مرکز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات

چكيده
با توجه به نقصان عمده مراکز رشد فناوري (TECHNOLOGY INCUBATORS) و محدوديت جغرافيايي آنها در حمايت از بنگاههاي کوچک و متوسط و کارآفرينان، بسياري از شرکتهاي نوپا از جامعه هدف، که نياز مبرمي به حمايتهاي انکوباتوري دارند، نمي توانند مستأجران حقيقي مراکز رشد موجود باشند. «مرکز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات» تصميم دارد تا از طريق ايجاد امکانات مجازي و متدولوژي آموزش الکترونيک، اهداف يک مرکز رشد حقيقي را تا حد امکان در قالب يک طرح مجازي محقق سازد. اين مرکز قصد دارد تا امکانات بهتري را جهت دسترسي آسان و ارزان به آموزشهاي مداوم مورد نياز و خدمات مشاوره­اي براي جامعه هدف (دانشجويان، فارغ التحصيلان، مخترعان و شركتهاي كوچك و متوسط فناور و تمامي افراد حقيقي و حقوقي آشنا به دانشهاي نوين در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات) فراهم سازد.
در اين مقاله سعي شده است تا با ارايه يک مفهوم کلي از مرکز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات و مقايسه آن با مراکز رشد حقيقي، به چگونگي عملکردهاي موجود در آن و نيز خدماتي بپردازد که اين مراکز به صورت مجازي به مستأجران خود ارايه مي‌دهند. همچنين معيارهاي موفقيت يک مرکز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات نيز که در هنگام راه اندازي و نيز اداره آن بايد مورد توجه قرار بگيرد، در اين مقاله به صورت خلاصه وار به آن اشاره شده است.
مقدمه
تب جهاني شدن در هزاره سوم، اقتصاد كشورها را به انعطاف­پذيري و نوآوري بيشتر در رقابتهاي اقتصادي سوق مي‌دهد. در حال حاضر، برتري رقابتي يك كشور بيش از آنكه به منابع طبيعي و يا ظرفيت موجود صنعتي كشور متكي باشد، به توانايي در عرضه محصولاتي نو باكيفيت، بادوام و با قيمتي ارزان وابسته است. اكنون سرمايه، ارزش محوري خود را از دست داده است و صنايع به اين نتيجه باارزش رسيده‌اند كه به کارگيري اثربخش علم و فناوري، كليد كارايي بالاتر و منافع افزونتر است. دولتها و جوامع به اين حقيقت پي‌برده‌اند كه رفاه آنها منوط به آن است كه چگونه علم و فناوري را به طور سازگار با نيازهاي ملي خود به­كار گيرند. امروزه مراکز رشد (Incubators) فناوري به عنوان مهمترين ابزار حمايتي از ايده­هاي خلاقانه و بنگاههاي کوچک و متوسط فناور TSMEs (Technical Small and Medium EnterPrises)شــــناخته مي­شوند.
مرکز رشد مجازي با در هم شکستن مرزها و با بهره گيري از توانمنديها و فناوريهاي ارتباطات راه دور، علاوه بر آنکه همان اهداف انكوباتورهاي واقعي را دنبال مي كنند، امکان دستيابي به اطلاعات و مشاوره­هاي مورد نياز کارآفرينان ايده­مند و بنگاههاي کوچک و متوسط فناور در تمامي جهان را نيز مهيا مي كند.
