تالار شیشه‌ای این روزها شور و حال دیگری دارد؛ فضایی که در مقایسه با زمان مشابه در سال قبل تفاوت‌های مشهودی را نشان میدهد. بورس تهران در حالی به نیمه‌دوم سال قدم می‌گذارد که بازدهی این بازار پرهیاهو دورقمی شده و به حدود 11 درصد از ابتدای سال رسیده است. در این روزها که شاخص کل رشد پرشتابی را در پیش گرفته است، سهامداران در تالار شیشه‌ای حضور پررنگ‌تری نسبت به قبل دارند. فضای تالار مملو از معامله‌گرانی است که این روزها با اشتیاق بیشتری به سرمایه‌گذاری می‌پردازند. در گفت‌وگو با آنها به راحتی می‌توان دریافت که واهمه‌های سنتی نظیر نرخ بالای سود بانکی دیگر قدرت چندانی میان سهامداران ندارد و بسیاری بر این باورند که بورس میان بازارهای رقیب حرف اول را می‌زند. در این شرایط، «دنیای اقتصاد» با طرح پرسش‌نامه‌ای به بررسی جزئیات و چشم‌انداز بورس تهران پرداخته است.
جامعه آماری این نظرسنجی که با طرح هشت پرسش از 147 سهامدار خرد و 53 کارشناس بازار سهام انجام شده حاوی نکات قابل‌توجهی است که از آن جمله می‌توان به اجماع‌نظر شرکت‌کنندگان درخصوص خوش‌بینی به بازدهی بورس نسبت به سایر رقبا در نیمه دوم سال اشاره کرد. همچنین بسیاری جهش‌های کنونی بورس را ادامه‌دار دانسته و رفتار شاخص را در 6 ماه آخر سال صعودی در نظر گرفته‌اند. در این بین اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که نظرسنجی کنونی در شرایط مثبت بازار گرفته شده و به‌طور سنتی شرایط فعلی در نظر شرکت‌کنندگان در مورد آینده اثرگذاری محسوسی دارد. این به آن معناست که با توجه به بازدهی 11 درصدی بورس در 6 ماه ابتدایی سال، چاشنی خوش‌بینی در نگاه به آینده کارشناسان و بازیگران موثر بوده است. از دیگر نکات مهم این نظرسنجی کاهش جذابیت نرخ سود سپرده‌های بانکی نسبت به ادوار گذشته است که این موضوع می‌تواند جذابیت بورس را بیشتر کند. همچنین، شرکت‌کنندگان دو گروه، اثر رفتار بازارهای جهانی و بازار ارز را بر روند بورس بیش از دیگر موارد می‌دانند. عواملی که بر رشدهای نیمه اول سال نیز بیشترین اثرگذاری را داشته است. با این وجود از نگاه فعالان بورسی بحث برجام همچنان مطرح است که نشان میدهد خروج احتمالی ترامپ از برجام می‌تواند از نظر روانی بر بورس اثرگذار باشد.
***
براساس این نظرسنجی، میان بازارهای مختلف، بورس از اقبال بیشتری در نیمه دوم سال برخوردار خواهد بود. با توجه به اینکه در نیمه اول سال بورس بیشترین بازدهی را میان بازارهای رقیب داشته است، تداوم این خوش‌بینی کماکان وجود دارد. با وجود این افزایش جذابیت بازار ارز و کاهش جذابیت بازار پول از نکات بسیار جالب است که در صورت واقعی بودن این انتظار می‌توان شرایط جدیدی را برای بازارهای دیگر در نظر گرفت.
بررسی رفتار بورس در نیمه دوم سال کار چندان آسانی نیست. مولفه‌های بسیاری است که باید در کنار یکدیگر قرار بگیرد تا بتوان تا حدودی روند بازار را پیش‌بینی کرد. همان‌طور که قبل‌تر نیز گفته شد نکته قابل توجه اجماع نظر دو گروه درخصوص روند صعودی شاخص بورس تهران است. بیش از نیمی از دو گروه شرکت‌کننده از تداوم رشد شاخص سخن گفته‌اند، همچنین کمرنگ شدن نگاه نزولی تا پایان سال، نسبت به نظرسنجی قبلی از نکات دیگری است که این موضوع افزایش خوش‌بینی میان معامله‌گران بازار را نسبت به قبل نشان میدهد.
