سال ۱۳۹۵ یکی از پر چالش‌ترین سال‌های اقتصاد سلامت طی سال‌های اخیر بوده است. بدهی بالای سازمان های بیمه گر به وزارت بهداشت و مراکز خدمات درمانی، به جایی رسید که مبلغ این بدهی‌ها به ۸ هزار میلیارد تومان رسید. رقمی که اگر آن را با بودجه سازمان بیمه سلامت به تنهایی مقایسه کنیم، معنا دار تر میشود. در سال ۱۳۹۵سازمان بیمه سلامت حدود ۵ هزار میلیارد تومان بودجه داشت، اما پس از یک سال و نیم از حجم بدهی های این سازمان به مجموعه خدمات درمانی زیر نظر وزارت بهداشت به حدود ۸ هزار میلیارد تومان رسید.
برهمین اساس، وضعیت بودجه سازمان بیمه سلامت یکی از مهم ترین نکاتی بود که دولت باید، در بودجه سال ۹۶ لحاظ می‌کرد. اما ظاهرا دولت عزم کافی برای حل بحران را دارد و بررسی وضعیت بودجه سازمان های بیمه گر نشان میدهد سازمان بیمه سلامت با حدود ۸۰ درصد افزایش بودجه، خود را آماده پرداخت بدهی‌هایش می‌کند و دولت این بستر را برای این سازمان آماده کرده است. نکته مهم دیگر در بحث بودجه سازمان های بیمه گر، رشد ۵۰ درصدی بیمه های اجتماعی است.
اما نقطه تلاقی بحث بودجه در میان سازمان های بیمه گر جایی است که هزینه های طرح تحول نظام سلامت تحت مدیریت وزارت بهداشت، با میزان منابع مالی سازمان های بیمه گر گره می‌خورد. در واقع حیات و ممات طرح تحول نظام سلامت وابسته به حمایت سازمان های بیمه گر است.
هم اکنون وزارت بهداشت با طرح تحول نظام سلامت فشار مضاعفی را به بیمه ها اعمال کرده و از طرفی سازمان بیمه سلامت به تنهایی ۸ هزار میلیارد تومان به وزارت بهداشت بدهی دارد و سازمان تامین اجتماعی حدود ۴ هزار میلیارد تومان. این ۱۲ هزار میلیارد تومان در واقع فشاری است که طرح تحول بر سازمان های بیمه گر وارد کرده.
دولت در این میان یا باید چشم به شکست خوردن طرح تحول نظام سلامت ببندد و یا خود را آماده به تزریق بودجه به سازمان های بیمه گر کند. به نظر می‌رسد دولت راه دوم را انتخاب کرده و در بودجه سال ۱۳۹۶ اثراتی از افزایش بودجه سازمان‌های بیمه گر دیده میشود که مهم ترین آن افزایش بودجه سازمان بیمه سلامت است که در ادامه به آن پرداخته میشود. همچنین نکته مهم دیگر عدم افزایش بودجه طرح تحول نظام سلامت است.
نفسی که سازمان بیمه سلامت می‌کشد
سازمان بیمه سلامت ایران در لایحه بودجه 1396 توانسته 10 هزار میلیارد تومان اعتبار به خود اختصاص دهد که این رقم در لایحه بودجه سال 1395 برابر 5 هزار و 460 میلیارد تومان بود. این دو عدد رشدی چشمگیر در بودجه بیمه سلامت را نشان میدهد که بدهی سنگینی به مراکز تشخیصی و درمانی دارد و این بودجه باعث میشود بخش زیادی از این بدهی ها را نشانه می‌گیرد.
به هر ترتیب بودجه این سازمان در سال آتی نسبت به سال جاری رشدی 83 درصدی را تجربه خواهد کرد که نشان‌دهنده توجه ویژه دولت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی به مشکلات پیش‌آمده برای سازمان بیمه سلامت ایران درنتیجه اجرای طرح تحول سلامت توسط وزارت بهداشت است.
بودجه در نظر گرفته شده برای این سازمان طی ردیف‌های مختلفی برنامه‌ریزی شده که براساس آن بودجه برنامه پوشش بیمه سلامت ایثارگران 271 میلیارد تومان، برنامه پوشش بیمه سلامت ایرانیان فاقد بیمه 3024 میلیارد تومان، برنامه پوشش بیمه پایه سلامت رایگان روستاییان و ساکنان شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت 4063 میلیارد تومان، برنامه پوشش بیمه پایه سلامت مددجویان بهزیستی 1925 میلیارد تومان، برنامه پوشش بیمه پایه سلامت کارکنان دولت 1791 میلیارد تومان، برنامه پوشش بیمه سلامت معتادان به مواد مخدر و روان‌گردان 78 میلیارد تومان و بودجه برنامه حمایت از بیماران خاص 577 میلیارد تومان است.
رشد ۵۰ درصدی بیمه‌های اجتماعی
اما دولت در حوزه رفاه و تامین‌اجتماعی کشور چه برنامه‌ای برای سال آینده دارد. در متن اصلی لایحه بودجه 1396 و در جدول مربوط به «برآورد اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برحسب امور فصل» آمده که اعتبار فصل «روابط کار» به میزان 269 میلیارد و 175 میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
این عدد در لایحه بودجه 1395 معادل 230 میلیارد و 294 میلیون تومان در نظر گرفته شده بود. بنابراین اعتبار منظور در ردیف فصل روابط کار در بودجه سال آینده نسبت به امسال ۸ درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر در لایحه بودجه سال آتی، فصل «تعاون» ردیف اعتباری برابر 95 میلیارد و 130 میلیون تومان به خود اختصاص داده که در بودجه سال جاری این رقم 87 میلیارد و 621 میلیون تومان بود، که درنتیجه ردیف اعتباری فصل تعاون در سال 1396 نسبت به سال 1395 به میزان 5/8 درصد رشد خواهد داشت.
در لایحه بودجه سال 1396 ردیف موضوع فصل «بیمه‌های اجتماعی» رقمی معادل 21 هزار و 119 میلیارد تومان اعتبار منظور شده که این ردیف در سال جاری تنها 14 هزار و 41 میلیارد تومان بود. به این اعتبار، فصل بیمه‌های اجتماعی با رشد چشمگیر 50 درصدی روبه‌رو خواهد بود.