دو تحليل متفاوت از نوسانات اخير بازار سكه و ارز

در شرايطي كه بانك مركزي از يك ماه پيش كوشيده با عرضه سهميه‌اي انواع سكه طلا از طريق شعب بانك ملي، حباب موجود در بازار اين دارايي را از بين ببرد، رييس‌كل بانك مركزي روز گذشته بار ديگر هشدار داد كه سفته‌بازان سراغ مسائل و بازارهايي كه مربوط به بانك مركزي و دولت است، نروند؛ اما در شرايطي كه رييس‌كل فعلي بانك مركزي بر وجود حباب در بازار ارز و طلا تاكيد دارد و تنها راه حذف اين حباب را عرضه ارز و طلا (البته به صورت سهميه‌اي) مي‌داند،. رييس‌كل سابق بانك مركزي، با تاكيد بر حبابي نبودن وضعيت فعلي اين دو بازار معتقد است كه بازار ارز و سكه در حال حاضر به طور كامل دو نرخي شده‌اند. به اعتقاد طهماسب مظاهري، بانك مركزي در حال حاضر به دليل پيروي از يك آدرس نادرست (حبابي بودن بازار) در حال از بين بردن منابع است؛ چراكه در شرايط فعلي فعالان بازار با تحليل شرايط حاكم بر اقتصاد كشور، دلار و ارز را از بانك مركزي با نرخ پايين خريداري مي‌كنند و با استفاده از رانت موجود در بازار، به قيمت بالاتر اقدام به فروش و كسب سود مي‌كنند. به اعتقاد مظاهري راه برون‌رفت از وضعيت موجود، تلاش در جهت تك‌نرخي كردن بازار است.
تحليل متفاوت رييس كل پيشين و كنوني بانك مركزي از نوسانات اخير بازار سكه و ارز
مظاهري: بازار حباب ندارد، دو نرخي است
رييس كل پيشين بانك مركزي برخلاف همكاران سابق خود در اين بانك، التهابات اخير بازار سكه را حباب نمي‌داند. طهماسب مظاهري معتقد است: اتفاقات اخير، نشانه‌هاي دو نرخي شدن بازار است. به گفته مظاهري اگر قرار باشد مشكلي حل شود بايد به درستي شناسايي و ريشه يابي شود. از همين رو مي‌گويد حبابي خواندن بازار، آدرس غلط دادن به مردم است. رييس كل پيشين بانك مركزي از زاويه خاصي به تحولات اخير بازار نگاه انداخته است.
بازار سكه اين روزها با التهاب شديدي روبه‌رو است، به اعتقاد برخي كارشناسان التهاب بازار ناشي از بسته پولي بانك مركزي است، گفته‌اي كه آقاي قضاوي معاون بانك مركزي نيز تاييد كرده اند. كارشناسان كاهش نرخ سود را عامل حبابي شدن بازار مي‌دانند، ارزيابي شما چيست؟ آيا بسته منجر به حبابي شدن بازار شده است؟
بحث را بايد به دو بخش جداگانه تقسيم كرد، بخشي كه اثر بسته پولي بر تقاضاي بازار سكه را تحليل مي‌كند و بخشي كه در خصوص شرايط كنوني بازار بحث دارد. به اعتقاد من جمله‌اي كه آقاي دكتر قضاوي در مورد اثر بسته بيان كرده‌اند درست است سياست كاهش نرخ سود سپرده‌ها در بسته پولي موجب افزايش تقاضاي طلا و سكه شده، اين حرف درست است زيرا كساني كه مي‌خواهند منابعشان بازدهي بالاتري داشته باشد به سراغ بازارهاي ديگر مي‌روند كه بتواند اين توقع را پوشش دهد. ممكن است بخشي از اين گروه به سوي بازار طلا رفته باشند. اما نكته مهم اين است كه بسته پولي يكي از عوامل افزايش تقاضاي طلا است.
غير از بسته چه عواملي ديگري را مي‌توان ذكر كرد؟
بسته پولي همزمان شده با افزايش بين‌المللي نرخ طلا و تقويت برابري دلار به ريال، در نتيجه در دوره‌هاي كوتاهي سودهاي زيادي براي سكه فراهم شده است.
قبل از عيد هر دلار حدود 990 تومان بود اما هم اكنون اين نرخ به 1050 تومان رسيده است، هيچ تصويري هم وجود ندارد كه شرايط قيمتي به قبل بازگردد. در خصوص يورو نيز همين طور، قيمت هر يورو نيز از 1530 تومان قبل از عيد به حدود 1700 تومان در روزهاي اخير رسيده، اين معادلات در تقويت بازار سكه و طلا موثر بوده است.
