فعالان بازار سرمايه ايران در شرايطي آخرين روز معاملاتي سال 90 را سپري مي‌كنند كه اين بازار تقريبا در همه بورس‌ها به استثناي بازار آتي سكه روي خوشي به سرمايه‌گذاران نشان نداده است.
بازدهي بورس تهران تا روز گذشته به حدود 10 درصد رسيد و در همسايگي بورس تهران يعني فرابورس ايران هم طي اين سال فرصت‌هاي جذاب زيادي براي كسب سود مطلوب در طول سال 90 خودنمايي نمي‌كرد.با اين حال، بازار آتي سكه كه اكنون جزئي از بازار سرمايه ايران است توانست رشد 13 برابري ارزش معاملات را تجربه كرده و سرمايه‌گذاران زيادي را به خود جذب كند؛ هرچند نمي‌توان رونق اين بخش از بازار را به كل بازار تعميم داد، چراكه در بورس و فرابورس رشد بهاي سهام تنها متغيري است كه از سوي سرمايه‌گذاران مهم ارزيابي مي‌شود، نه چيز ديگر. باري، سال 90 در كش و قوس رخدادهاي نامساعد اقتصادي همچون اختلاس بزرگ 3 هزار ميليارد توماني، لغو مجوز برخي بانك‌ها، تعيين بهره مالكانه و حق پروانه براي معادن، نوسانات بسيار شديد ارز و طلا و به تبع آن تنزل ارزش ريال به پايان رسيد تا دماسنج اقتصاد كشور شرايط مطلوبي را سپري نكرده و نظاره‌گر خروج برخي از سرمايه‌گذارانش باشد، درست برعكس اتفاقاتي كه در سال‌هاي 88 و 89 رخ داده بود. حال فعالان اين بازار چشم اميد به سال 91 و به ويژه نخستين ماه سال دوخته‌اند كه طي آن بازار دست‌كم به لحاظ سنتي سودي شيرين عايد سرمايه‌گذاران كند. در گزارش پيشرو، عالي‌ترين مقام نظارتي و اجرايي بازار سرمايه در كنار 7 مدير و كارشناس ارشد بازار سرمايه نظرات خود را درباره بورس 90 و چشم‌انداز بورس 91 بيان كرده‌اند. پس بهتر است آنچه كه بر بورس 90 گذشته و آنچه براي سال آينده پيش‌بيني شده است را از زبان اشخاص مسوول و صاحب‌نظر در بازار سرمايه بخوانيم:
بازار 90 از نگاه مقام ناظر
رييس سازمان بورس و اوراق بهادار از ايجاد و توسعه مستمر نهادهاي مالي جديد به عنوان يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي سال 1390 بازار سرمايه ياد كرد و افزود: طي اين سال با تاسيس 26 صندوق سرمايه‌گذاري جديد از جمله 2 صندوق نيكوكاري، تعداد صندوق‌هاي فعال به 77 عدد رسيد و همزمان 4 شركت مشاوره سرمايه‌گذاري و 2 شركت سبدگرداني و 3 شركت تامين سرمايه جديد در در بازار سرمايه ايران متولد شدند. علي صالح‌آبادي در گفت‌وگو با خبرنگار دنياي اقتصاد افزود: معرفي و تدوين مقررات لازم براي ورود ابزارهاي جديد مالي از جمله اوراق قرض‌الحسنه، اوراق مرابحه و اوراق استصناع در كنار اوراق اجاره كه عمري حدود يكساله در بازار سرمايه ايران دارد، از ديگر دستاوردهاي بازار سرمايه در سال 90 است كه اين تنوع‌بخشي به ابزارهاي تامين مالي و سرمايه‌گذاري در اين بازار، نقشي انكارناپذير در آينده آن ايفا خواهد كرد. سخنگوي سازمان بورس از راه‌اندازي بورس انرژي به عنوان يكي ديگر از مهم‌ترين اتفاقات بورس 90 ياد كرد و افزود: انجام پذيره‌نويسي چهارمين بورس كشور كه با استقبال بي‌نظير مردم مواجه شد، رشد فزاينده ارزش بازار، حجم معاملات و تعداد شركت‌هاي پذيرفته شده در بازار جوان فرابورس، همگي نشان از موفقيت سياست‌هاي توسعه‌اي سازمان دارد. در سال 91 هم با راه‌اندازي كامل بورس انرژي تحولي اساسي در بازار داد‌و‌ستد برق و انرژي رخ خواهد داد. اين مقام مسوول در سازمان بورس از افزايش ارزش معاملات بازار آتي سكه در سال 90 به رقمي حدود 13 هزار ميليارد تومان خبر داد و افزود: اين اتفاق در شرايطي رخ داد كه ارزش معاملات اين بازار در سال قبل حدود هزار ميليارد تومان بود، بدان معني كه فيوچرز سكه به عنوان يك بازار قانوني توانست معاملات سكه در كشور را طي سال 90 ساماندهي كرده و معاملات آن را شفاف كند.
