روز گذشته بورس تهران در شرایطی شاهد ریزش 545 واحدی شاخص کل بود که کارشناسان 3 ابهام بزرگ را در این بازار به‌عنوان موانع اصلی خروج بازار سهام از شرایط رکودی مطرح می‌کنند که مذاکرات هسته‌ای و ابهامات ناشی از آن، نوع تصمیمات اقتصادی بدنه دولت همچون تعیین نرخ سود سپرده‌های بانکی و سیاست‌های ارزی و همچنین تصمیم‌سازی‌های نهاد ناظر بورس از این جمله‌اند. دیروز همچنین نحوه عرضه اولیه سهام پتروشیمی مبین و اختلالات سامانه معاملاتی در ریزش نسبتا شدید شاخص تاثیر ویژه‌ای داشت.
روز گذشته در بازار سرمايه 373 ميليون و 393 هزار سهم و حق‌تقدم به ارزش 679 ميليارد و 418 ميليون ريال مورد معامله قرار گرفت. اين معاملات رقم شاخص بورس را بيش از 545 واحد كاهش داد تا به اين واسطه در اولين روز كاري بازار سرمايه در هفته جاری، شاخص بورس تهران به رقم 65 هزار و 88 واحد برسد. در حالي روز گذشته از بازدهي بازار به ميزان 83/ 0 درصد كاسته شد كه ابطال معاملات مربوط به سهام پتروشيمي مبين و توقف نماد معاملاتي بر اعتراضات سرمايه‌گذاران و فعالان بازار سرمايه كه قادر به خريد سهام اين شركت در اولين روز عرضه آن به‌صورت آنلاين نشده بودند، افزود.
روز گذشته پس از معامله 18 ميليون سهم از سهام پتروشيمي مبين، ناظر بازار سهام تهران مشكلات پيش آمده در نماد معاملاتي مبين را مورد اشاره قرار داد و به استناد آن ابطال معاملات‌آن را به بازار اعلام كرد. بر اين اساس مقرر شد تا مجددا امروز امكان انجام معاملات اين سهم با حجم سفارش 100 هزار سهمی فراهم شود.
مادامي كه سايه ابهامات در فضاي بازار سرمايه وجود دارد، نمي توان انتظار روندي معقول و مثبت را از اين بازار داشت. ابهامات در مذاكرات هسته‌اي، سياست هاي اقتصادي بدنه دولت مانند تغییرات در نرخ سود بانكي و سياست هاي ارزي و در نهايت اقدامات نهاد ناظر بر بازار يعني سازمان بورس منجر به عدم بازگشت بازار به مدار صعودي شده است. به عقیده کارشناسان وجود این ابهامات حدود یک ماه اخیر باعث شد تا بازدهي 3/ 13 درصدي بازار (از ابتداي سال تا نيمه فروردين ماه) در پي تنزل حجم و ارزش معاملات به 4 درصد در روز گذشته كاهش يابد. با اين حال برخي كارشناسان از فصل مجامع و تقسيم سود شركت‌ها به‌عنوان عاملي ياد مي كنند كه مي تواند با توقف روند نزولي بازار، رشد كوتاه مدتي را بر اين بازار حاكم سازد. در مقابل دلگرمي اين گروه از فعالان بازار، گروهي ديگر از فعالان بازار سرمايه پايين بودن سود تقسیمی برخي از شركت هاي بورسي را در مقایسه با سال گذشته مورد اشاره قرار مي دهند كه قادر نخواهد بود تحرك چنداني در بازار ایجاد کند، چرا كه این دسته از منتقدان گزارش‌هاي 12ماهه شركت هاي بورسي را متوسط و در حد پوشش سود اعلامي بر‌آورد مي‌كنند.
یك تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به چالش‌های فعلی بازار که از عوامل بیرونی و درونی اقتصاد نشأت می‌گیرد اشاره کرد. وی از برخی ابهامات در مذاکرات هسته‌ای، نرخ برابری ارز و قیمت‌های جهانی به‌عنوان عوامل بیرونی و از فصل مجامع شرکت ها، کمبود نقدینگی صنایع برای سرمایه‌گذاری مجدد و بازارهای موازی جهت سرمایه‌گذاری به‌عنوان عوامل درونی نام برد.
فرید محمدی از نظر تئوری بازی‌ها به وجود استراتژی مسلط همکاری نکردن در گفت‌وگوهای هسته‌ای اشاره و پیش‌بینی كرد كه تا نهم تیرماه نمی‌توان درخصوص نتیجه مذاکرات اظهار نظر کرد؛ چراكه هرگونه تغییری که در منطقه رخ میدهد به نوعی برای آگاهی از استراتژی طرف مقابل بوده و به‌عنوان نشانه‌ای جهت شانس حصول توافق مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه اظهارات خود، گزارش وزارت بازرگانی آمریکا که همزمان با ارائه بیانیه پایانی نشست کمیته سیاست‌گذاری بانک مرکزی در هفته گذشته منتشر شد را مورد اشاره قرار داد كه کاهش ارزش دلار و افزایش قیمت فلزات را در برداشت.
به گفته وی؛ براساس آمار منتشر شده از سوی وزارت بازرگانی آمریکا نرخ رشد اقتصادی آمریکا در سه ماه نخست امسال تنها 2/ 0 درصد بوده که نسبت به پیش‌بینی قبلی، عملکرد نامناسبی نشان میدهد. هفته گذشته بانک مرکزی در گزارش نماگرهای اقتصادی خود، متوسط قیمت فروش یک دلار آمریکا در اسفند ماه سال گذشته را سه هزار و 393 تومان اعلام کرد که نسبت به اسفند 92 رشدی معادل 1/ 12 درصد داشته است. این در حالی است که یورو در این زمان 10 درصد کاهش قیمت داشته است.
