به‌دنبال افت سنگین قیمت‌ها در بازار جهانی، بورس کالامحور تهران نخستین روز هفته را منفی آغاز کرد؛ به‌طوری‌که شاخص سهام با کاهش ۵۱۷ واحدی بار دیگر کانال ۹۸ هزار را واگذار کرد. با وجود فشار فروش در ابتدای معاملات، حمایت سهامداران حقوقی و همچنین جذابیت قیمت‌ها در برخی سهام، روند نزولی را متعادل کرد. در کنار حمایت نرخ دلار، روند این روزهای بازار جهانی به‌عنوان بال اصلی صعود بورس ۹۶ نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری فعالان بورسی و آینده این بازار خواهد داشت.
واکنش بورس به ریزش بازارها
بازار سهام معاملات روز شنبه را متاثر از افت قیمت کالاهای جهانی با کاهش ۵۱۷ واحدی (معادل ۵۳/ ۰ درصدی) شاخص کل سپری کرد. به این ترتیب نماگر اصلی بازار مجدد کانال ۹۸ هزار واحدی را واگذار کرد و در سطح ۹۷ هزار و ۷۸۳ واحدی متوقف شد. این امر سبب شد تا بازدهی بورس از ابتدای سال تا کنون به ۶/ ۲۶ درصد برسد. در حالی طی روزهای اخیر شاهد اصلاح قیمتی کالاها در بازار جهانی بودیم که این بازارها در جریان معاملات روزهای پایانی هفته گذشته ریزش بیشتری را تجربه کردند. در این شرایط در حالی همچنان عدم اطمینان در معاملات بازار سهام مشاهده می‌شود که با ریزش قیمت‌ها در بازارهای جهانی، ابهامات موجود در معاملات افزایش یافته است. کامودیتی‌ها در معاملات آخرین روز کاری هفته گذشته با ترک سطوح بالای خود مسیر اصلاحی را در پیش گرفتند و تمامی کالاها اعم از فلزات و نفت در این بازار با روند منفی قیمتی مواجه شدند. در این میان ریزش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی، فشار فروش مضاعفی را بر بازار وارد کرد. بورس تهران در جریان معاملات روز شنبه تحت تاثیر افت قیمت نمادهای کالایی و در صدر آن گروه فلزی و پالایشی با افت ۵۳/ ۰ درصدی شاخص کل مواجه شد. البته در این میان سهامداران حقوقی به جمع‌آوری سهام پرداختند. به‌طوری‌که معامله‌گران حقوقی در جریان معاملات این روز با اختصاص خالص خریدی معادل ۳۵ میلیارد تومان، مانع از ریزش بیشتر قیمت‌ها در بازار شدند.
فضای مبهم و افزایش نبود اطمینان
بررسی روند کنونی نشان از آن دارد که همچنان عدم اطمینان بر بازار حاکم است؛ هر چند کماکان در تحلیل‌های کلی تغییری ایجاد نشده و همان شرایط قبلی بر بازار حاکم است و این عقیده که افت قیمت‌ها گذراست، وجود دارد، اما فضا مبهم است. باید توجه داشت در هفته گذشته در حالی بازارهای جهانی کالا با اصلاحی در محدوده ۸-۷ درصدی و بعضا ۱۰ درصدی مواجه شدند که بورس تهران به این موضوع بی‌واکنشی نشان داد و در مجموع هفته شاخص کل بورس ۵۰۰ واحد افت را تجربه کرد. به عبارت دقیق‌تر افت به ثبت رسیده بازار سهام به رغم ریزش‌های مزبور در بازارهای جهانی، چندان عجیب نبود و نشان دهنده واکنش منطقی بازار بود. در شرایط کنونی نیز هر چند فروشنده جدی برای عرضه سهام وجود ندارد و در صورت فروش