روايت حسابرسان از اوضاع بازار سهام

بازار سهام، روزهاي كم‌رونقي را طي مي‌كند و تنها اميدواري سرمايه‌گذاران، رسيدن قيمت‌ها به كف و در نتيجه آغاز قريب‌الوقوع رشد بازار است. بازدهي بازار از ابتداي سال به سطح منفي هفت درصد رسيده و P/E بازار نيز به كمتر از 6 مرتبه كاهش يافته است.

انتشار گزارش‌هاي سه ماهه برخي شركت‌ها حكايت از كاهش توليد و در نتيجه تعديل منفي ناشي از اين تغيير دارد. هرچند در اين بازه زماني گزارش‌هاي خوبي هم از سوي شركت‌هاي بزرگ بازار منتشر شد.

سال گذشته، فعالان بازار شاهد روند رو به رشد انحراف از بودجه شركت‌هاي بورسي بودند. با توجه به تداوم شرايط سال گذشته، انتظار مي‌رود امسال نيز شماري از شركت‌ها نتوانند بودجه پيش‌بيني شده خود را به طور كامل محقق سازند.

در اين ارتباط با دو تن از كارشناسان ارشد حسابداري گفت‌وگويي را انجام داده‌ايم كه از نظرتان مي‌گذرد:

دكتر بهرام غيايي به عنوان يك حسابدار رسمي درباره شرايط فعلي حاكم بر بازار سهام گفت: دگرگونی‌های اخیر و آشوب اقتصادی در دهکده جهانی، زورگويی‌های حاکمان دهکده از طریق ایجاد شرایط جنگ سرد، تحریم‌های اقتصادی، پولی و بانکی از یکسو و همچنین اعمال سیاست‌های پولی و بانکی و ارزی نا بهنگام و گاه شتاب‌زده در داخل کشور و آثار آن بر اقتصاد کلان از سوی دیگر، در مجموع باعث بلاتکلیفی اقتصاد کلان شده است. وي افزود: ریسک‌های ناشی از مذاکرات هسته‌ای، انتخابات قريب‌الوقوع ریاست جمهوری آمریکا، شایعات گوناگون و روزمره پیرامون کمبود مواد اولیه و نظاير آن باعث افزایش نرخ دلار و طلا و خروج منابع از بازار سرمایه و هجوم به طرف ارز، طلا، مسکن و ... شده است و به این ترتیب امنیت و ثبات بازار سرمایه را با مشكلاتي مواجه كرده است. غيايي درباره اهميت بورس گفت: بورس که یکی از با‌اهمیت‌ترین نهادهای مالي كشور محسوب مي‌شود، نقش عمده و ویژه‌ای در تجهیز و تامین نیازهای مالی بنگاه‌های اقتصادی و تاسیسات زیربنايی کشور، ایفا مي‌كند. عملکرد این نهاد جوان طی چند سال اخیر و از جهاتی، بی‌نظیر و قابل تقدیر بوده است.ایجاد و معرفی خیل ابزارهای مالی و معاملاتی که در بیشتر بازارهای عمده و کشورهای پیش‌رفته مورد استفاده و عمل قرار می‌گیرد که هیچ‌گونه سابقه کارکرد یا زیر ساخت‌های عملیاتی یا تشابه‌های روش‌های سنتی معاملاتی در این مملکت نداشته است، کاری بس بزرگ و دشوار بوده است که خود جای تبریک و تحسین دارد، با اين حال گاهي خرده بر این حرکت‌های شتابان وارد بوده است که از همه بارزتر زمینه‌هایی برای سوء‌استفاده و کج‌روی را برای برخی از سوداگران و سودجویان بازار فراهم كرده که كم‌توجهي مديران بازار به آن سبب ناامنی بازار و فرار سرمایه‌گذاران از بازار شده است. وي توضيح داد: به نظر می‌رسد که پیروی از تصمیمات مديران این بازار، گاه همراه با هزینه‌های گزاف، صرف وقت بيش از حد و حوصله بوده كه موجب آزار و اذیت از طریق دخالت در امور مالکیت یا حقوقی مدیران یا گردانندگان بنگاه‌های تحت نظارت بازار شده است.

غيايي با اشاره به نحوه نظارت بر بازار گفت: نظارت‌ها و کنترل‌ها به صورت شکلی و رسم‌الخطی اجرا شده و حقوق و استقلال حرفه‌ای مجریان ناظر و کنترل‌کننده (حسابرسان و ...) نادیده گرفته می‌شود. این امر تا به‌آنجا پیش رفته که انتخاب، نظارت، تنبیه و اخراج توسط همکاران محترم آن سازمان وهمواره به صورت یکجانبه صورت می‌پذیرد که از نظر عرف و اصول حرفه‌ای شایسته و قابل قبول نیست و استمرار آن موجب ضرر و زیان قابل توجه بوده و سبب تضعیف یا حذف عوامل با تجربه و متبحر که امنیت اقتصادی بازار بر عهده آنهاست مي‌شود. وي خاطرنشان كرد: بازار سرمایه يك بازار عادي نيست و چنانچه بر پایه‌های اصولی چون عرضه، تقاضا، ریسک در برابر بازگشت و ده‌ها اصل دیگر قاعده‌مند باشد، امنیت سرمایه‌گذاری به آن باز خواهد گشت.