کانال‌شکنی‌های مدام شاخص طی مدت اخیر این احتمال را به‌وجود آورده است که بورس تهران بار دیگر به قله تاریخی 89 هزار و 500 واحدی دی‌ماه سال 92 برسد. با این وجود برخی بر این باورند که با شرایط کنونی که در بازار وجود دارد این احتمال وجود دارد که شاخص از این کانال نیز عبور کند. با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از پیش‌بینی‌های رقم شاخص بین 85 تا 90 هزار واحد است، این احتمال وجود دارد که شاخص از قله تاریخی چندان فراتر نرود.
بازار سهام همواره تحت‌تاثیر عوامل سیستماتیک و غیرسیستماتیک واکنش نشان میدهد. سال گذشته یکی از عواملی که اثرگذاری ویژه‌ای بر روند بورس و صنایع مختلف داشت، موضوع اجرایی‌شدن برجام در نیمه اول سال بود. با این وجود طی مدت اخیر روند قیمتی کامودیتی‌ها اثر بسیار مهمی بر صنایع فلزی- معدنی داشته است. رشد صنایع کالامحور باعث‌شده تا شرکت‌کنندگان نگاه ویژه‌ای به روند نرخ ارز و بازارجهانی داشته باشند.
اینکه فعالان بورس تهران بیشتر به چه عواملی برای سرمایه‌گذاری در بورس توجه می‌کنند بسیار مهم است. در دوره‌های مختلف، میزان اثرگذاری این عوامل متفاوت بوده است؛ مثلا در سال 92، توجه به محرک‌های بنیادی مربوط به جهش نرخ دلار، در سال‌های 93 و 94 اخبار مربوط به مذاکرات هسته‌ای و برجام و در سال 95 عموما جریان‌های سفته‌بازی با نگاه تکنیکال اثر پررنگ‌تری بر روند کلی بورس تهران داشتند. بر اساس نظرسنجی «دنیای‌اقتصاد» برای ادامه سال جاری، بیش از نیمی از معامله‌گران تالار بیشتر به خبرها توجه می‌کنند تا تحلیل‌های موجود که این نکته چندان خوشایند به نظر نمی‌رسد، با این وجود همچنان کارشناسان نگاه ویژه‌ای به عوامل بنیادی دارند.
طی سال‌های اخیر انتقادهایی از سوی کارشناسان به نهاد ناظر وارد بود که به‌عنوان موانع ساختاری رونق بورس مطرح می‌شوند. بسیاری از کارشناسان وجود دامنه نوسان را مانع اصلی رونق بازار بیان می‌کنند و در توضیح آن از افزایش روحیه ریسک‌پذیری سهامداران صحبت می‌کنند. با این وجود کاهش سهام شناور بسیاری از شرکت‌ها نیز قابل توجه است. موضوعی که اگر نهادناظر تدبیری در خصوص آن بیندیشد، می‌تواند اثرات مثبتی در جهات توسعه بازار داشته باشد که مهمترین آن افزایش نقدشوندگی در بازار است.
شبکه‌های اجتماعی به خصوص تلگرام در چند سال اخیر نقش بسزایی در فعالیت سهامداران داشته است. وجود کانال‌ها و گروه‌های متعدد بورسی گواه این موضوع است که سهامداران با نگاه ویژه‌ای به این شبکه‌ها وارد می‌شوند. هرچند دسترسی سریع به اطلاعات، تلاش برای شفاف‌سازی بیشتر و بیان شدن نظرات مختلف کمک شایانی به تعمیق بازار سرمایه کشور کرده است، اما نقاط منفی از جمله شایعه‌پراکنی و رفتارهای گله‌ای با گسترش این شبکه‌های اجتماعی بروز کرده‌اند. در این شرایط، آنچه می‌توان مد نظر قرار داد آن است که شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام نباید به تنهایی مرجع تصمیم‌گیری و تحلیل بورس‌بازان باشند و استفاده از آنها صرفا با دید اطلاع از اخبار و تحولات مختلف باید صورت گیرد. در نتیجه برای تصمیم‌های نهایی، سهامداران به مراجع معتبرتری نیازمندند.