نیز شاهد جمع‌آوری سهام از سوی خریداران هستیم، اما باید دید با افزایش هراس در بازارهای جهانی آیا همچنان بورس بی‌اعتنا به این موضوع مطابق با روزهای اخیر عمل خواهد کرد یا با ریزش بیشتری مواجه خواهد شد. به عبارت دقیق‌تر ثبات متغیرها در شرایط کنونی با تردید مواجه است و چنانچه افت قیمت‌ها در بازارهای جهانی تداوم داشته باشد، کف‌های جدیدی برای سهام وابسته شناسایی خواهد شد. در این صورت بازار با واکنش بیشتری مواجه خواهد شد. در شرایط کنونی هر چند عمده تحلیل‌ها از روند حرکتی بازارهای جهانی نشان از روند مقطعی اصلاحی و احیا در این بازارها دارد و موسسات معتبر جهانی همچنان بر پیش‌بینی‌های قبلی خود مبنی بر نبود بحران جهانی در این بازارها پافشاری می‌کنند، اما تجربه نشان داده که نمی‌توان احتمال بروز بحران را در آنها نادیده گرفت. در واقع همواره بحران‌های جهانی در مقاطعی رخ داده که هیچ انتظاری برای وقوع آن نبوده است. در این راستا با توجه به نزدیک شدن به جشن شکوفایی در چین، انتظار برای التهاب بیشتر در بازارهای کالای جهانی وجود دارد. این امر می‌تواند فضای مبهم کنونی را تحت تاثیر بیشتری قرار دهد و به افزایش ابهامات منجر شود. به بیان دیگر در شرایط کنونی نمی‌توان تحلیلی مناسب از آینده بازارهای جهانی ارائه داد و اظهار‌نظر قطعی در این خصوص داشت.
ریزش قیمت جهانی نفت
در فضای کنونی ریزش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی فشار فروش مضاعفی را بر نمادهای وابسته در بازار سهام ایجاد کرده است. به‌طوری‌که نرخ جهانی نفت خام آمریکا با سقوط قابل‌توجهی به ۲/ ۵۹ دلار در هر بشکه رسید. به این ترتیب با افت هفتگی ۵/ ۹ درصدی، بیشترین افت هفتگی در ۲ سال اخیر (از نوامبر ۲۰۱۶) را تجربه کرد. همچنین قیمت نفت برنت نیز با کاهش شدیدی به۶۲ دلار رسید و افت ۵/ ۸ درصدی را رقم زد.
از سوی دیگر علاوه بر بازارهای کالایی، ناپایداری نرخ دلار در بازار ارز در سطوح کنونی نیز همچنان مطرح است؛ در این خصوص دلار در روزهای پایانی هفته و از عصر روز چهارشنبه با فشار شدیدی مواجه شد. اما به دنبال آن در جریان معاملات روز شنبه شاهد نوسان دلار در کانال۴۶۰۰تا۴۷۰۰ تومانی بودیم که در نهایت نرخ این ارز در محدوده ۴ هزار و ۷۰۰ تومان تثبیت شد. در نهایت هر دلار آمریکا در جریان معاملات روز شنبه با رشد ۴۵ تومانی به نرخ ۴ هزار و ۷۲۵ تومان معامله شد. هر چند فعالان بورس تهران طی هفته‌های اخیر از دو ناحیه مزبور (یعنی رشد قیمت دلار و سطوح بالای قیمت کالا در بازارهای جهانی) انتظار سودآوری از شرکت‌ها داشتند اما در حال حاضر با توجه به ابهامات موجود، نمی‌توان برآورد دقیقی از تاثیر این عوامل بر گزارش‌های بهمن ماه شرکت‌ها داشت. به عبارت دقیق‌تر باید در انتظار گزارش‌های ماهانه مزبور از سوی بنگاه‌های فعال در بازار سهام باشیم تا تاثیر نوسانات مزبور را بر عملکرد آنها مشاهده کنیم.