پس اين سه عامل در حبابي شدن بازار موثر بوده‌اند؟
اتفاقا من به همين دليل بحث را در دو بخش دسته بندي كردم، شما در سوالتان به يك عامل اشاره كرديد كه من هم آن را در كنار ساير عوامل قبول كردم اما سوال اساسي كه من دارم درباره ماهيت اتفاق است، آيا شرايطي كه در بازار سكه شكل گرفته، نشانه حباب است؟
شما معتقديد چيز ديگري است؟
بله! پديده‌اي كه شكل گرفته اسمش حباب نيست، اگر بخواهيم مشكلي را حل كنيم ابتدا بايد آن را به درستي بشناسيم. مانند پزشكي كه بخواهد بيماري را درمان كند، پزشك اگر درد را درست تشخيص ندهد نمي تواند نسخه تجويز كند. بنابراين در اتفاق اخير در بازار سكه هم بحث بر سر شناخت است.
به چه دليل شما مي‌گوييد بازار حبابي نيست؟
پديده حباب در اقتصاد كاملا مشخص است، ويژگي بارز حباب اين است كه تك‌قيمتي است اصلا حباب دو قيمتي نداريم. وقتي براي يك كالا تقاضا زيادي در بازار ايجاد مي‌شود اين تقاضاي زياد قيمت آن را از قيمت ذاتي كه بايد داشته باشد بالاتر مي‌برد. اين افزايش قيمت به صورت مصنوعي است و تقاضاي ايجاد شده براي آن نيز كاذب است، زيرا اگر به تقاضاي كاذب ايجاد شده اطلاعات درست داده شود زياده نمايي آن از بين مي‌رود. يك‌بار صف خريد آن به صف فروش تبديل مي‌شود با پيدايش صف فروش تقاضا هم كمتر مي‌شود و بالطبع قيمت پايين‌تر مي‌آيد، اين روند به صورت حلقه مثبت تشديد مي‌شود و حباب ايجاد شده براي كالا به يكباره مي‌تركد. بر اين اساس مي‌توان گفت ويژگي حباب تك قيمتي است و بر مبناي اطلاعات كاذب يك تقاضاي كاذب ايجاد مي‌شود.
بنابراين آنچه در بازار سكه و ارز اتفاق افتاده چه پديده‌اي است؟
به اعتقاد من پديده‌اي كه در بازار سكه و ارز رخ داده دو نرخي شدن قيمت بود.
اما در دو نرخي شدن كالا يك بهاي دولتي وجود دارد و يك قيمت آزاد. دولت به دليل سياست‌ها و تصميم‌هاي خود تلاش مي‌كند قيمت يك كالا را پايين‌تر از  قيمت بازار نگه دارد اين تصميم را  با عرضه كالا به گونه‌اي كه قيمت به عدد مورد نظرش برسد انجام مي‌دهد. در حالت دو نرخي ويژگي اصلي آن است كه دولت تعيين‌كننده قيمت است نه بازار، اگر منابع عرضه شده از سوي دولت نتواند تقاضاي بازار را جواب دهد به طور طبيعي پديده دو نرخي شكل مي‌گيرد. بازار هم اين پديده را مي‌فهمد به همين دليل با نرخ دولتي كالا را مي‌گيرند اما با نرخ واقعي به فروش مي‌رساند. در اين شرايط رقابتي ايجاد مي‌شود كه با نرخ پايين‌تري به اشكال مختلف مانند ايستادن در صف يا سفارش كالا، را خريداري كنند و با قيمت واقعي به فروش رسانند. بحث سكه اين روزها با پديده دو نرخي تطبيق داده مي‌شود. يك زماني بود پيكان دونرخي بود در كارخانه 80 هزار تومان قيمت داشت و در بازار 450 هزار تومان. كسي كه مي‌توانست يك پيكان به قيمت كارخانه بخرد مابه‌التفاوت 80 هزار تومان تا 450 هزار تومان را سود مي‌كرد.
ارز هم تقريبا به اين شكل شده است. چون دولت نمي‌تواند  نياز بازار را با نرخ مورد نظر كاملا پوشش دهد در نتيجه فاصله‌اي ميان قيمت دولتي و آزاد به وجود مي‌آيد. فاصله‌اي كه به رانت منجر مي‌شود و سود‌هاي كلان و بي‌زحمتي را نصيب گروهي اندك خواهد كرد. بنابراين اگر بحث حباب را به كار ببريم آدرس اشتباه دادن است.
براي حذف وضعيت دو نرخي چه مي‌توان كرد؟
ابتدا بايد پذيرفت كه در بازار با پديده‌اي دو نرخي روبه‌رو هستيم بعد در خصوص راه حل مي‌توان فكر كرد. اساس كار اين است كه اگر قبول داريم با اين پديده روبه‌رو هستيم بايد تلاش كنيم كالاي مورد نظر به سوي تك نرخي برود. در اين شرايط عرضه كالا با قيمتي پايين‌تر از قيمت بازار هدر دادن بخشي از منابع است اتفاقي كه دارد در بازار سكه مي‌افتد نشانه خوبي براي نشان دادن ناكارآمدي اين سياست است.