بزرگان در راه بورس
رييس هيات مديره سازمان بورس و اوراق بهادار درباره چشم‌انداز بازار سرمايه در سال 91 نيز گفت: به نظر مي‌رسد كه همه بورس‌هاي فعال در كشور طي سال 91 روندي صعودي داشته باشند كه البته تحقق اين مهم در گرو متعادل بودن فاكتورهاي تاثيرگذار بر فضاي كلي اقتصاد و كشور است. وي از پذيرش شركت‌هاي بزرگ به عنوان يكي از برنامه‌هاي سال 91 بورس تهران ذكر كرد و گفت: در تلاش هستيم تا در سال 91 شركت‌هاي بزرگ حاضر در كشور از جمله شركت‌هاي وابسته به تامين اجتماعي را وارد بازار سرمايه كنيم.
يك اتفاق مهم ارزي در راه است!
رييس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه از برنامه راه‌اندازي معاملات گواهي‌نامه‌هاي ارزي به عنوان يكي از برنامه‌هاي اصلي بازار سرمايه در سال 91 نام برد و گفت: در حال حاضر صادركنندگان غيرنفتي نمي‌توانند ارز خود را به قيمت واقعي به فروش برسانند. بر اين اساس، برنامه سازمان بورس اين است كه اين دسته از صادركنندگان بتوانند ارز خود را در شبكه بانكي ابراز كنند و گواهي‌نامه ارزي دريافت نمايند.وي افزود: پس از دريافت گواهي‌نامه ارزي، صادركننده مي‌تواند ارز خود را در شبكه بانكي 1226 تومان تحويل گرفته و بعد در بازاري تحت نظر بورس آن را به قيمت واقعي آن هم در قالب گواهي‌نامه ارزي بفروشد. در واقع در اين روش معاملاتي صادركننده مي‌تواند هم ارز خود را به قيمت واقعي بفروشد و هم از سفته‌بازي و عرضه و تقاضاي سفته‌‌بازانه جلوگيري مي‌شود، چراكه تنها در اين بازار گواهي‌نامه معامله مي‌شود نه ارز به صورت خرد.او در برابر اين سوال كه خريدار گواهي‌نامه ارزي چگونه ارز خود را مي‌تواند تحويل بگيرد، گفت: خريدار با در دست داشتن گواهي‌نامه ارزي مي‌تواند ارز را از شبكه بانكي تحويل بگيرد.صالح‌آبادي در پاسخ به پرسشي ديگر مبني بر اينكه راه‌اندازي اين بازار چقدر جدي است، گفت: راه‌اندازي بازار مزبور در شوراي بورس مطرح شده و كليات آن به تصويب رسيده است و اگر بانك مركزي اين اجازه را به بانك‌ها بدهد سازمان بورس مشكلي براي راه‌اندازي اين بازار ندارد و از شفاف شدن معاملات ارزها در كشور هم استقبال مي‌كند، ضمن اينكه اين اتفاق مي‌تواند براي صادركنندگان نيز خبر بسيار خوبي باشد.