هرچند برخي صاحب نظران، مراكز رشد مجازي را چيزي غير از مراكز رشد علمي مي دانند، ولي به هر حال ظهور انكوباتور ها و انكوباتورهاي مجازي يك واقعيت قابل تأمل است. هم اكنون با توجه به تعداد بسيار زيادي از مراکز رشد مجازي فعال در دنيا که با مراجعه به سايت اينترنتي آنها، مي توان از خدمات موجودشان استفاده كرد، به نظر مي رسد كه اين روند، روز به روز تشديد مي شود. به هر حال انفجار سرمايه گذاري درشركتهاي اينترنتي (دات كام ها)، باعث شده است كـــه مفهوم انكوباتورهاي مجازي گسترده تر شده و شركتهاي سرمايه گذاري مخاطره پذير و ساير شركتهاي سرمايه گذاري دركسب و كارهاي جديد را نيز دربرگيرد. ازآنجا كه لازم نيست اين شركتها حتماً فضاي فيزيكي و پشتيبانيهاي لجستيك فراهم كنند، مي توان آنها را «انكوباتورهاي بدون ديوار» نام نهاد.
تعريف مركز رشد مجازي:
مرکز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، سازماني مجازي براي بسط و توسعه نوآوريها در عرصه فناوري اطلاعات و ارتباطات است تا از اين طريق به صاحبان انديشه در پرورش ايده هايشان، با ارايه خدمات انکوباتوري ياري رساند. در اين مرکز مجازي، دانشگاه ها، سازمانها و مؤسسات تحقيقاتي و پژوهشي، شركتها و سازمانهاي خدمات مهندسي، نوآوران و انديشمندان و کليه افراد علاقه مند و فعال در مباحث مرتبط با فناوري اطلاعات و ارتباطات مي توانند مشاركت كنند.
«مرکز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات» اعضاي خود را در قالب يک فرايند آموزش نوآورانه پرورش خواهد داد و امکان ايجاد نوع جديدي از ارتباط را مابين شرکتهاي کوچک و متوسط فناور و آموزش دهندگان و آموزش گيرندگان فراهم خواهد ساخت. اين مرکز همچنين مي­تواند به بخشهاي آموزش مراکز رشد فناوري، پارک هاي علمي تحقيقاتي و آژانس هاي حمايت از کسب و کارهاي کوچک در جهت حمايت از کارآفرينان و آموزش مداوم آنها خدمات ارائه كند.
مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، امكان همجواري مجازي را براي بنگاههاي صنعتي، ‌دانشگاهيان و سياستگذاران فراهم مي آورد و از اين طريق، انجام پروژه هاي مشترك، تحقيقات مشاركتي و برگزاري دوره هاي آموزشي مشترك را ممكن مي‌سازد. پشتيباني تخصصي از نوآوري، يكي از كاركردهاي مهم مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات است. كاربران آن مي توانند با مراجعه به اجاره نشينان مجازي، از مشاوره تخصصي، آموزشهاي از راه دور، و منابع اطلاعات تخصصي آن بهره مند شوند.
مقايسه مراكز رشد مجازي و حقيقي فناوري اطلاعات و ارتباطات‌:
در مقايسه با مراكز رشد حقيقي فناوري اطلاعات و ارتباطات، مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، هيچ فضاي كاري فيزيكي يا پشتيباني اداري ارايه نمي كنند. آنها در عوض، دسترسي به شبكه اي از متخصصان كارآفرين، سرمايه گذاران و مشاوران در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات را تأمين مي كنند و نيز كمك مي كنند تا ساير نيازهاي كارآفريني با مشاوره هاي تخصصي در زمينه هاي مذكور، برآورده شود.

 
(شكل 1)
مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، نقش مؤثري در هم افزايي بين شركتهاي فناور نوپاي مشابه، كه از طريق برخوردهاي رودررو و مشاركت در حل مشكلات ايجاد مي شود، ايفا نمي كند. همچنين اين مركز نمي تواند از طريق حمايتهاي اداري يا زيرساختي، به شركتهاي فناور نوپا در شروع فعاليتشان كمك كند. در عوض، اين مركز قادر است شبكه مشاوره اي بهتري در اختيار شركتهاي تحت پوشش خود بگذارد و عرضه و تقاضاي مديريت و استعداد فني را در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات به نحو بهتري تطبيق دهد. اين موضوع، اغلب به ابتكار جامعه هدف اين مركز بستگي دارد و مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، تنها برنامه كار و شبكه را مهيا مي كند.