متاسفانه دولت در شرايط دو نرخي  تلاش دارد قيمتي پايين تر از قيمت بازار آزاد ايجاد كند كه در اقتصاد، اثر اصلاحي داشته باشد در حالي كه نرخ مد نظر دولت مورد عمل در اقتصاد نيست اين يك دام است كه نبايد در آن افتاد چون در اين شرايط هر اقدامي شود باز نرخ دوم كه بالاتر از نرخ دولتي است ملاك محاسبه مردم قرار مي‌گيرد. بايد اين را در نظر داشت كه در تغيير تقاضا فقط بيانيه‌ها و اعلاميه دولت تاثير ندارد، بلكه مردم پارامترهاي خاص خود را دارند. بنابراين پيشنهاد مي‌كنم عرضه ارز و سكه به اين شكل ادامه نيابد چون قدرت دولت محدود است و به اين شيوه نمي توان بازار را مديريت كرد.
بهمني: حباب بازار در حال تخليه است
رييس‌كل بانك مركزي معتقد است: اتفاقات اخير در بازار طلا و سكه، نتيجه حبابي بودن بازار بوده و با تخليه حباب‌ها روند كاهش قيمت در هفته پيش رو آغاز خواهد شد.
محمود بهمني رييس كل بانك مركزي در گفت‌وگو با فارس با ارائه تحليلي از وضعيت بازار ارز و سكه اظهار كرد: اتفاقات چند روز قبل بازار به دليل واسطه‌گري و دلالي بوده است.
وي تاكيد كرد: در اين شرايط بارها به مردم هشدار داده‌ايم كه تحت تاثير جريانات رواني قرار نگيرند و وارد بازار سفته‌بازي دلار و سكه نشوند.  رييس كل بانك مركزي با اشاره به حباب در بازار ارز طي روزهاي اخير خطاب به خريداران در اين ايام گفت: كساني كه دنبال خريد در بازار آزاد هستند بايد به قيمت‌هاي جهاني توجه داشته باشند. به گفته بهمني،  مردم بايد دقت كنند كه در بازار ارز 60 تومان حباب وجود دارد.
بهمني با تاكيد براينكه بانك مركزي بازار دلار و ساير ارزها را كنترل خواهد كرد، افزود: ما اصلا اجازه نمي‌دهيم كه قيمت‌ها با واسطه گري و سفته‌بازي افزايش پيدا كند ولي اگر سودجويان دلشان مي‌خواهد قيمت‌ها را در بازار بالا ببرند بايد بدانند كه بانك مركزي بازار را در كنترل كامل دارد. بهمني به سفته بازان هشدار داد: سراغ مسائل و بازارهايي كه مربوط به بانك مركزي و دولت است، نروند. رييس كل بانك مركزي با بيان اينكه تمهيدات لازم براي مديريت بازار ارز از قبل در اين بانك فراهم شده است، گفت: عده‌اي واسطه و دلال وارد بازار شده و قيمت‌ها را بالا مي‌برند و نمي‌خواهند قيمت‌ها را كاهش دهند تا خودشان سود ببرند. بهمني اضافه كرد: اين افراد عده‌اي از مردم ناآگاه را نيز وارد بازار مي‌كنند كه موجب زيان آنها نيز مي‌شود. رييس كل بانك مركزي همچنين درباره اعمال محدوديت عرضه ارز توسط اين بانك از روزهاي گذشته، بيان كرد: بانك مركزي به هيچ وجه عرضه را محدود نكرده است. وي درباره ابلاغ و لغو بخشنامه محدوديت عرضه ارز طي روزهاي اخير، گفت:‌ اين بخشنامه منتفي شد و براي پايان دادن به ابهامات پيرامون محدوديت عرضه دستور دادم كه كل آن بخشنامه را منتفي كنند. بهمني ضمن تاكيد براينكه بانك مركزي هر ميزان كه متقاضيان ارز بخواهند در اختيار آنها قرار مي‌دهد، اضافه كرد:‌ حتي اگر چند برابر قبل هم ارز بخواهند بانك مركزي بدون محدوديت مي‌پردازد. بهمني در بخش ديگري از سخنان خود در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه قيمت جهاني طلا از 2 روز گذشته بار ديگر روند نزولي را در پيش گرفته اما با اين وجود چرا بازهم قيمت فروش سكه از سوي بانك مركزي با افزايش قيمت اعلام مي‌شود؟ تاكيد كرد:‌ هر زمان كه قيمت جهاني طلا كاهش يابد قطعا قيمت بازار نيز پايين مي‌آيد. رييس كل بانك مركزي گفت: به دليل اينكه مردم در بازار سكه‌ها را با قيمت بالايي خريداري كرده‌اند براي آنها خيلي سخت است كه سكه‌ها را ارزان بفروشند. اين مقام مسول در بانك مركزي در واكنش به وجود حباب در بازار با وجود آغاز عرضه گسترده سكه از هفته‌هاي اخير، بيان كرد:‌ بانك مركزي حباب را از بازار تخليه كرده است و در دو الي سه روز آينده اين امر به وضوح مشخص خواهد شد. وي ادامه داد:‌ ضمن اينكه در روزهاي آينده حباب قيمتي در بازار سكه به صورت كلي از بين مي‌رود حتما روند قيمت‌ها شديدا نيز نزولي خواهد شد.

اپلیکیشن اندروید تلگرام اینستاگرام