کمبود نقدینگی موثر؛ چالش اصلی بورس

انتشار اخبار متفاوت از تصمیماتی که قرار است در دور نهایی مذاکرات هسته‌ای در آذر ماه اتخاذ شود، سبب شد تا روز گذشته بازدهی بورس تهران برای سرمایه‌گذارانش برابر با صفر شود، این در حالی است که طرف ایرانی معتقد است توافق‌‌های صورت گرفته با گروه 1+5 قابل توجه است، اما سیگنال‌هایی که از طرف خارجی دریافت می‌شود، متناقض است. در‌واقع در میان سنگ‌اندازی تندروهای غربی مانند جمهوری خواهان کنگره در مسیر روند مذاکرات، رئیس‌جمهور آمریکا روز شنبه‌ عنوان کرد که احتمال دستیابی به توافق جامع هسته‌ای کمی کمتر از 50 درصد است.

اما در فضای داخلی کشور، به نظر می‌رسد روند انتظار و سکوت حاکم بر بازارهای موازی بازار سرمایه، به بورس منتقل شده است، به‌گونه‌ای که کارشناسان معتقدند برخلاف گذشته که نقدینگی از سمت بازارهای موازی به بورس حرکت کرده بود، این بار کمبود نقدینگی بر بازار سرمایه سایه افکنده است. انتظار برای مشخص‌شدن سرانجام مذاکرات هسته‌ای، بازدهی کم‌ریسک و قابل توجه سپرده‌ها در بانک‌ها سبب شده تا بازار در یک شرایط به دور از هیجان به سر ببرد؛ اگرچه در چنین فضایی در بازار سرمایه تلاش‌ها برای ایجاد رونق همچنان ادامه دارد؛ تلاش‌هایی که جنس متفاوتی از مذاکرات پیشین دارد، چراکه در گذشته تزریق محرک‌های فوری با هدف ایجاد ثبات مدنظر نشست‌ها بود، اما اکنون تصمیمات عمدتا بلندمدت و به‌صورت ساختاری است. در این بین پس از نشست مدیران ارشد بنگاه‌های اقتصادی تامین اجتماعی، مدیران وزرات تعاون و رئیس سازمان بورس، در شرکت بورس مدیران شرکت‌های تامین سرمایه، سرمایه‌گذاری و بخش حقوقی سازمان بورس نیز گرد هم آمدند تا به بررسی بسته حمایتی دولت بپردازند. در نهایت در این نشست مقرر شد تا نظرات بازار سرمایه به‌صورت مکتوب به دولت ارائه شود تا به این واسطه هنگام رونمایی بسته حمایتی دولت روز سه‌شنبه نظرات بازار سرمایه نیز لحاظ شود. اما در بازار سرمایه روز گذشته 504 میلیون سهم به ارزش یک هزار و 282 میلیارد و 511  میلیون ریال مورد معامله قرار گرفت. در پی این معاملات شاخص بورس با 0/3 واحد معادل صفر درصد تغییر به 74 هزار و 398 واحد رسید. در این راستا کارشناس مالی و مدیر امور مجامع هلدینگ توسعه معادن روی ایران در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: آنچه اغلب فعالان در فضای کنونی بازار سرمایه کشور به آن اذعان دارند ارزندگی بسیاری از سهم‌های موجود در بازار در سطوح قیمت‌های کنونی است. این در حالی است که جذابیت سرمایه‌گذاری بدون ریسک و نرخ بازدهی 22 درصدی در بازار پول و از سوی دیگر ابهام توام با رکود در بازارهای رقیب، بازار سرمایه را با چالش کمبود نقدینگی موثر مواجه ساخته است.  وی ادامه داد: با این حال به نظر می‌رسد هنوز در بسیاری از صنایع انتظارات نسبت به رشد قیمت‌ها بر کاهش آن فزونی دارد و به طورکلی چشم‌انداز میان‌مدت و کوتاه‌مدت اقتصاد کشور را می‌توان مثبت قلمداد کرد. 

علی خوش‌طینت با اشاره به وابستگی رشد بازار سرمایه به کاهش نرخ سود سپرده بانکی ادامه داد: به نظر می‌رسد نرخ بازده بالای بدون ریسک کنونی رویکرد نوسان‌گیری و دید کوتاه‌مدت اهالی بازار را استمرار خواهد بخشید.