اهداف مرکز رشد مجازي:
از جمله مهمترين اهدافي را كه يك مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات در راستاي فعاليتها و ارايه خدمات خود،‌ مدنظر دارد،‌ مي توان به موارد زير اشاره كرد:
- ايجاد محيطي مجازي براي عرضه نوآوريها و تبادل اطلاعات در عرصه فناوري؛
- كمك به رشد و تكامل ايده هاي نوآورانه تا مرحله آمادگي جهت اجرا؛
- توسعه و گسترش مديريت نوآوري و روشهاي آن در تخصصهاي مختلف؛
- كمك به كسب، خلق و نوآوري در عرصه فناوري توسط شركتهاي متوسط و كوچك و شركتهاي مبتني بر فناوريهاي نوين؛
- گسترش و توسعه فناوري اطلاعات در مديريت نوآوري و مديريت فناوري؛
- تشويق متخصصان به تبادل اطلاعات و توسعه فرهنگ مالكيت معنوي.
عملكردهاي مختلف مركز رشد مجازي
در تحقيقاتي كه به عمل آمده، دو نوع عملكرد در مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات مشاهده گرديده است:
1) برقراري ارتباط بين خواسته ها و امكانات شركتهاي فناور و پيوند دادن آنها با يكديگر از طــريق اتصال زنده و پيوسته به رايانه مركزي (ON LINE MATCHMAKING). در اين مراكز، به مجتمــــع سازي خدمات مجازي پرداخته مي شود كه دسترسي به خدمات فناورانه و حرفه اي را امكان پذير مي سازد و يا تا حدودي، خود اين خدمات را تهيه مي كنند.
2) برقرار كنندگان پيوند زنده، كه با فراهم ساختن يك خط مشي ارتباطي و خبرگيري براي كارآفرينان، متخصصان و شركتهاي فناور نوپا، كنفرانس ها و سمينارهاي مختلفي را براي آنان بر پا كرده، همچنين در زمينه منافع مشترك، گروههاي يادگيري زنده تشكيل داده كه هم كساني را كه در جستجوي نظرات مشورتي متخصصان بودند و هم افرادي را كه مي خواستند تجـــربه هايشان را بين خود مبادله كنند، شامل مي شود.
خدمات ارايه شده در مركز رشد مجازي:
الف) آموزش و مشاوره: سيستم آموزش و مشاوره الکترونيک (مبتني بر استانداردهاي آموزش الکترونيک در جهان و مطابق با شرايط و زير ساختهاي الکترونيک و اينترنتي ايران) در سه بعد:
- آموزش غير همزمان: تهيه و در اختيار قرار دادن برنامه­هاي صوتي و تصويري آموزشي از طريق اينترنت و يا سفارش آن از طريق اينترنت، برگزاري کنفرانس ها و نمايشگاههاي مجازي، ايجاد امکانات بازديد مجازي از مراکز علمي، توليدي و پژوهشي موفق، با فناوري بالا براي اعضا؛
- آموزش همزمان: سخنرانيهاي برخط براساس يک طرح مشخص، مرکزبحث و تبادل­نظر؛
- آموزش مشارکتي: ارتباط و مشارکت برخط بين اعضاي گروهها براساس يک طرح مشخص مانند سرويس مشاوره براي تحليل طرح شغلي با حضور سرمايه گذاران با تجربه و نيز کمک به طراحي طرح شغلي به منظور کمک به جذب سرمايه و دسترسي به خدمات حرفه اي مانند خدمات حسابداري و خدمات حقوقي.