يارانه‌ها و بورس 90
در همين حال، مديرعامل بورس اوراق بهادار تهران از اجراي جدي هدفمندي يارانه‌ها به عنوان مهم‌ترين عامل تاثيرگذار بر معاملات سهام در سال 90 ياد كرد. حسن قاليباف اصل در گفت‌وگو با دنياي اقتصاد با بيان اين مطلب گفت: خوشبختانه شركت‌هاي بورسي توانستند، خود را در سال 90 با هدفمندسازي يارانه‌ها تطبيق دهند، ولي به هر حال ابعاد اين اتفاق مهم در كل بازار سرمايه تاثيرگذار و قابل رصد بود.
8 ميهمان جديد بازار
قاليباف از پذيرش 8 شركت در بورس تهران به عنوان ديگر اتفاق مهم در سال 90 ياد كرد و خاطرنشان ساخت: در اين سال 7 شركت غيراصل چهل و چهاري و يك شركت اصل چهل و چهاري به بورس تهران وارد شد كه آمار خوبي در حوزه پذيرش شركت‌هاي متعلق به بخش خصوصي است. به گفته وي، در اين سال بورس توانست به لحاظ آمار معاملات خرد و بلوك ركورد سال گذشته را هم شكسته و از رقم ثبت شده 11 هزار و 600 ميليارد توماني سال گذشته عبور كند؛ به نحوي كه تا دهم اسفندماه سال جاري ارزش معاملات خرد و بلوك 16 هزار و 400 ميليارد توماني را نيز به ثبت برساند. از سويي ديگر، 17 درصد از حجم و ارزش معاملات به آنلاين تريدينگ اختصاص يافت كه آمار مطلوبي است.مديرعامل بورس تصريح كرد: در سال 89 رقمي معادل 350 ميليارد تومان معامله به صورت آنلاين در بورس به ثبت رسيد، در حالي كه تا دهم اسفندماه رقمي بالغ بر 2580 ميليارد تومان معامله به صورت آنلاين در بازار انجام شده است.مقام اجرايي بورس از رشد متغير تامين مالي از طريق بازار سرمايه به عنوان يكي ديگر از اتفاقات مهم سال 90 ياد كرد و افزود: در حالي كه طي سال 89 فقط 3800 ميليارد تومان افزايش سرمايه در بورس انجام شده بود كه تا اين لحظه بيش از 7 هزار ميليارد تومان افزايش سرمايه توسط شركت‌هاي بورسي در سال 90 انجام شده است.
پتانسيل‌هاي رشد بورس در سال آينده
قاليباف، چشم‌انداز بورس در سال 91 را هم اين گونه تشريح كرد: در سال 90 سود صنايع حاضر در بورس با 20 درصد افزايش به 20 هزار ميليارد تومان افزايش پيدا كرد و اين اتفاق در شرايطي رخ داد كه هدفمندسازي يارانه‌ها اجرايي شده بود. اما نكته اينجاست كه براي سال 91 هم چشم‌انداز سود صنايع بورس با توجه به مجموع بودجه‌هاي اعلام شده صعودي است، از اين رو به نظر مي‌رسد بورس به لحاظ افزايش سودآوري صنايع اوضاع خوبي در سال 91 داشته باشد. مديرعامل بورس تهران كاهش پي بر اي بورس به سطح 6 مرتبه را از ديگر پتانسيل‌هاي بالقوه رشد شاخص‌هاي بورس در سال 91 ذكر كرد و افزود: در ابتداي سال 90 پي بر اي بورس 7/7 مرتبه بود، در حالي كه اين نسبت هم هم‌‌اكنون به 6 مرتبه رسيده است و تغييرات سبب شده كه پتانسيل رشد قيمت سهام در سال 91 با توجه به اين پي بر اي كنوني مناسب ارزيابي شود.وي افزود: بررسي ديگر متغير مهم بازار نشان مي‌دهد كه ارزش اسمي و دفتري بورس در سال 90 با 34 درصد رشد به 44 هزار ميليارد تومان رسيده است در شرايطي كه ارزش جاري بورس از 115 هزار ميليارد تومان به 126 هزار ميليارد تومان افزايش يافته است، از اين رو نسبت ارزش جاري به ارزش اسمي بازار از 4/3 مرتبه اول سال به 9/2 مرتبه در شرايط كنوني رسيده است و از اين جهت پتانسيل رشد قيمت سهام در سال 91 بسيار بالا است.