وی افزود: با اینکه برخی معتقدند نباید شرایط بازار را به روند مذاکرات گره زد اما ثبات در نرخ ارز، کاهش تورم، مساله رشد اقتصادی، حمایت از تولید و... به ناچار با این مهم ارتباط تنگاتنگ پیدا کرده است. لذا در صورت حل و فصل مذاکرات برنده اصلی در بین بازارهای سرمایه‌گذاری بازار سرمایه خواهد بود. این کارشناس بازار سرمایه در استدلال این مساله عنوان کرد: سیاست انقباضی موجود و کاهش تورم مجال تحرک به سایر بازارها به خصوص بازارهای غیرشفاف را نخواهد داد. 

وی در این میان گریزی به بازارهای سرمایه‌گذاری کشور زد و یادآور شد: در بازار پول شاهد عزم جدی دولت برای کاهش نرخ سپرده‌های ریالی و ارزی هستیم. در بازار مسکن هم که اگر رونقی مشاهده شود رونق سنتی بازار است و نمی‌توان امیدوار به رشدهای جهشی بود. همچنین بازار سفته‌بازی در ارز نیز که با عدم استقبال و ثبات در شرایط فعلی مواجه است. 

کارشناس مالی و مدیر امور مجامع هلدینگ توسعه معادن روی ایران در جمع‌بندی اظهارات خود گفت: با توجه به موفقیت نسبی دولت در اجرای برنامه اقتصادی خود در گام‌های نخست به خصوص کاهش نرخ تورم، می‌توان گفت هیچ پناهگاهی امن‌تر از بازار سرمایه برای فعالان اقتصادی در آینده وجود نخواهد داشت. اما تحقق این امر صبر و برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاران را می‌طلبد.  وی در این میان به بازدهی 2/4درصدی شاخص کل بورس از ابتدای تابستان امسال اشاره کرد و گفت: روند صعودی تداوم چندانی نیافت و سبب شد تا اغلب فعالان بازار رشد چشم‌گیری را تا پایان نیمه نخست سال جاری متصور نباشند. خوش‌طینت در این میان آنچه را که منجر به خوش‌بینی در بازار خواهد شد نتیجه مذاکرات توام با تحرکات مثبت در نماگرهای اقتصاد کلان ذکر کرد که می‌تواند چشم‌انداز نیمه دوم سال را تا حدودی مثبت کند.

وی به بسته سیاست‌های اقتصادی دولت برای خروج غیرتورمی از رکود طی سال‌های 93 و 94 اشاره کرد که به یکی از عناوین مورد بحث اهالی بازار تبدیل شده است و به دور از نگاه سیاسی، طرحی تئوریک برای برون‌رفت از چالش‌های کنونی در اقتصاد و به تبع آن بازار سرمایه را ترسیم می‌کند.  کارشناس مالی و مدیر امور مجامع هلدینگ توسعه معادن روی ایران ادامه داد: اما طی روزهای گذشته ابهام‌های متعددی از سوی شماری از صاحب‌نظران درخصوص آن مطرح شده است. به نظر می‌رسد تحقق طرح مزبور به میزان قابل توجهی به نتایج مذاکرات هسته‌ای و در نتیجه آن، افزایش تقاضای ناشی از صادرات، ثبات نرخ ارز، بهره‌برداری از ظرفیت‌های خالی اقتصاد و بهبود نماگرهای کلان اقتصادی وابسته است.  وی همچنین به تبیین برنامه‌های استراتژیک سازمان بورس و اوراق بهادار در قالب انتشار سند راهبردی اشاره کرد. وی اظهار داشت: صرف نظر از نقدهایی که از سوی متخصصان حوزه برنامه‌ریزی استراتژیک به سند راهبردی مذکور وارد شده است باید اذعان داشت که انجام اقدامات راهبردی ذکر شده در سند می‌تواند گامی موثر در جهت افزایش کارآیی بازار سرمایه به‌عنوان بخش مهمی از اقتصاد کشور باشد. 