ب) ايجاد شبکه ارتباطي با کاربردهاي گوناگون شامل:
- ارتباط صنايع کوچک و متوسط فناور با متوليان (و يا مراکزي که به نوعي مي­توانند در ارتباط با شرکتهاي کوچک و متوسط نقش ايفا کنند مانند اتاق بازرگاني و ...) به منظور اطلاع آنها از فرصتهاي موجود و استفاده مفيد از آنها؛
- ايجاد شبکه ارتباطي ما بين شرکتها و کارآفرينان عضو به منظور استفاده از تجربيات يکديگر و نيز مرتفع ساختن نيازهايي که شرکتها خود قادر به رفع آنها نيستند از طريق ديگر شرکتهاي عضو؛
- ايجاد هسته هاي هم­جوشي تجاري به منظور اشتراک مساعي مابين شرکتهاي عضو با هدف دستيابي به توليدات مشترک و با ارزش افزوده بالا؛
- ايجاد امکانات بازاريابي براي طرحهاي جديد مطرح شده از طرف افراد حقيقي و يا مؤسسات کوچک و متوسط؛
- ارتبـــاط با ساير شرکتها و امکان ايجاد سرمايه گذاري مشترک با آنها؛
- معرفي کارآفرينان و متخصصان به مراکز تحقيقاتي و پژوهشي و آموزشي ؛
- آسان سازي ظهور و جلوه شرکتهاي علمي تکنولوژيک کوچک.
ج) ارائه خدمات مالي:
- ارائه خدمات بانکي و اعتباري مرسوم به مؤسسات کوچک و متوسط و کارآفرينان از طريق اينترنت و به صورت برخط. در اين روش کليه پرداختها و دريافتها به صورت اعتباري و به روش برخط صورت مي­گيرد؛
- ارائه خدمات مشاوره­اي بانکي با استفاده از بانک اطلاعات بانک ها و مؤسسات اعتباري حمايت کننده از کارآفرينان؛
- خدمات پولي و مالي؛
- انواع اعتبارها و ضمانتها؛
- سرمايه گذاري مخاطره آميز.
د) خدمات و تسهيلات- تجهيزات مشترک:
- مجازي (کتابخانه ديجيتال، بانک نرم افزار، تجهيزات اداري و اجرايي، خدمات ابتدايي تجارت الكترونيك مانند فضاي وب، ثبت دامنه(DOMAIN)، آدرس اينترنتي، خط تلفن ...)؛
- حقيقي (آزمايشگاه ها و کارگاه­هاي تخصصي، سايت خدماتي، خدمات دفتري، فضا، آدرس پستي...).
جلوگيري از سرقت معنوي:
- امکان ايجاد ثبت patent در سريع ترين زمان ممکن و به صورت برخط
- ايجاد ساختاري مبتني بر قوانين سازمان جهاني مالکيت معنوي به منظور جلوگيري از سرقت ايده­ها
ه) خدمات اطلاعاتي: ساختار کلان مركز رشد مجازي، بيش از هر مقوله اي مبتني بر اطلاعات موجود در آن است و اين امر، بزرگترين مزيت رقابتي آن نسبت به مراكز رشد ديگر مي باشد. اين بانک هاي اطلاعاتي بايد جامع و کامل بوده تا در رفع نيازهاي مشتريان مفيد واقع شود:
- بانک اطلاعاتي تأمين کنندگان مواد اوليه؛
- بانک اطلاعاتي سرمايه گذاران؛
- بانک اطلاعاتي مؤسسات مالي و اعتباري و بانک هاي گوناگون و تسهيلات قابل ارائه از جانب آنها؛
- بانک اطلاعاتي مراکز تحقيق و توسعه؛
- بانک اطلاعاتي شرکاي تجاري محلي و منطقه اي؛
- بانک اطلاعاتي بيمه­ها و مراکز ضمانت اعتباري؛
- بانک اطلاعاتي نيازهاي جاري صنايع بزرگ (در قالبهاي منطقه­اي، محلي و عمومي)؛
- بانک اطلاعاتي اولويتهاي پژوهشي؛
- بانک اطلاعاتي اولويتهاي توليدي کشور؛
- بانک اطلاعاتي فرصتهاي کارآموزي و شغلي مطرح شده در ميان اعضاي مركز رشد مجازي؛
- بانک اطلاعاتي ايده ها و تجارب موفق؛
- بانک اطلاعاتي اخبار و گزارشها؛
- کتابخانه و مراکز اطلاعات علمي مجازي.