طلا و ارز رقيب بورس باقي مي‌مانند؟
او درباره وضعيت بازارهاي رقيب بورس در سال 91 هم گفت: در سال جاري بازار طلا و ارز رشد بسيار زيادي داشت، اما نكته اينجاست كه رشد اين بازارها همواره ناشي از تورم است و در نقطه‌اي به اشباع مي‌رسد از اين رو اين دو بازار نمي‌توانند در همه شرايط رقيبي براي بورس باشند و جذب منابع كنند، بر اين اساس به نظر مي‌رسد كه بورس براي جذب در سال 91 وضعيت مساعدتري نسبت به بازارهاي موازي تجربه كند. وي گفت: در سال 91 بورس پذيرش 15 شركت را در بودجه خود ديده است كه از هلدينگ خليج فارس، نفت جي و پاسارگاد مي‌توان به عنوان مهم‌ترين اين شركت‌ها اشاره كرد كه مي‌توانند در ورود سهامداران جديد به بازار موثر باشند.
مديرعامل بورس تهران در پايان به سهامداران توصيه كرد كه به بورس 91 با نگاه خوش‌بينانه‌تري نگاه كنند، چراكه تمام متغيرهاي اصلي از صعودي بودن اين بازار حكايت مي‌كند، البته تحقق اين هدف در شرايطي ممكن است كه اتفاق خاصي در حوزه‌هاي تاثيرگذار ديگر بر بورس رخ ندهد.
مهم‌ترين رويدادها از نگاه سپرده‌گذاري
مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي و تسويه وجوه درخصوص مهم‌ترين وقايع در حوزه پس از معاملات بازار سرمايه در سال 90 خاطرنشان كرد: راه‌اندازي سامانه تسويه و پاياپاي و گزارشگري غيركاغذي موسوم به Netclear، تسويه سلف نفتي ارزي، پذيره‌نويسي و برگزاري مجمع موسس بورس انرژي، راه‌اندازي سامانه CSDIDATA جهت ارائه فهرست مشتريان تحت نظارت كارگزاران به صورت خودكار، همكاري و انتشار حدود 5 مورد صكوك در بازار سرمايه، كمك به توسعه بازارهاي پايه و بازار ابزارهاي نوين مالي فرابورس ايران و ثبت شركت‌هاي سهامي عام در سامانه پس از معاملات به موجب ماده 99 قانون برنامه پنجم از مهم‌ترين اين رويدادها است. حامد سلطاني‌‌نژاد درخصوص چشم‌انداز سال 1391 گفت: توجه به توسعه ابزارهاي مديريت ريسك در بازار نقد و مشتقات، فرهنگ‌سازي و آشنايي بيشتر مردم با بازار سرمايه و فرآيندهاي معاملات و پس از معاملات و گسترش ابزاري بازار سرمايه اولويت‌هاي سال آينده است.
نزديك‌ترين مدير اجرايي بازار چه مي‌گويد؟
اما معاون نظارت و عمليات بورس تهران نيز مهم‌ترين اتفاق بازار سرمايه در سال 90 را اقبال عمومي به بازار سرمايه و ارتقاي فرهنگ سهامداري عنوان كرد و به خبرنگار ما گفت: هرچند هنوز تا نقطه مطلوب براي مشاركت افراد در بازار سرمايه فاصله داريم اما در سال جاري ميزان مشاركت افزايش چشمگيري داشت كه اين امر در تعداد دفعات و خريداران قابل ملاحظه است. صحرايي خاطرنشان كرد: در همين حال بورس تهران در سال 2011 ميلادي از نظر رشد شاخص رتبه اول و از نظر رشد ارزش بازار رتبه دوم را در فدراسيون جهاني بورس‌ها به دست آورد.صحرايي با اشاره به نوسانات مقطعي بازارهاي موازي در سال جاري گفت: سرمايه‌گذاران بايد بدانند كه بورس محل سرمايه‌گذاري بلندمدت است و هرچند در كوتاه‌مدت بازارهاي طلا و ارز رشد مقطعي داشته باشند اما بورس با شفافيت و نظارت‌هاي مستمري كه در آن صورت مي‌گيرد، نقدشوندگي و اطمينان بالاتري را به سرمايه‌گذاران مي‌دهد.وي به سرمايه‌گذاران توصيه كرد با مطالعه و شناخت از ارزش بنيادي و تحليل سهام شركت‌ها تصميم‌گيري كنند. او به سهامداران تازه كار هم توصيه كرد تا در كنار سرمايه‌گذاري‌هاي بورسي خود همواره از ابزارهاي مالي با درآمد ثابت و اوراق مشاركت در سبد دارايي‌هاي خود بهره بگيرند.