رفتار فلزی‌ها در واکنش به بازارهای جهانی
همان‌طور که گفته شد درحالی شاخص کل بورس کاهش ۵۱۷ واحدی را در جریان معاملات روز شنبه تجربه کرد که بیشترین تاثیر منفی بر این نماگر از سوی گروه فلزات اساسی و به ویژه نماد ملی مس ایران بود. در واقع همگام با افت قابل توجه بهای فلزات اساسی در بازارهای جهانی، نمادهای فلزی در بورس تهران نیز مسیر کاهشی را در پیش گرفتند. نزول قیمت مس جهانی به سطوح ۶۷۵۰ دلاری، افت قیمت نمادهای ملی مس ایران و مس شهید باهنر را در گروه فلزی به دنبال داشت. همچنین در این گروه، نمادهای متعلق به گروه روی بیشترین افت قیمتی را تجربه کردند. بهای هر تن فلز روی در آخرین روز کاری هفته در بازارهای جهانی، به ۳ هزار و ۳۷۰ دلار رسید. این امر سبب شد تا کاهش قیمت در نمادهای وابسته به این موضوع یعنی کالسیمین و فرآوری مواد معدنی را شاهد باشیم. به‌طوری‌که در ابتدای ساعات معاملاتی روز شنبه شاهد تشکیل صف فروش سنگین برای این دو نماد بودیم. هر چند در ادامه معاملات با افزایش تقاضا، صف مزبور جمع‌آوری شد اما در نهایت دو نماد مزبور با کاهش قیمت در محدوده سقف ۵ درصدی به کار خود پایان دادند.
پالایشی‌ها یکپارچه قرمزپوش شدند
به دنبال ریزش قیمت نفت در بازارهای جهانی، شاهد ایجاد فشار فروش بر سهام شرکت‌های پالایشی فعال در بورس بودیم. با توجه به کاهش قابل‌توجه نرخ جهانی نفت خام آمریکا به کمتر از ۶۰ دلار، نمادهای فعال در گروه پالایشی یکپارچه قرمزپوش شدند. البته در این میان خریدهای صورت گرفته از سوی حقوقی‌های بازار در عدم تشکیل صف فروش برای آنها بی‌تاثیر نبود. معامله‌گران حقوقی به دنبال ریزش قیمتی نمادهای مزبور و جذابیت در این نماد به خرید سهام این گروه اقدام کردند. البته در این میان نباید نقش حمایتی حقوقی‌ها را نیز نادیده گرفت. به این ترتیب بیشترین خریدهای صورت گرفته از سوی حقوقی‌ها در گروه پالایشی بود. به‌طوری‌که خالص خرید حقوقی‌ها در سه نماد «شبریز»، «شتران» و «شبندر» به بیش از ۱۲ میلیارد تومان رسید. در این میان پالایش نفت اصفهان بیشترین میزان کاهش قیمت را در بین هم‌گروهی‌های خود تجربه کرد و به این ترتیب بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل برجای گذاشت. در کنار «شپنا»، نمادهای «شبندر»، «شتران» و «شبریز» نیز در فهرست نمادهای اثرگذار بر افت شاخص کل قرار گرفتند. به این ترتیب در مجموع روز شنبه شاهد جابه‌جا‌یی بیش از ۵۸ میلیون سهم در گروه پالایشی بودیم که این دادوستد با ارزشی معادل ۳۰ میلیارد تومان همراه شد. این امر سبب شد تا صنعت مزبور، بیشترین ارزش معاملات را در میان ۳۷ صنعت بورسی دیگر به خود اختصاص دهد. به این ترتیب حدود ۲۵درصد از ارزش کل معاملات بازار سهام در جریان روز شنبه به این گروه اختصاص داشت. در مجموع روز شنبه ارزش کل معاملات (بدون احتساب معاملات بلوکی و اوراق مشارکت) به ۱۴۵ میلیارد تومان رسید.همچنین در حالی حجم کل مبادلات(معاملات خرد) صورت گرفته به ۶۳۴ میلیون سهم رسید که حدود ۲۰۰ میلیون سهم مزبور به دادوستد سهام خودرویی تعلق داشت.