و) بازاريابي:
- بازاريابي محصول/طرح: ايجاد امکانات بازاريابي براي طرحهاي جديد مطرح شده از طرف افراد حقيقي و يا مؤسسات کوچک و متوسط؛
- بازاريابي فناوري: ايجاد فن­بازار مجازي با هدف عرضه، خريد و فروش فناوري­هاي توليد شده توسط مركز و ديگر متقاضيان
معيارهاي موفقيت مرکز رشد مجازي
با توجه به برخي از شباهتهاي مركز رشد مجازي و مركز رشد واقعي فناوري اطلاعات و ارتباطات،‌ بسياري از عوامل موفقيت آنها مشترك است كه در ادامه، به برخي از اين معيارها، براي يك مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتــباطات ، اشاره مي شود:
الف) دسترسي به نيروي تحقيقاتي متبحر: با پيشرفت ارتباطات، تماس الكترونيك بسيار رايج شده است. هرچند كنفرانس ويدئويي فراگير نشده است، ولي هم اكنون امكان پذير است و روز به روز رواج بيشتري پيدا مي كند. هيچ دليلي وجود ندارد كه ارتباط دانشگاه و صنعت در مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات وارتباطات از مراكز رشد صنعتي كمتر باشد.
ب) توانايي عرضه محصولات و خدمات فناور و با ارزش به بازار: در روابط و ترتيبات مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات نيز، امكان همجواري مجازي بنگاهها و سازمانهاي فناور با بــازار وجود دارد. مجازي بودن، تأثير قابل ملاحظه اي بر الزام دسترسي به بازارها به صورت مجازي، ايفا مي كند.

ج) توانمندي فراهم آوردن مهارتهاي مديريتي و تجاري براي شركتهاي كوچك و متوسط فناور: هرچند ارائه اينگونه خدمات از طريق ارتباطات راه دور مقدور است، ولي ايفاي كامل نقش مركز رشد توسط مركز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات، دشوار به نظر مي رسد. ليكن به عنوان يكي از معيارهاي موفقيت مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، اين مركز بايستي در فراهم آوردن مهارتهاي مديريتي و تجاري براي شركتهاي كوچك و متوسط فناور ، توانمند باشد.
د- امكان حفاظت از اسرار محصول و فرايند: مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات معمولاً داراي يك مؤلفه بين المللي هستند. ممكن است دانشگاه در يك كشور و بنگاههاي صنعتي دركشورهاي ديگر واقع شده باشند، در اين صورت بعيد است كه مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات بتواند مسئوليت حفاظت از حق مالكيت محصول يا فرايند را به عهده گيرد. بنابراين،‌حفاظت، لزوماً‌ بر عهده بنگاه خواهد بود. از آنجا كه حتي در روابط مجازي نيز بنگاهها بايد از اسرار خود حفاظت كنند، اين شرط در مورد بنگاههاي مجازي نيز كماكان صادق است.
ه- توانمندي گزينش بنگاههاي فناور مايل به ورود به مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات: در شرايط مجازي، اين شرط قوت بيشتري پيدا مي كند. از آنجا كه حضور در مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات هيچگونه تعهد فيزيكي ايجاد نمي كند، بسياري از بنگاهها و سازمانهاي فناور، تمايل به عضويت در مراكز رشدي دارند كه براي آنها ايجاد اعتبار مي كنند. ارزيابي بنگاهها صرفاً به صورت مجازي، مي تواند كافي نباشد و شايد لازم باشد كه به عنوان بخشي از فرايند گزينش، از بنگاهها بازديد شود.