كاهش ارزش ريال؛ مهم‌ترين اتفاق
محمد مساح، كارشناس بازار سرمايه هم درخصوص مهم‌ترين واقعه بورس در سال 90 به خبرنگار دنياي اقتصاد گفت: مهم‌ترين رخداد اقتصادي در سال 90 كاهش كم سابقه و سريع ارزش ريال بود. رشد تورم هم مانع جدي در برابر افزايش تقاضاي سهام است، زيرا سهامداران با محاسبه و در نظر گرفتن ارزش زماني پول مي‌توانند به اين نتيجه برسند كه سود نقدي احتمالي و ارزش سرمايه‌گذاري آنها در حال كاهش است و بايد قيمت‌هاي سهام آنقدر كاهش يابد كه اين اثر را خنثي كند.
بورس 91 و دو سناريوي پيش رو
وي در برابر اين سوال كه چشم‌انداز بورس 91 از نظر شما چگونه خواهد بود، نيز گفت: اگر به واقعيت‌هاي موجود نگاه كنيم، بازار ضعيفي در سال 91 خواهيم داشت، مگر آنكه رخداد جديدي شرايط را به سود بازار تغيير دهد. در پاييز سال 90 روند افزايشي بلندمدت شاخص كل بازار به پايان رسيد و طي شش ماه اخير شاخص بازار بدون روند مشخص بين 24000 تا 26000 واحد در تغيير بوده است. با اين حال الگوي نمودارهاي بازار نشان مي‌دهد كه ريسك حركت كاهشي براي اكثريت سهام هنوز پابرجاست. بر اساس واقعيت‌هايي كه نمودارها نشان مي‌دهند دو سناريو محتمل و كلي براي سال 91 وجود دارد. يكي اين كه بازار در بالاي سطح 24000 و در زير 26000 هزار طي سه يا چهار ماه آينده باقي بماند. سناريو دوم آن است كه شاخص بازار در نيمه دوم سال به زير 24000 واحد سقوط كند. به گفته مساح، از يك طرف تحريم‌ها و از سوي ديگر نگراني از تضعيف بيشتر ريال در برابر پول‌هاي خارجي عوامل موثري هستند كه شانس بالا رفتن قيمت سهام را كاهش مي‌دهند. از نظر مساح، شايد قيمت سهام رشد مختصري را تا پيش از مجامع تيرماه تجربه كند اما بازار تابستان و پاييز احتمالا ضعيف و كم رونق خواهد بود. بررسي نمودار سهام اكثر شركت‌هاي بزرگ نشان مي‌دهد كه قدرت تقاضا در بازار به طور نسبي كم شده است و ممكن است حتي با كاهش بيشتر قيمت سهام در برخي صنايع روبه‌رو باشيم.
به طور نمونه در صنعت بانكداري، اكثر نمادها با فشار فروش روبه‌رو هستند و شاخص بانك هم نشان مي‌دهد كه احتمالا در ميان‌مدت قيمت سهام اين گروه بين 10 تا 15 درصد تنزل خواهد كرد. يا شاخص فلزات اساسي نشان مي‌دهد كه بازار ضعيفي احتمالا در ميان‌مدت وجود خواهد داشت. در بلندمدت ممكن است سهام شركت‌هاي انبوه‌سازي و ساختماني مورد توجه باشد. از وي پرسيديم كه پيش‌بيني شما از بازدهي شاخص بورس در سال آتي چقدر است؟ او پاسخ داد: با در نظر گرفتن ريسك‌هاي موجود ممكن است رشد شاخص كل (سود نقدي و قيمت) نتواند بيشتر از 10 تا 20 درصد در طي يك سال آينده باشد.