خوش‌طینت از ایجاد ابزارهای تامین مالی دولتی همچون انتشار سالانه اوراق خزانه اسلامی به ارزش 30 هزار میلیارد ریال، مشارکت در انتشار اوراق سلف نفتی، اوراق مشارکت و غیرمشارکتی دولتی وابسته به تصویب لایحه بودجه کشور و همکاری سایر نهادهای ذی‌ربط خبر داد. همچنین از ایجاد زیرساخت عرضه املاک و مستغلات از طریق بورس کالا، ایجاد و گسترش ابزارهای تامین مالی بخش خصوصی، طراحی صندوق‌های تامین مالی کوتاه‌مدت و خرید دین و اوراق غیرمشارکتی شرکتی، تامین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ارزی، صندوق‌های زمین و ساختمان و صندوق‌های پروژه به‌عنوان اهداف این سند نام برد. وی معتقد است که تحقق برخی از راهبردها بسیار آرمانی و فراتر از حوزه تسلط سازمان بورس و اوراق بهادار است.

این کارشناس بازار سرمایه در بررسی گروه‌های مختلف بازار، اظهار کرد: همان‌طور که افزایش قیمت‌های جهانی فلزات موجبات رشد برخی نمادهای این گروه را فراهم کرد کاهش قیمت‌های بورس فلزات لندن نیز در انتهای هفته گذشته که تحث تاثیر منازعات بین‌المللی و افزایش ذخایر انبارها بود، نمادهای این گروه را با فشار عرضه مواجه ساخت.

البته وی پیش‌بینی کرد که این کاهش موقتی بوده و در میان‌مدت شاهد بازگشت قیمت‌ها خواهیم بود.

وی در اشاره به گروه پتروشیمی، ابراز کرد: نباید منتظر افت قیمتی شدیدی در این گروه باشیم، چرا که به نظر می‌رسد نمادهای این گروه به حمایت‌های خود برخورد کرده‌اند و هر منفی جدیدی می‌تواند فرصت خرید تلقی شود.

کارشناس مالی و مدیر امور مجامع هلدینگ توسعه معادن روی ایران درخصوص گروه خودرویی معتقد است که این گروه از پتانسیل خوبی برای رشد در آینده برخوردار است، اگرچه کماکان این گروه درگیر کش و قوس قیمت‌گذاری بین شورای رقابت، مجلس، وزارت صنعت و خودروسازان است که به طول انجامیدن این مساله موجب شده است در حال حاضر مورد توجه بازار قرار نگیرد.وی در مورد گروه بانکی نیز به رکود حاکم بر این گروه اشاره کرد که سبب شده قیمت‌ سهام آنها تا حد غیرقابل قبولی کاهش یابد. 

خوش‌طینت با تمام این تفاسیر، احتمال داد که شاید طی هفته جاری شاهد برگشت و متعادل شدن این نمادها باشیم. به نظر می‌رسد به‌رغم گزارش‌های خوب برخی از بانک‌ها، آینده سیاست‌های پولی، قوانین و بخشنامه‌های جدید در بانک‌ها و همچنین مساله تحقیق و تفحص در یکی از نمادهای بانکی موجبات ابهام در سرنوشت این گروه را فراهم کرده باشد.

وی به گروه بیمه هم اشاره کرد و از آن به‌عنوان گروهی یاد کرد که هفته گذشته مورد توجه برخی فعالان کوتاه‌مدت بازار بود؛ رشدهای مقعطی و تحت تاثیر اخبار و شایعات. چرا که به اذعان وی، نکات قابل توجه بنیادی در حال حاضر در گروه بیمه‌ای مشاهده نمی‌شود. کارشناس مالی و مدیر امور مجامع هلدینگ توسعه معادن روی ایران در میان گروه‌های مختلف بازار، اوضاع تجهیزاتی‌ها و برقی‌ها را تحت تاثیر قیمت‌گذاری‌های اخیر و همچنین پرداخت بخشی از مطالبات پیمانکاران به همراه خسارت دیرکرد تنها گروهی دانست که نسبت به سایر گروه‌ها، اوضاع بهتری دارند. 

مدیر سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت نیز در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» به بسته پیشنهادی دولت به منظور عبور غیرتورمی از رکود اشاره کرد که با هدف رونق در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و صنایع معدنی، مسکن و گردشکری، نقطه آغازی بر دوره جدید اقصاد کشور محسوب می‌شود.

وی درخصوص تاثیر این بسته در فضای اقتصادی کشور، اظهار داشت: با اجرای این بسته و تحقق اهداف تعریف شده برای آن، سایر صنایع و خدمات وابسته به صنایع مذکور با تامین منابع مالی از بانک‌ها و بورس رشد خواهند یافت. 

