTM، ضرورت و نياز احساس شده توسط صاحبنظران كشور نسبت به مباحث IT را روشن مي كند.
بنابراين ادامه اين روند و انجام جلساتي پيرامون تبادل اطلاعات و آگاهي از تحقيقات و تلاشهاي انجام شده در اين زمينه، مي تواند به مديران درجهت آماده سازي فضاي داخلي سازمانها براي پذيرش تحولات حاصل از تكنولوژي هاي ايجاد شده در جوامع امروزين كمك و ياري رساند.
بي ترديد در دنياي كنوني، اطلاعات و ارتباطات، هر سازمان و جامعه اي را تحت تاثير قرار خواهد داد و اگر بخواهيم اين اطلاعات را درجهت منافع خود به كار گيريم بايد نحوه مديريت درست بر آن را بدانيم.
۲۰ مرداد ۱۳۸۸ ساعت ۸:۴۴:۱۲ قبل از ظهر