اين تحليلگر بازار سرمايه درباره مهم‌ترين عامل موثر بر وضعيت بورس در سال 91 هم گفت: مهم‌ترين عوامل موثر بر بازار سرمايه سال آينده تغييرات نرخ ارز، تورم و موضوع تحريم‌ها است كه بازار در سال 90 هم با آن روبه‌رو بوده است. به نظر نمي‌رسد اين عوامل كليدي در شرايط فعلي با قيمت سهام كاملا تعديل و تطبيق يافته باشند و از اينها گذشته هنوز مشخص نيست كه درآمد شركت‌ها تا چه ميزان تحت تاثير موضوعات مزبور قرار خواهد گرفت؛ حتي اگر درآمد شركت‌ها نرخ رشد بيشتري نسبت به سال گذشته را تجربه كند باز هم عوامل بازدارنده ديگري اثرات آن را تا حدي خنثي مي‌كند.
صنايع برتر را هم بشناسيد
او در پاسخ به اين پرسش كه سه صنعت برتر بورس در سال آينده از نظر شما كدامند؟ هم گفت: به نظر نمي‌رسد كه بازدهي احتمالي سال آينده به صنايع بزرگ بورس مانند بانك، خودرو، سرمايه‌گذاري و مالي تعلق داشته باشد و شايد صنايع كوچك قند و شكر كه متاثر از گران شدن قيمت محصولات هستند، شاهد تداوم استقبال باشند. البته ممكن است صنعت ساختمان و انبوه سازي و پتروشيمي هم به دليل اثرات تورمي شانس‌هاي صعودي داشته باشند. وي در پايان تاكيد كرد: از آنجايي كه بازار قوي صعودي يا كاهشي در بهار كمتر احتمال وقوع دارد، استراتژي‌ها به سمت خريد آن دسته از سهامي پيش خواهد رفت كه شانس سود تقسيمي بيشتري دارند و از لحاظ قيمتي در موقعيت مناسبي هستند. به نظر مي‌رسد تمركز بر روي حركت‌هاي افزايشي كوتاه‌مدت خواهد بود، زيرا نگراني‌ها مانع از آن مي‌شود كه سرمايه‌گذاران به بلندمدت فكر كنند. يكي ديگر از كارگزاران بورس اوراق بهادار هم درخصوص وضعيت بورس در سال آتي گفت: من تصور مي‌كنم اگر مباحث سياسي تاثيري بر بازار نگذارد، بازدهي شركت‌ها افزايش يافته و به دليل تقسيم سود مناسب شركت‌ها، فصل مجامع خوبي در پيش باشد. اسپيد درباره پيش‌بيني خود از بازدهي سال آينده بورس گفت: بازار ما غيرقابل پيش‌بيني است اما به طور حتم رشد بازار سرمايه از بازارهاي رقيب، كمتر نخواهد بود و سرمايه‌گذاران متضرر نخواهند شد. اين كارگزار بورس درباره عوامل موثر بر وضعيت بازار در سال آينده گفت: تثبيت يا تلاطم نرخ ارز، مسائل بين‌المللي و انتخابات رياست جمهوري مهم‌ترين مسائلي است كه بر بازار تاثير مي‌گذارد و ديدگاه كانديداهاي رياست جمهوري درخصوص بازار سرمايه بيشترين تاثير را خواهد گذاشت. از نظر اسپيد به طور قطع، فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در اين بازار در سال 91 به وجود خواهد آمد و برندگان، كساني هستند كه بتوانند از اين فرصت‌ها به خوبي استفاده كنند.