و) داشتن هويت روشن (احتمالاً‌از طريق نام يا آرم): هيچ دليلي وجود ندارد كه روشن ساختن هويت مركز رشد فناوري اطلاعات و ارتباطات درشرايط مجازي، دشوارتر از شرايط واقعي باشد. شهرت و اعتبار مركز رشد تا حد زيادي با دانشگاهي بستگي دارد كه مركز رشد با آن مرتبط است.
ز) داشتن مديريتي قوي در زمينه هاي مالي و طرح هاي توسعه اقتصادي بلند مدت: الگوي اقتصادي مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات با الگوي اقتصادي مراكز رشد واقعي فناوري اطلاعات و ارتباطات، از جهاتي شبيه به يكديگر است. مراكز رشد واقعي فناوري اطلاعات و ارتباطات درآمد خود را از طريق امكانات فيزيكي همچون ساختمان و تجهيزات مشاركتي تأمين مي كنند. در مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، از آنجايي كه امكانات جادهي بصورت مجازي بسيار بيشتر از مراكز رشد واقعي است، امكانات مكان يابي و تجهيزات مشاركتي، موجب تأمين درآمد است. همچنين در اين مراكز، درآمد از طريق انتقال دانش از دانشگاه به صنعت كسب مي شود كه متأسفانه تحقيقات نشان داده است در شرايط مجازي، اين امر معمولاً ‌با مشكل روبرو است.
ح) برخورداري از پشتيباني قوي، پويا و پايدار نقش آفرينان اقتصاد ملي يا محلي : از آنجا كه در مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات، منافع بنگاهها به يك كشور يا منطقه محدود نمي شود و جنبه بين المللي دارد (منافع به بنگاههايي در كشورهاي ديگر مي رسد)، نقش آفرينان اقتصاد ملي يا محلي، تمايلي به پشتيباني از آنها نخواهند داشت. از اين رو مراكز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات به پشتيباني دانشگاهها يا شركت هاي بزرگ و چند مليتي نياز دارند. (به نظر مي رسد كه اگر بنگاههاي عضو مركز رشد مجازي فناوري اطلاعات و ارتباطات از بين بنگاههاي يك كشور يا يك منطقه انتخاب شوند، اين شرط كماكان برقرار باشد).
ط) وجود يك چهره بصير و فعال، با قدرت تصميم گيري و داراي سوابق برجسته درتيم مديريت مركز رشد: درشرايط مجازي، ايفاي اين نقش دشوارتر خواهد بود. در مركز رشد حقيقي، مفهوم «مدير مركز رشد» بر حضور فيزيكي قوي دلالت دارد. تفسير و تعبير چنين مفهومي در مراكز رشد مجازي فناوري اطلاعات وارتباطات، مستلزم چند سال تجربه و يادگيري درمورد تعاملات تيم هاي مجازي است.
ي) وجود تعداد زيادي شركت مشاور متخصص و شركت خدمات فني (شامل آزمايشگاه و شركت كنترل كيفيت): در مراكز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات، حضور شركتهايي كه خدمات فيزيكي ارائه مي كنند، همچون آزمايشگاهها،‌ داراي ارزش محدودي است. اما وجود شركتهايي كه خدمات آنها به تماس فيزيكي نياز ندارند، كماكان با ارزش خواهد بود. تركيب ايده آل بنگاهها در مراكز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات با مراكز رشد حقيقي آن متفاوت است.
ساختار مفهومي مرکز رشد مجازي
با توجه به مطالب ارايه شده،‌ مي توان مدل مفهومي مركز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات را كه در واقع ساختاري مفهومي شبيه مراكز رشد واقعي، به لحاظ ارتباط با ذينفعان ( دولت، دانشگاه، صنعت و سازمانها)، از ديدگاه بيروني، و نيز خدمات ارايه شده درآن (مشاوره اي، آموزشي، بازاريابي، حقوقي، مديريتي و . . .)، از ديدگاه دروني، دارد، همچنين فرايند اساسي موجود در آن كه كارآفرينان و شركتهاي كوچك و متوسط فناور و نوپا، به عنوان ورودي آن، و ايجاد و افزايش شغل و نيز توسعه اقتصادي، به عنوان خروجي آن، محسوب مي شوند، مي توان در شكل شماره 2 بيان كرد.
