رکورد زنی بهای صادرات در تابستان

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در تابستان سال جاری رشد شاخص بهای صادراتی 3/ 2 درصد بوده است که بیشترین رشد فصلی از زمستان سال 1393 تاکنون بوده است، این رشد در حالی با دست آمده که ارزش صادرات در شهریورماه با افت 3/ 0 درصدی روبه‌رو بوده است. در سه ماهه دوم سال جاری ارزش شاخص مواد پتروشیمی معادل 8/ 3 درصد رشد داشت، تا اثر قابل‌توجهی در رشد شاخص بهای صادراتی داشته باشد. به‌نظر می‌رسد که چشم‌انداز افزایشی در قیمت نفت، باعث شود که ارزش محصولات پتروشیمی و در مقیاس بزرگ‌تر شاخص کل صادرات، در مدار صعودی قرار گیرد.

کاهش اندک شاخص کل

آخرین آمارهای بانک مرکزی حاکی از افت اندک (منفی 3/ 0 درصدی) شاخص بهای کالاهای صادراتی در آخرین ماه تابستان سال جاری است. به‌رغم کاهش شاخص صادراتی در شهریور ماه، این شاخص در فصل تابستان با رشد 3/ 2 واحدی مواجه بوده و به 5/ 214 واحد رسیده است. بررسی آمارهای منتشر شده در 6 ماه نخست سال 95 نشان می‌دهد آخرین بار در اردیبهشت‌ماه این شاخص با افت 2/ 1 درصدی رو‌به‌رو بوده و در ماه‌های خرداد تا مرداد روند صعودی در پیش گرفته بود، به این ترتیب در 6 ماه نخست سال، این دومین بار است که شاخص صادراتی با کاهش مواجه بوده است. براساس آمارها رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای صادراتی در شهریورماه معادل منفی 6 درصد گزارش شده که به نسبت تیرماه 3/ 1 واحد درصد مثبت‌تر شده است.

بهبود شاخص سالانه

بررسی آمارهای منتشر شده نشان از بهبود روند شاخص در ماه‌های اخیر است. به این ترتیب، شاخص بهای کالای صادراتی در ایران طی 6 ماه اول سال 1395 نسبت به دوره مشابه سال قبل معادل 2/ 10 درصد تنزل داشته است. این درحالی است که شاخص مذکور در پنج ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 11درصد کاهش یافته بود؛ بنابراین از شدت رشد منفی در این بازه زمانی نیز کاسته شده است.از سوی دیگر، بررسی آمارهایی که روند این شاخص را در بازه 12 ماهه مشخص می‌کند، حاکی از بهبود تغییرات آن است. شاخص بهای کالای صادراتی در ایران طی 12 ماه منتهی به شهریورماه 1395 نسبت به 12 ماه منتهی به شهریورماه 1394 معادل 9/ 13 درصد کاهش داشته است. در حالی که در 12 ماه منتهی به مرداد سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل شاخص مذکور 6/ 14درصدکاهش را ثبت کرده بود.

همنوایی ارز با شاخص

شاخص بهاي کالاهاي صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌هاي قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهاي غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. عوامل موثر بر شاخص صادراتی را می‌توان «تقاضا و کشش بازار جهانی»، «امکانات داخلی»، «تبلیغات»، «ویژگی‌های اقتصادی بازار جهانی» و «قوانین و سیاست‌های داخلی و خارجی موثر در بازرگانی» عنوان کرد. این عوامل ارزش محصولات صادراتی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما علاوه‌بر موارد بالا در تهیه شاخص صادراتی، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود. در نتیجه به‌طور کلی تغییرات این شاخص نمایانگر «تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازار جهانی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» است؛ بنابراین می‌توان عنوان کرد که کاهش یا افزایش نرخ آزاد ارز در محاسبه شاخص صادراتی موثر است. بررسی آمارها در شهریورماه نشان می‌دهد که روند تغییرات شاخص بهای ارزی از اولین ماه تابستان سال جاری مثبت شده و با توجه به افت اندک شاخص بهای کل صادراتی در شهریورماه می‌توان نتیجه گرفت که این شاخص تا مرداد ماه وابستگی بالایی به تغییرات نرخ ارز داشته و پس از آن با کاهش مواجه بوده است. در گزارش بانک مرکزی رشد ماهانه دلار آزاد در شهریور سال جاری معادل 6/ 0 درصد و در مقابل رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی نیز منفی 3/ 0 درصد بوده است. نرخ رشد دلار در شهریورماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 4 درصد ثبت، اما رشد نقطه‌به‌نقطه ارزش صادرات معادل منفی 6 درصد گزارش شده است؛ این موضوع نشان می‌دهد، هرچند که در بازه ماهانه تغییرات دلار و شاخص صادراتی به‌ هم نزدیک می‌شوند، اما روند شاخص صادراتی طی یک سال بیشتر تحت تاثیر قیمت‌های جهانی بوده و این عامل، بر عامل دلار غلبه کرده است. به‌عبارت دیگر، چون کاهش قیمت‌های جهانی اثر گذار بوده اثر دلار خیلی ملموس نبوده است. متوسط نرخ دلار در شهریورماه سال جاری در بازار آزاد معادل 3 هزار و 560 تومان بوده است.