بورس 91 براساس قيمت‌هاي واقعي
مديرعامل كارگزاري عمران فارس هم تاثير اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها بر بورس را مهم‌ترين واقعه بازار سرمايه در سال 90 دانست و گفت: از آنجا كه دولت بر روي تدوين قانون هدفمندي يارانه‌ها، زمان زيادي را صرف كرده بود، اجراي آن نيز مستلزم بحث و بررسي‌هاي فراواني بود و كارشناسان، مدت‌ها پيگير اجراي آن بودند و در نهايت در اواخر سال 89 اجراي آن عملي شد. هادي بيدختي با اشاره به اينكه، اصلاح قيمت نهاده‌ها و واقعي شدن قيمت‌ها، آرزوي ديرينه فعالان بازار بود، خاطرنشان كرد: البته باوجود اصلاح قيمت‌هاي تمام‌شده دولت اجازه افزايش قيمت‌هاي فروش را در نيمه اول سال 90 نداد، زيرا به دنبال كنترل تورم بود. بيدختي تاكيد كرد: با گذار از مراحل اوليه اجراي طرح هدفمندي اينك دولت آزادسازي قيمت‌هاي فروش براي سال 91 را انجام داده است و ديگر نگراني به دليل صدور بخشنامه‌هاي قيمتي وجود ندارد و قيمت‌ها به روز شده‌اند. وي درباره چشم‌انداز بورس در سال آينده گفت: در سال 90 تنش‌هاي سياسي و فشارهاي بين‌المللي تاثير رواني زيادي بر بازار سرمايه داشت اما به دليل پيدا شدن راهكارهايي براي مقابله با اين فشارها، فعالان بازار سرمايه در حال حاضر آثار سنگيني ناشي از تحريم‌ها بر عملكرد شركت‌ها را شاهد نيستند. از سوي ديگر بحث‌هاي سياست داخلي نيز با برگزاري انتخابات، فروكش كرده است، بنابراين فشار رواني موجود در بازار برطرف شده است. اين كارگزار بورس اظهار اميدواري كرد: با توجه به اينكه بازارهاي رقيب در سال 90 رشد كردند اما بازار سرمايه، رشد چنداني نداشت و قيمت‌هاي سهام نيز تعديل شده‌اند، فضا براي رشد بورس در سال آينده كاملا فراهم باشد.
سالي براي ناكامي همه معامله‌گران
معامله‌گر كارگزاري بانك كشاورزي نيز در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: سال 90 را بايد سال ناكامي معامله‌گران دانست كه شروع خوب فروردين خيلي زود رو به افول گذاشت. همايون دارابي در ادامه بيان كرد: به نظر من مهم‌ترين مسائل سال 90 در متن اين ناكامي‌ها رخ داد؛ مواردي نظير عرضه حمل و نقل خليج فارس و تعديل منفي آن، عدم عرضه سهام مناسب از گروه اصل 44 در بازار، حباب گروه قندي و تجهيزاتي و عوارض ناشي از سوء‌استفاده سه هزار ميلياردي و عوارض يكجانبه سنگ‌آهني‌ها مهم‌ترين وقايع ناگوار سال 90 بورس بودند. اين كارشناس بازار سرمايه افزود: بورس سال 91وابسته به تعيين تكليف برخي از مسائل كلان است. نتايج نهايي انتخابات مجلس شوراي اسلامي و نحوه تعامل دولت و مجلس جديد، تحريم نفتي و مذاكرات هسته‌اي و وضعيت بازار ارز و نرخ تورم مهم‌ترين فاكتورهايي است كه جهت بازار در سال 91 را تعيين مي‌كنند. دارابي خاطرنشان كرد: ريسك‌هاي پيراموني بازار كه سايه خود را بر فراز بازار گسترده‌اند در نهايت اگر در سال آينده مهار نشوند به خروج سرمايه‌گذاران از بازار منجر شده و بازگردادندن اعتماد سرمايه‌گذاران خارج شده از بازار بسيار دشوار است.
چندان هم خوش‌بين نباشيد
دارابي درخصوص چشم‌انداز بازار در سال 91 هم معتقد است: براي سال آينده نمي‌توان چندان خوش‌بين بود؛ فكر نمي‌كنم بازار بتواند براي سال 91 با توجه به شرايط موجود بازده خيلي مثبتي داشته باشد. وي افزود: در صورتي كه تحول جدي در فضاي اقتصادي رخ ندهد، با توجه به اينكه عمر دولت هم رو به پايان است بايد اميدوار باشيم كه كارنامه بازار منفي نشود. اين معامله‌گر در ادامه گفت: مشكل كنوني بازار سرمايه فقدان گروه پيشرو قاطع در بازار است. در واقع هر گروه از شركت‌ها در كنار امتيازات خود مشكلاتي دارند؛ حتي اگر مشكلي هم نداشته باشند ريسك رخداد يا يك تصميم ناگهاني در مورد همه آنها وجود دارد، اما از منظر كلي گروه پتروشيمي، فلزي و معدني مي‌توانند در كنار گروه بانكي شرايط مناسب‌تري را تجربه كنند.