وی در تشریح عوامل درونی موثر بر عملكرد بازار سرمایه، به نزدیکی فصل مجامع اشاره کرد و بدون در نظر گرفتن سود شرکت‌های ارتباطات سیار و سرمایه‌گذاری غدیر در چند ماه پیش رو، سود شركت‌های بازار سرمایه را رقمی بالغ بر 52 هزار میلیارد تومان ذكر كرد كه تعیین درصد تقسیم این سود یکی از چالش‌های مهم مدیران در شرکت‌ها است.
محمدی با توجه به رشد 43 درصدی افزایش سرمایه‌ها از محل مطالبات و آورده در سال 93 نسبت به سال 92، به انتظار موجود به اختصاص بخشی از سود تقسیمی امسال به طرح‌های توسعه‌ای اشاره كرد كه به موجب آن به نظر می‌رسد مقدار کمتری از سود شركت‌های بورسی به سهامداران پرداخت شود.
وی كه همچنان از کمبود نقدینگی به‌عنوان بزرگ‌ترین مشکل واحدهای تولیدی کشور نام می‌برد، گزارش سال گذشته بانک مرکزی را مورد استناد قرار داد كه در آن اعلام شده بود سال گذشته رقمی بالغ بر 314 هزار میلیارد تومان به واحدهای تولیدی تسهیلات پرداخت شده که از این میزان بیش از 200 هزار میلیارد تومان صرف سرمایه در گردش شده است.
محمدی ادامه داد: سود قبل از مالیات سال 94 شرکت‌های بورسی و فرابورسی نیز 65.3 هزار میلیارد تومان بوده که از این مبلغ، 4400 میلیارد تومان مالیات پرداخت می‌شود.
وی در کنار این موضوعات، از کاهش حاشیه سود شرکت‌ها، حجم 32 میلیارد دلاری دارایی‌های اسمی در اقتصاد ایران و دورنمای مبهم نرخ رشد تولید در سال 94 به‌عنوان عواملی نام برد كه باعث کاهش معاملات در بورس ایران شده است.
این تحلیلگر اضافه كرد: همچنین با توجه به همبستگی زیاد اطلاعات معامله‌گران و حتی نهادهای سرمایه‌گذاری و وجود آبشار اطلاعاتی در بازار، رفتارهای تابع جمع رو به افزایش بوده که این موضوع با عرضه‌های اولیه تشدید می‌شود.
وی كه از شفافیت به‌عنوان یکی از مهمترین ویژگی‌های بورس در تمام دنیا نام می‌برد، گفت: در این مدت به‌دلیل عملکرد پر از ابهام شرکت‌های پالایشگاهی این دورنما نیز در بازار دچار خدشه شده است؛ به‌طوری‌که این شرکت‌ها به‌رغم حاشیه خالص فرآورش 7/ 5 درصد با شاخص پیچیدگی زیر 5 مرتبه (به غیر از پالایشگاه اراک و تهران)، با نسبت قیمت به درآمد بالایی مورد معامله قرار می‌گیرند.
محمدی افزود: آیین‌نامه‌ها و قیمت‌های ابلاغی پالایش و پخش به شدت سود خالص این شرکت‌ها را متاثر کرده و باعث می‌شود ماهیت سود این شرکت‌ها بیش از آنچه به تفاوت قیمتی با فرآورده‌های نفتی در دنیا واکنش نشان میدهد، به سیاست‌های دولت در این زمینه حساس باشد.
وی در مجموع با توجه به ابهام در افق پیش‌رو، پیش‌بینی كرد كه حجم معاملات روندی کاهشی داشته و بازده سرمایه‌ای در بازار دورنمای مثبتی ندارد. اما در صورت ورود سرمایه‌گذاران خارجی، شفافیت معاملاتی، بهبود نرخ برابری ارز و افزایش صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت می‌توان به افزایش حجم معاملات امیدوار بود.
به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه؛ از ابتدای سال تا‌کنون شرکت‌های گروه حمل و نقل بیشترین بازدهی (96/ 40 درصد) و شرکت‌های استخراج زغال‌سنگ (منفی 19/ 7 درصد) کمترین بازدهی (زیان بالا) را نصیب سهامداران خود کردند. 26 صنعت بازدهی مثبت و 9 صنعت زیان داشته‌اند. در این میان شرکت‌های دارویی با بازدهی 6 درصدی از ابتدای سال به‌نظر پرپتانسیل‌ترین گروه ارزیابی می‌شوند.
وی ادامه داد: شاخص گروه مواد دارویی در یک سال گذشته 11/ 0 درصد افت داشته که نظر به مناسب بودن P/ E گروه و وابسته بودن حاشیه سود این شرکت‌ها به تحریم، برداشته شدن تحریم‌ها در حاشیه سود خالص این شرکت‌ها اثر مضاعف خواهد داشت.
محمدی با بیان اینكه باتوجه به حضور 35 شرکت دارویی در بورس تهران و در دست بودن اطلاعات مالی تنها 21 شرکت از سال 86 به قبل، حاشیه سود خالص این شرکت‌ها در این سال‌ها به شرح نمودار فوق است، افزود: همان‌طور که ملاحظه می‌شود تحریم‌های بانکی اتحادیه اروپا از بهمن 86 هم تاثیر منفی زیادی در حاشیه سود خالص این شرکت‌ها نگذاشته است.