افت ارزش معاملات بازار سرمايه كشور از جنبههاي متفاوتي قابل بررسي است.برخي كارشناسان افزايش نرخ سود سپردههاي بانكي را در اين امر دخيل ميدانند و برخي ديگر جابهجايي پول ميان بازارها را دليل اين موضوع عنوان ميكنند. از سوي ديگر تاثير برخي موارد همچون مسائل بينالمللي و برنامههاي اقتصادي دولت را نيز نبايد از نظر دور داشت. در اين ميان يكي از اقتصاد دانان، ركود و افت بورس را نتيجه تصميم دولت در خصوص صنعت پتروشيمي ميداند. تصميمي كه در اواخر سال گذشته تاثير منفي قابل توجهي بر بازار سرمايه گذاشت.
وي بر اين اعتقاد است كه افزايش قيمت انرژي، صنايع اصلي بازار مانند فولاد، سيمان و معدنيها را با دشواري زيادي مواجه ساخته است و از اين منظر، افق اميدواركنندهاي براي سرمايهگذاران در سال 93 پيش بيني نميشود.
دكتر بهمن آرمان، رئيس اسبق اداره مطالعات و بررسيهاي اقتصادي بورس تهران با اشاره به دلايل افت شاخص بورس در ماههاي اخير گفت: بورس تهران از زمستان گذشته دچار مشكلات اساسي شد و پديدهاي كه در ابتدا به علت تصويب قيمت نرخ خوراك پتروشيمي، بورس تهران را با مشكل مواجه كرد به يك چالش عمده در بورس تبديل شد و اين تاثيرپذيري از آن جهت است كه ارزش جاري سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس تهران حدود 50 در صد است و در عين حال بخش عمده سهام شركتهاي سرمايه گذاري مربوط به شركتهاي پتروشيمي است، بنابراين 6 برابر شدن قيمت خوراك گاز طبيعي كارخانههاي پتروشيمي، موجب اين رويداد ناميمون در بورس تهران شدو صنايع پتروشيمي كه لكوموتيو بورس هستند را از گردونه رقابت خارجي بيرون كرد؛ اين در حالي است كه تحريمها هم روي اين صنايع تاثير منفي داشت به طوري كه اين صنايع نتوانستند جايگاه خود را به دست آورند. وي ادامه داد: مساله افزايش قيمت انرژي در صنايعي مثل فولاد، سيمان، كاشي و صنايع معدني نيز در اين ميان اين افت را شدت بخشيد.
آرمان افزود: در ساير كشورهاي جهان قيمت انرژي واحدهاي توليدي كمتر از گاز مصرفي خانگي است و نگاهي به آمارها نشان ميدهد كه درساير كشورها اين نسبت تقريبا 1 به 2 است در حالي كه در ايران، دولت قيمت گاز تحويلي به مصارف خانگي را 20 در صد افزايش ولي قيمت گاز مصرفي واحدهاي توليدي را30 درصد افزايش داده است، از اين رو شركتهايي كه داراي مصرف انرژي بالا هستند از جمله فولاديها و سيمان با دشواريهاي جدي روبهرو شدند.اين استاد دانشگاه با اشاره به وضعيت صنايع انرژيبر گفت: اطلاعات گرفته شد ه از بورس كالا نشان داده كه واردات محصولات فولادي افزايش يافته و به دنبال آن، صادرات در اين ميان افت كرده و به همين دليل افق اميدواركنندهاي درسال 93 پيشبيني نميشود، چنان كه شاهديم سهامداران حقيقي در اين روزها سرمايه خود را از بازار بيرون بردند و موجب افزايش قيمت طلا و ارز شدند به گونهاي كه دلار در آخرين روز هفته گذشته به 3080 تومان رسيد. وي درباره راهكارهاي خروج از بحران اين روزهاي بورس گفت: راهكار خروج از بحران فعلي اين است كه دولت يك پيشنويس لايحه جايگزيني براي قيمت خوراك پتروشيمي و گاز طبيعي واحدهاي انرژي بر به مجلس ارائه دهد و در غير اين صورت چيزي جز كاهش بيشتر شاخص بورس وجود ندارد.
وي با اشاره به ضعفهاي ساختاري بازار سرمايه ايران گفت: بورس، محل تامين مالي بنگاههاي اقتصادي است و اگر به آمار و ارقام توجه كنيم، در هيچ كجاي جهان سود به صورت نقدي پرداخت نميشود بلكه به صورت سهام جايزه يا افزايش قيمت سهام در بورس خود را نشان ميدهد و اصولا سودي كه به افزايش سرمايه و سرمايهگذاري مجدد ميانجامد مشمول ماليات نيست. اين در حالي است كه در بورس تهران عكس اين اقدامات صورت ميگيرد. بنابراين به اين دلايل شاهد خروج تعداد زيادي سهام دار از بورس هستيم. آرمان وضعيت شركتهاي بورسي را مد نظر قرار داد و گفت: شركتهاي پذيرفته شده در بورس تهران ساختار مالي شكنندهاي دارند و آسيب پذيرند و پس از تقسيم سود، در عمل پولي براي تجهيز ماشينآلات و ابزارهاي اين شركتها باقي نميماند. اين كارشناس ادامه داد: قبل از انقلاب حدود 45 تا
50 درصد داد ستد در بورس توسط اوراق قرضه صورت ميگرفت اما متاسفانه بورس تهران در اين زمينه موفق عمل نكرده و شركتها قادر نيستند از طريق انتشار اوراق مشاركت سهام، منابع مالي مورد نياز خود را تامين كنند. وي با بيان اينكه سرمايهگذاري در بورس يك كار بسيار تخصصي است و بيشتر توسط صندوقهاي سرمايهگذاري صورت ميگيرد، گفت: در هيچ كجاي جهان سهامداران حقيقي بهطور مستقل وارد بورس نميشوند و خوشبختانه اين صندوقها در كشور ما راهاندازي شدهاند.