عضو انجمن حسابداران خبره انگلستان درباره كاهش P/E بازار و وجود دغدغه‌هایی براي سرمايه‌گذاران گفت: صرف‌نظر از مسائل‌ بنیادی و حیاتی، در حال حاضر P/E بازار در حدود 5‌مرتبه قرار گرفته است. با توجه به کاهش شدید قیمت سهام بيشتر شرکت‌ها از یک سو و احتمالا افزایش سود عملکرد برخی از صنایع و شرکت‌ها به علت سیاست‌های یارانه، تورم، نرخ ارز و افزایش سطح قیمت‌ها و... از سوی دیگر، انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری تحت این شرایط جذاب شده و اميدواريم که قیمت‌ها نیز به کف رسیده باشد. اگر چه شرایط سیاسی، اقتصادی کلان و جهانی هنوز می‌تواند عامل بازدارنده برای بازگشت سرمایه‌ها به بازار سرمایه باشد.

اين استاد حسابداري درباره گزارش‌هاي سه ماهه شركت‌ها و كاهش توليد آنها گفت: کاهش عملکرد و تحقق سود سه ماهه برخی از صنایع، قطعا بر عملکرد سالانه شرکت‌ها تاثیر خواهد گذاشت و در صورت تداوم این روند، به تعدیل سود سالانه منجر خواهد شد. نکته مهم آن است که ممکن است سهامداران و سرمایه‌گذاران خرد از این نوسانات و تعدیل منفی سود و گزارش‌های میان‌دوره‌ای به موقع مطلع نشوند، زيرا معمولا گزارش‌های سالانه مورد توجه عموم قرار دارد و ممکن است این‌گونه موارد به موقع در اختیار سهامداران و تصمیم‌گیرندگان قرار نگیرد. غيايي تاكيد كرد: لازم است تمهیداتی به کار گرفته شود که با استفاده از تکنولوژی و ارائه گزارش‌ها و پیش‌بینی‌های دقیق تر و صحیح تر، حتی در فواصل کوتاه‌تر، عملکرد شرکت‌های بورسی به دقت تحت کنترل و نظارت قرار گيرد و اطلاعات به موقع در اختیار عموم قرار داده شود.

عضو انجمن حسابداران قسم خورده آمريكا درباره پيش‌بيني عملكرد شركت‌ها باوجود افزايش انحراف از بودجه آنها گفت: متاسفانه به علت وجود برخي تفکرات سنتی مدیریتی در ایران، عموما به مکانیزم کنترلی و اطلاعاتی گرانبها، یعنی گزارش‌های بودجه، اهمیت لازم داده نمی‌شود. افزون بر آن مدیران و کارکنان بخش کنترل و نظارت بر بازار قواعد و دستورالعمل‌های این بخش مهم را هنوز به طور شایسته و قابل انتظار نهایی نكرده و حرکت‌های انجام شده هنوز کامل نشده است و آزادی عمل لازم را به حسابرسان و کنترل‌کنندگان نمی دهد تا از قدرت قضاوت، تجربیات و کارآزمودگی خود استفاده کرده و نظرات خود را بیشتر به صحت محتوا و قابل اجرا بودن بودجه‌های ارائه شده معطوف بدارند.

غيايي خاطرنشان كرد: مدیریت بازار ضروری است منتظر انحرافات پایان سال نباشد و تحت شرایط حاکم بر بازار چنانچه ریسک‌های کلان حاکم بر اقتصاد و تولید کشور کنترل شود، نگرانی نسبت به ریسک‌های ذاتی بازار وجود ندارد و قابل هضم برای سرمایه‌گذاران است و به آن عادت کرده‌اند، اما توصیه می‌شود که بیشتر توجه و نگاه به کنترل سوداگران بازار باشد، تا شرایط امن تری برای سرمایه‌گذاران، به ويژه سهامداران جزء و متوسط به‌وجود آید.

اين كارشناس ارشد حسابداري و مديريت به سهامداران توصيه كرد: در دنیای امروز و طی یک صد ساله اخیر همواره این قاعده بر بازارحاکم بوده است که در روزهایی که همه فروشنده اند تو خریدار باش و برعكس، ایامی که همه می‌خرند، تو فروشنده باش. تجربه نشان داده است کسانی بازنده اند که هیجانی تصمیم می‌گیرند. این بازار در تمام جهان تجربه افت و خیز خود را داشته است، قیمت سهام با ارزش ذاتی شرکت‌های مربوطه متفاوت و مقوله‌اي جداگانه است.