مهدی حبیبی به تاکید این بسته بر بهبود در روابط خارجی اشاره و پیش‌بینی کرد که با ورود سرمایه و تکنولوژی سرمایه‌گذاران خارجی به اقتصاد و صنعت کشور، ثبات در بازار ارز و حمایت بودجه‌ای دولت، سایر صنایع کشور رشد خود را آغاز خواهند کرد.  وی ادامه داد: همچنین کاهش تورم و کاهش دخالت دولت در قیمت گذاری محصولات، محیط کسب و کار را کم‌ریسک خواهد کرد و رونق به سایر بخش‌های اقتصادی کشور باز خواهد گشت.به گفته مدیر سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت، دولت با افزایش مخارج عمرانی خود، کاهش مالیات، ایجاد و حفظ فضای رقابتی بنگاه‌های داخلی از طریق سیاست‌های ارزی و تشویق و تسهیل به صادرات، صنایع کشور را به سمت صادرات محصولات و خدمات به کشور‌های همسایه و پس از آن سایر نقاط جهان سوق خواهد داد.  وی اضافه کرد: در این بین با جلب مشارکت موسسات بین‌المللی خارجی بورس اوراق بهادار کشور رتبه بندی بین‌المللی شده و اقدام به جذب سرمایه‌گذاران خارجی خواهد کرد. 

حبیبی تصریح کرد: این وضعیت اقتصاد کشور در صورت تصویب و اجرای بسته پیشنهادی دولت خواهد بود. در اینجا صرفا از منظر بازار سرمایه به این بسته نگاه شده است و در مورد نقاط ضعف و قوت و مشکلات اجرایی آن بحثی نخواهد شد. 

به گفته وی، تبدیل بورس به یک بازار بین‌المللی نیازمند بررسی‌ها و تحلیل بسیاری در تمام ارکان بازار است. مستقل از شوکی که از بابت آن به بازار وارد خواهد شد، در صورت اجرای بسته پیشنهادی باید انتظار داشت گروه‌های نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع معدنی، مسکن و بانک‌ها به‌عنوان گروه‌های پیشرو در بازار سرمایه رشد کنند و در مرحله بعد سایر گروه‌ها نیز به آنها بپیوندند. 

مدیر سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت اضافه کرد: الگوی رشد بازار نیز باید مانند کل اقتصاد کشور تدریجی و پیوسته (با تاکید بر عدم بین‌المللی شدن بازار) باشد. این الگوی رشد بازار، الگوی متناسب با بسته پیشنهادی است ولی شرایط امروز بازار که بر مبنای شایعات و رفتار‌های هیجانی است در صورت عدم مدیریت سرنوشت دیگری را رقم خواهد زد. وی در تحلیل وضعیت بازار سرمایه، از شرایط نسبتا مناسب مذاکرات هسته‌ای، دیدگاه مثبت تیم اقتصادی دولت به بورس، بسته پیشنهادی دولت برای رونق اقتصادی به‌عنوان عوامل بیرونی و برگزاری مجامع عادی سالانه و برنامه‌های سال آتی شرکت‌ها در قالب گزارش‌های هیات مدیره به مجمع، شرایط نسبتا مساعد گزارش‌های عملکرد سه ماهه شرکت‌ها به‌عنوان عوامل درونی نام برد که نشان می‌دهند بازار باید از رونق نسبی برخوردار باشد.

حبیبی ادامه داد: اما ماهیت هیجانی بازار و تصمیم گیری بر اساس شایعات باعث عدم اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار و در نتیجه رکود نسبی شده است. متاسفانه در این شرایط آمار و اطلاعات نسبت به شایعات اثر بسیار کمتری دارد. 

وی تاکید کرد: در چنین شرایطی همواره فر‌صت‌های سرمایه‌گذاری بلند‌مدت و میان‌مدت وجود دارد. سرمایه‌گذاری در سهم‌های بنیادی معمولا جذابیت بیشتر و ریسک کمتری دارد و بهترین پیشنهاد برای شرایط فعلی هستند.

به گفته مدیر سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت، علاوه بر بازدهی بلند مدت، یکی از گروه‌هایی که می‌تواند در چند روز آینده تاثیر مثبت بر بازار داشته باشد، پالایشگاهی‌ها هستند که احتمال باز شدن مثبت چندین سهم مهم در این گروه وجود دارد.