تغییرات گروه‌ها

گزارش شاخص بهای صادراتی از مجموع 15 گروه اصلی و یک گروه اختصاصی تشکیل شده است. براساس گزارش رسمی بانک مرکزی، در بین این 15 گروه اصلی، 11 گروه با افزایش و 4 گروه با کاهش شاخص همراه بوده است. این درحالی‌است که از میان 11 گروه با شاخص‌های مثبت تنها 4 گروه «وسایل نقلیه زمینی»، «فلزات معمولی»، «محصولات حیوانی» و «چربی‌ها و روغن‌های حیوانی و نباتی» با افزایش بیش از یک درصد مواجه بوده‌اند. علاوه‌بر این، هر یک از 15 گروه اصلی، با توجه به ضریب اهمیت آن در محاسبه شاخص دارای وزن مشخصی هستند. «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «محصولات صنایع شیمیایی»، «مواد پلاستیک » و «فلزات معمولی» از جمله مهم‌ترین گروه‌های اصلی گزارش شاخص بهای صادراتی هستند که در حدود 80 درصد از وزن کل شاخص را تشکیل می‌دهند. براساس گزارش منتشر شده بانک مرکزی، در میان این پنج گروه تاثیرگذار بر شاخص کل صادراتی، دو گروه فلزات معمولی و مواد پلاستیک به ترتیب رشد 5/ 2 درصدی و 9/ 0 درصدی را ثبت کرده‌اند و سه گروه دیگر افت شاخص را تجربه کرده‌اند. عمده دلیل افزایش شاخص بهای گروه فلزات معمولی در ماه مورد بررسی به دلیل افزایش شاخص قیمت آهن کلاف گرم معادل 5/ 19 درصد بود. همچنین، رشد شاخص بهای برخی اقلام مانند پلی‌اتیلن سبک به میزان یک درصد و پلی‌اتیلن سنگین معادل 9/ 0 درصد موجب شد تا شاخص بهای گروه مواد پلاستیک رشد نزدیک به یک درصد نسبت به ماه قبل را ثبت کند.به این ترتیب، گروه‌های محصولات نباتی با منفی 1/ 2 درصد، محصولات معدنی با منفی 4/ 1 درصد و محصولات شیمیایی با افت 1/ 1 درصدی سبب کاهش شاخص کل صادراتی در یک ماه منتهی به شهریورماه شده‌اند. در شهریورماه 1395، به‌رغم افزایش 1/ 17 درصدی شاخص بهای مغز بادام، عمده افت شاخص بهای گروه محصولات نباتی به دلیل تنزل شاخص قیمت زعفران برابر 9/ 4 درصد، کشمش 8/ 6 درصد و پسته 9/ 0 درصد بود. همچنین، در ماه مورد بررسی تنزل شاخص بهای سیمان به میزان 1/ 8 درصد و بوتان مایع شده 4/ 4 درصد سبب افت 4/ 1 درصدی شاخص قیمت گروه محصولات معدنی نسبت به ماه قبل شد، هرچند که در این گروه شاخص بهای پروپان مایع شده 6/ 0 درصد و روغن صنعتی 7/ 0 درصد افزایش یافت. علاوه‌بر این، در ماه مورد گزارش، کاهش شاخص بهای تعدادی از اقلام نظیر آمونیاک معادل 9/ 5 درصد، کود اوره 2/ 4 درصد و دودسیل بنزن 8/ 25 درصد باعث تنزل شاخص قیمت گروه محصولات صنایع شیمیایی و صنایع وابسته نسبت به ماه گذشته شد.

رشد فصلی ارزش محصولات پتروشیمی

گزارش بانک مرکزی علاوه‌بر تقسیم‌بندی کالاهای صادراتی در گروه‌های اصلی، یک گروه اختصاصی نیز با عنوان «محصولات پتروشیمی» معرفی کرده است، البته قیمت نفت به‌طور مستقیم شاخص بهای صادراتی را تغییر نمی‌دهد؛ زیرا این شاخص براساس قیمت کالاهای غیرنفتی محاسبه می‌شود، اما حدود نیمی از وزن شاخص را کالاهای پتروشیمی تشکیل می‌دهند که قیمت این کالاها نیز تحت‌تاثیر بهای طلای سیاه قرار دارد. براساس گزارش‌های منتشر شده هرچند که ارزش محصولات پتروشیمی در شهریورماه به نسبت ماه قبل خود با کاهش 6/ 0 درصدی مواجه بوده است، اما این شاخص در فصل تابستان 8/ 3 درصد رشد کرده است. علاوه‌بر این، براساس گزارش رسمی بانک مرکزی رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص بهای قیمتی محصولات پتروشیمی منفی 6/ 7 درصد گزارش شده است. همچنین شاخص گروه محصولات پتروشیمی در 6 ماه اول سال 1395 نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش 6/ 16 درصدی را ثبت کرده این در حالی است که این شاخص در 5 ماه اول سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش 3/ 18 درصدی داشته است. به این ترتیب با توجه به افزایش بهای نفت در بازار‌های جهانی در ماه‌های اخیر، این روند نشان می‌دهد که صادرات کالاهای پتروشیمی پر‌منفعت‌تر از ماه‌های گذشته شده و امیدواری برای رشد ارزش صادرات در نیمه دوم سال را افزایش می‌دهد.