اگر طاقت ایستادگی دارید، صبر داشته باشید، در غیر این صورت، فروش عجولانه محکوم به ضرر است. وي در پايان گفت: اگر توان مالی اجازه می‌دهد بهتر است از تکنیک Average Down استفاده شود و قدر مطلق سرمایه‌گذاری خود را کاهش بدهید، این نیز بگذرد و مشاهده خواهید كرد که بار ديگر بازار شتابان امروز، رو به بالا سیر خواهد کرد و شما سرمایه‌گذاران بازهم اشتباه را تکرار خواهید كرد. بدیهی است از مشاوره با افراد خبره و وارد به امور بازار نبايد دریغ كرد.

در ادامه دكتر جواد بستانيان هم در خصوص شرايط عمومي حاكم بر بازار سهام گفت: شرايط عمومي بازارسهام در چارچوب شرايط عمومي اقتصاد كشور تعريف مي‌شود و هيچ تفاوت ماهوي با شرايط عمومي اقتصاد ندارد. براي چندمين بار در سه دهه اخير شرايط اضطراري و تحت فشار در كشور حاكم شده و در چنين شرايطي سهامداران در بازار سهام رفتار منطقي خود را در پيش گرفته‌اند تا به سوي دارايي‌هاي نقد‌شونده‌تر متمايل شوند، حتي اگر اين تمايل موجبات زيان آنان را فراهم كند. اين حسابدار رسمي در پاسخ به اين سوال كه باوجود رسيدن P/E بازار به كمتر از 6 مرتبه آيا به لحاظ بنيادي نگراني و دغدغه جدي براي بازار سهام وجود دارد، گفت: در حالي كه رشد نرخ ارز خارجي و طلا و نقره در يك سال و نيم گذشته بيش از 100 درصد بوده و نرخ تورم عمومي كه رسما اعلام شده حدود 25 درصد است، سود 15 درصدي كه در بازار سهامي كه P/E آن 5‌مرتبه و مورد انتظار سهامداران است، نه تنها زياد نيست، بلكه بسيار دست پايين به نظر مي‌رسد. چنين انتظاري مربوط به وفاداران بازار سرمايه است و اين كه با همين شرايط افراد جديدي وارد چنين بازاري شود، كمي دور از ذهن است.

وي افزود: شاخص بورس و صف‌هاي فروش نشانگر آب شدن ثروت سهامداران بورس است. وي درباره گزارش‌هاي 3 ماهه شر كت‌ها به ويژه در شركت‌هاي پتروشيمي و موارد قابل تامل موجود در اين گزارش‌ها گفت: محدوديت‌هاي روزافزون كه به فعاليت‌هاي اقتصادي تحميل مي‌شود، از جمله دشواري انتقال پول، تحريم‌هاي صنايع نفت و پتروشيمي و حتي صنايع ديگر مانند خودرو سازي، چشم‌انداز خوش‌بينانه‌اي در اقتصاد فراهم نمي‌كند. روشن است كه بودجه‌هايي كه با ديدگاه خوش بينانه و بدون توجه به تنگناهاي فزاينده تهيه شده، قابل دسترسي نيستند و با مشاهده عملكرد واقعي و انحراف‌هاي قابل توجه در بودجه‌هاي قبلي، شركت‌ها ناچار به تنظيم بودجه‌هاي تعديل شده و اصلاح يكباره يا تدريجي بودجه‌هاي قبلي خواهند شد.

بستانيان درباره ريسك‌هاي مترتب بر بازار به ويژه ريسك‌هاي سيستماتيك كنوني تاكيد كرد: ‌ريسك سيستماتيك بيشتر در اثر تغييرات درشاخص‌هاي كلان اقتصاد ايجادمي‌شود و به دليل وقايع كلان اقتصادي مانند كاهش رشد توليد صنعتي، نرخ تورم غير عادي،تغيير در ارزش پول ملي و كاهش درآمد فروش نفت، امروزه ريسك بازده و ريسك نقدشوندگي در بازار سهام افزايش يافته است.

وي درباره رفتارهاي هيجاني برخي فعالان بازار و فروشندگان سهام گفت: هيجان هم يكي از رفتارهاي غيرمنطقي انسان‌ها است. هركس دربازار سرمايه با افزايش شديد قيمت‌ها روبه رو شود، ميل شديد به خريد و برخورداري از سود افزايش قيمت‌ها پيدا مي‌كند و برعكس، هنگامي كه قيمت‌ها كاهش يابند، سهامداران ميل به فروش زودتر و پرهيز از زيان ناشي از كاهش قيمت‌ها دارند. بنابراين رفتار بازار را بايد عقلاني تلقي كرد.

شما می توانید آخرین اخبار طلا، سکه و ارز را از اینجا ببینید.    

برای آگاهی دقیق از قیمت لحظه ای طلا و سکه به صفحه  نمودار لحظه ای طلا مراجعه نمایید.