بورس 90 تنها دو اتفاق مهم داشت
عليرضا كديور، از ديگر كارشناسان ارشد بازار سرمايه، نيز معتقد است كه در سال 90 دو اتفاق مهم براي بورس تهران رخ داده است. وي در ادامه بيان كرد: يكي از اين مسائل محدوديت‌هاي ايجاد شده در نقل و انتقال ارز بود كه باعث افزايش نرخ ارز در نتيجه افزايش اختلاف قيمت ميان نرخ ارز آزاد و دولتي شد. وي افزود: به‌اين ترتيب عملا يكسري از شركت‌هاي بورسي كه عمدتا صادراتي‌ها جزو آن بودند، سودهايي از محل تسعير نرخ ارز آزاد كسب كردند و اثر مثبتي بر كل بورس ايجاد كردند. كديور در بررسي دومين رويداد مهم خاطرنشان كرد: همچنين به واسطه همين افزايش نرخ ارز و اجراي طرح تحول اقتصادي، نرخ تورم به شدت افزايش يافت كه اين افزايش قيمت، باعث افت ميانگين P/E بورس تهران شد. وي ادامه داد: اين مساله تا حدي پيشرفت كرد كه ميانگين P/E بورس تهران از 9 مرتبه در پايان فروردين به 6 مرتبه در حال حاضر رسيد. كديور افزود: به‌اين ترتيب با فرض ثبات سودآوري شركت‌ها، قيمت سهام حدود 25 درصد افت كرده يا به عبارت ديگر اگر سود شركت‌ها 25 درصد رشد كرده باشد، به واسطه افزايش تورم، قيمت سهام تغيير نداشته است. او ادامه داد: در سال گذشته چون عملا توجيه خاصي براي رشد قيمت سهام در بورس وجود نداشت، سرمايه‌گذاران به سمت شركت‌هاي كوچك رفتند و در نتيجه سهام شركت‌هايي كه چندان توجيه اقتصادي نداشتند به واسطه سفته‌بازي برخي گروه‌ها رشد كردند.
بازدهي 25 درصدي سال آينده
اين كارشناس بازار سرمايه در ادامه چشم‌انداز بورس 91 را مطلوب دانست و گفت: بورس تهران در سال 90، 10 درصد بازدهي داشته است. اما بورس 91 وضعيت مناسب‌تري نسبت به بورس امسال خواهد داشت و ميانگين بازدهي آن دو برابر امسال خواهد بود، يعني در حدود 20 تا 25 درصد بازدهي به طور متوسط نصيب سرمايه‌گذاران خواهد شد. وي پيش‌بيني كرد كه بخش عمده بازدهي يادشده در نيمه ابتداي سال 91 محقق شود. وي افزود: چنانچه متغيرهاي كلان اقتصادي اعم از سياست‌هاي بانك مركزي، نرخ ارز و وضعيت سياست بين‌الملل تغيير كند اين بازدهي طبيعتا در معرض كاهش يا افزايش خواهد بود. كديور در ادامه سخنانش به سه صنعت برتر در نيمه اول سال آينده اشاره كرد و گفت: شركت‌هاي وابسته به قيمت‌هاي جهاني در كنار صنعت مخابرات و بانكداري در گروه صنايع برتر در سال آينده خواهند بود. وي افزود: افزايش نرخ ارز باعث رشد قيمت فروش محصولات شركت‌هايي خواهد شد كه وابسته به نرخ‌هاي جهاني هستند. كديور ادامه داد: همچنين به دليل اتكاي ساختار اقتصادي ايران به بانك‌ها و افزايش نرخ سود سپرده‌ها در سال 90، صنعت بانكداري نيز يكي ديگر از صنايع برتر خواهد بود.