نتيجه گيري
پارک هاي علمي- تحقيقاتي و مراکز رشد فناوري، دو نهاد اجتماعي هستند که امروزه در کشورهاي صنعتي و در حال توسعه، يک رکن اصلي در توسعه فناوري و اقتصادي به حساب مي آيند. اين نهادها در حقيقت حلقه واسط دانشگاه و صنعت هستند که به صورت نهادينه شده و ساختاري، رسالت انتقال علم از دانشگاه به صنعت و تعامل آنها را به عهده دارند و بدين وسيله علم و پژوهش را به ثروت و رشد اقتصادي تبديل مي کنند. مراکز رشد فناوري در رابطه با شرکتهاي تازه تأسيس و کوچک فناور فعاليت مي­کنند و پارک هاي علمي فناوري و شهرکهاي علمي تحقيقاتي، بر شرکتهاي متوسط و بزرگ تمرکز دارند .
با توجه به شرايط فعلي کشور، ايجاد يک مرکز رشد مجازي فناوري ارتباطات و اطلاعات به عنوان مکملي بر ديگر انواع مراکز رشد يک ضرورت است، زيرا اين نوع مرکز رشد، محدوديتهاي مکاني را شامل نمي شود و انعطاف پذيري و گستره عملکرد وسيع تري نسبت به ساير مراکز رشد فناوري ارتباطات و اطلاعات دارد. اشتغال زايي و فراگيري در سطح کشوري و بين المللي، جلوگيري از فرار نخبگان و توسعه صنايع کوچک و متوسط فناور، از مهمترين دستاوردهاي اين نوع مرکز رشد است. عموميت و فراگيري بازار اين نوع مرکز که ناشي از مجازي بودن و وسعت طيف مکاني آن است، موجب مي شود که در بسترهاي فرهنگي کشور نيز، شاهد تغيير و رشدي قابل توجه باشيم. به اين منظور بايد تا جاي ممکن اين طيف عملکرد محدود نبوده و تا حد امكان وابستگي دولتي نداشته باشد و تنها از حمايتهاي دولت بهره مند شود.

منابع و مآخذ:
1- County. F; }What is a Virtual Business Incubator ~, Economic Development Consultants of Jordan, 2000
2- Bimieh. S; } Building an IT Incubator~, Institute of Management Consultants of Jordan.
3- Munck. C, Saublens. C; } European Business Angels Network~.
4- Gina Boesch, B.S.,M.S., Stevens Institute of Technology; } THE VIRTUAL BUSINESS INCUBATORS AS A MEANS OF TRANSFERRING TECHNOLOGY~
5- Source NBIA 1998
6- ITBI India 2001: An Overview of Successful International Technology / Business Dr. Jurge Bischoff ; }Incubator Programmes~.
7- National Business Incubation Association
8- مجموعه مقالات اولين کارگاه آموزشي پارکها و مراکز رشد علم و فناوري، شهرک علمي – تحقيقاتي اصفهان، 1382
9- صديق، محمدجعفر؛ اردشيري، محسن؛ سلجوقي، خسرو؛ نقش پارک هاي علم و فناوري در توسعه فناوري»، 1383
10- مهدي كشميري، فرشته قديري، انکوباتورها زيرساختار شکل گيري مؤسسات دانش محور ، شهرک علمي تحقيقاتي اصفهان. مهر 1381
11- بهزاد سلطاني، ايجاد مراکز رشد فناوري و ساختار سازي براي گسترش و توسعه فناوريهاي پيشرفته، 1382
12- فصلنامه تخصصي رشد فناوري، مركز همياري اشتغال فارغ التحصيلان دانشگاه تهران، سال اول، شماره دو، بهار 1384