جذابیت صنایع بورسی و پیش‌بینی روند آنها طی نیمه دوم سال از سوی کارشناسان و معامله‌گران بازار قابل توجه است. براساس نمودار نظرسنجی «دنیای اقتصاد» از نگاه شرکت‌کنندگان صنایعی از جذابیت بالایی برخوردار هستند که در نیمه اول سال رشد قابل توجهی داشته‌‌اند. صنایع فلزی معدنی پیشران جذابیت از نگاه شرکت‌کنندگان هستند. این صنعت به لطف رشد قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی توانستند از ابتدای سال رشد حدود 30 درصدی داشته باشند. بررسی بازدهی رشد شاخص کل طی این مدت نیز حاکی از آن است که عمده رشد شاخص با اهرم این صنایع صورت گرفته است. حال نتایج نظرسنجی حاکی از اجماع نظر دو گروه درباره تداوم رشد این صنایع در نیمه دوم سال است که از نگاه کارشناسان همگام با رشد قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی و نرخ دلار صورت می‌گیرد. دیگر صنعت مورد توجه رایانه است، رایانه با عرضه‌های اولیه جذاب طی یک سال اخیر مورد توجه سهامداران بوده است.
ورود نماد «پرداخت» به بازار سهام از مواردی بود که در نیمه اول سال جذابیت این صنعت را دوچندان کرد. کارشناسان بیان می‌کنند احتمال ورود دیگر شرکت‌های PSP به بازار سهام می‌تواند در نیمه دوم سال باعث رشد شاخص این صنعت شود. پالایشی‌ها نیز میان صنایع جذاب بین سهامداران و کارشناسان هستند. از دیدگاه کارشناسان رشد نرخ ارز مبادله‌ای طی این مدت برای این صنعت خوشایند بوده است. با این وجود پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال نرخ ارز مبادله‌ای و انتشار گزارشهای سه‌ماهه مطلوب باعث رشد این صنایع شود. اما در این میان، صنعت خودرو از جذابیت بیشتری میان سهامداران نسبت به کارشناسان برخوردار است. سهامداران در این زمینه از انعقاد قراردادهای جدید در این صنعت صحبت می‌کنند. به گفته آنها صنعت خودرو طی 6 ماه ابتدایی سال از لحاظ بنیادی عملکرد مناسبی داشته است که می‌تواند پیش‌زمینه رشد برای نیمه دوم سال باشد.
خوش‌بینی درباره روند آتی صنعت حمل‌ونقل میان کارشناسان بیش از سهامداران است. به‌زعم برخی کارشناسان به دنبال توسعه تجارت ایران پیش‌بینی می‌شود که صنایع دریایی و ریلی رشد قابل توجهی داشته باشند. بانکی‌ها نیز رویکردی مشابه حمل و نقل میان شرکت‌کنندگان دارند. سهامداران پتانسیل‌های مناسب برای رشد این صنعت را نمی‌بینند؛ اما کارشناسان بیان می‌کنند، بازگشایی نمادهای متوقف باقیمانده در نیمه دوم سال و سیاست‌های جدید دولت دوازدهم و بانک مرکزی درباره بانک‌ها می‌تواند امیدوار‌کننده باشد. در هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها نیز رویکرد به این صورت است که این شرکت‌ها با تاخیر نسبت به بازار واکنش نشان می‌دهند. به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود با توجه به رشد شاخص در نیمه اول سال، پس از تقسیم و شناسایی سود از سوی شرکت‌های مزبور می‌تواند شرایط بهتری را در ادامه سال رقم بزند. صنایع سیمان و مواد غذایی بیش از آنکه مورد توجه کارشناسان باشد، از اقبال زیاد میان سهامداران برخوردار است. این موضوع میان سهامداران به انتشار گزارشهای فصلی این شرکت‌ها در 6 ماه پایانی سال و موضوع صادرات آنها برمی‌گردد. صنایع دارویی و قندی نتوانستند جایگاه خوبی را میان دیگر صنایع کسب کنند. درخصوص صنعت دارو افزایش نرخ ارز و افزایش دوران وصول مطالبات این شرکت‌ها مطرح است که از سوی سهامداران نگران‌کننده است.
