نزدیک به یک هفته است که معاملات سهام فرابورسی با رکود دست‌وپنجه نرم می‌کند. همزمان بازار اوراق با درآمد ثابت با رشد گردش نقدینگی همراه شده و به‌رغم رکود بازار سهام با رونق روبه‌رو است. هر چند تقابل این دو بازار چندان منطقی نیست اما آنچه این روند را شکل بخشید و موجب بازآرایی جریان نقدینگی در بین بازارها شد، تغییر نرخ سود در بازار پول بود که بازارهای سهام و بدهی را وارد فاز جدیدی کرد. اما به دلیل مقطعی بودن افزایش نرخ سود در بازار پول نمی‌توان پایداری روند فعلی را قطعی قلمداد کرد.
« در گزارش پیشین خود به حرکت محسوس نقدینگی به بازار بدهی اشاره کرد. در آن گزارش انتقال تدریجی نقدینگی به سمت بازار بدهی به دلیل نوسانات پردامنه در بازار ارز و سکه و در نتیجه واکنش بانک مرکزی بررسی شد. همان طور که پیش از این نیز بدان پرداخته شد، افزایش نرخ سود بانکی، معاملات هفته گذشته بازارهای مالی را وارد روند تازه‌ای کرد. به این ترتیب، با اجرای بسته ضدالتهاب ارزی از سوی سیاست‌گذار پولی، بازارهای ارز و سکه روند کاهشی را در پیش گرفتند. در این شرایط، سهامداران نیز با احتیاط بیشتر به معامله پرداختند و اغلب آنها به انتظار تحولات قیمت در دیگر بازارها نشستند. در این میان، بازار اوراق خزانه با وجود رکود حاکم بر بازارهای موازی یکی از پررونق‌ترین ادوار خود را طی هفته اخیر پشت سر گذاشت. اغلب فعالان بازار بر این باورند که افزایش نرخ سود بدون ریسک (به‌عنوان نرخ پایه برای سایر بازارها خاصه اوراق بدهی) به رونق معاملات اوارق خزانه اسلامی انجامیده است. ضمن اینکه افزایش عرضه‌ها از سوی خزانه‌داری کل کشور نیز تقاضای بالقوه را به خوبی پاسخ داده است.
ارزش معاملات دیروز اوراق خزانه اسلامی همچنان از متوسط بهمن‌ماه به‌طور معناداری بالاتر است. روز گذشته حدود ۷۰ میلیارد تومان اوراق خزانه بین فعالان فرابورسی دست‌به‌دست شد که نشان از سهم ۴۰ درصدی از ارزش کل معاملات فرابورس به این اوراق دارد. این در حالی است که میانگین ارزش معاملات اوراق خزانه از ابتدای زمستان تا ابتدای هفته گذشته به زحمت به ۴۵ میلیارد تومان می‌رسد. از ابتدای هفته گذشته و همزمان با اجرای افزایش نرخ سود بانکی از سوی سیاست‌گذار پولی، شاهد ریزش قیمت اوراق خزانه اسلامی و در نتیجه افزایش تقاضا در این بازار بودیم. ارزش معاملات این اوراق پس از جهش نرخ بازده اوراق به فراتر از سطح ۲۰ درصد، رشد محسوسی نشان داد و در آخرین روز کاری هفته گذشته به اوج خود (۲۵۷ میلیارد تومان) رسید. در ادامه اندکی از شدت رشد تقاضا کاسته شد و جریان نقدینگی نسبت به روزهای پایانی هفته گذشته افت ملایمی را ثبت کرد. با وجود این همچنان میزان قابل توجهی از اوراق خزانه بین فعالان بازار دست‌به‌دست می‌شود. بررسی آمار معاملات دیروز از جابه‌جا‌یی یک میلیون و ۴۰۰ هزار برگه با درآمد ثابت به ارزش ۱۲۵ میلیارد تومان حکایت دارد. به‌طور کلی، نزدیک به ۷۰ درصد نقدینگی دیروز در فرابورس، به معاملات اوراق با درآمد ثابت تعلق داشت که اکنون بخش قابل‌توجهی از آن را اوراق خزانه تشکیل میدهد. نرخ سود این اوراق نیز به‌عنوان مهمترین سنجه برای ارزشیابی این اوراق همچنان بالاتر از نرخ سود گواهی سپرده‌هاست. به عبارت دقیق‌تر، نرخ سود موثر اوراق خزانه بر اساس قیمت روز گذشته، برای سررسیدهای کمتر از یک سال در محدوده ۲۱ درصد و حتی فراتر از آن به ثبت رسید. میانگین بازدهی سالانه یا همان نرخ سود موثر اوراق خزانه نیز طی معاملات دیروز رقم ۸/ ۲۰ درصد را نشان میدهد.
رخوت در معاملات سهام
معاملات سهام فرابورسی طی روز گذشته در فضای نسبتا متعادلی انجام شد. نماگر این بازار در پایان معاملات دیروز رشد اندک یک واحدی را تجربه کرد و در نهایت در سطح ۱۰۹۴ واحد قرار گرفت. ارزش پایین معاملات سهام از رکود حاکم بر بازارهای اول و دوم فرابورس حکایت دارد و به نظر نمی‌رسد در روزهای باقی‌مانده طی سال جاری شاهد چرخش جدی در بازار باشیم. زیرا مخاطرات بیرون از بازار از جمله نااطمینانی‌های ناشی از ماجرای برجام در کنار ریسک قیمت کالاهای اساسی در بازار جهانی همچنان پا بر جاست. از سوی دیگر و عطف به افزایش عرضه در روزهای پایانی سال، ارزش سهام زیر فشار بیشتری قرار گرفته است. ضمن اینکه تغییر در شرایط بازار پول و بدهی نیز باعث تقویت مواضع محتاطانه سهامداران طی روزهای اخیر شده است و به رکود در معاملات سهام عمق بیشتری بخشیده است. به نحوی که انتشار گزارش عملکرد بنگاه‌ها برای ماه بهمن نیز توان تحرک به بازار را ندارد و سایه عوامل بیرونی بازار بر فضای معاملات سنگینی می‌کند. در حال حاضر معاملات سهام فرابورسی در پایین‌ترین سطح خود طی یک سال گذشته در حال انجام است. در دادوستدهای دیروز تنها ۶۷ میلیون سهم به ارزش ۱۶ میلیارد تومان بین سهامداران بازار اول و دوم جابه‌جا شد؛ در حالی که میانگین حجم مبادلات سهام این دو بازار در بهمن‌ماه بیش از ۱۰۰ میلیون سهم بوده است. بررسی دقیق‌تر داده‌ها نشان میدهد که این روند نزولی از ابتدای هفته گذشته آغاز شده است و تغییر روند فعلی در کوتاه مدت دور از انتظار است.
همگام با صنایع فرابورسی
با وجود رکود حاکم بر سهام فرابورسی و کاهش گردش نقدینگی در بازارهای اول و دوم، نوسان قیمت‌ها در مقیاس صنایع فرابورسی از تعادلی نسبی برخوردار بود. به عبارت دقیق‌تر، شاخص ۸ گروه فرابورسی در پایان معاملات دیروز با رشد همراه شدند. این در حالی است که طی چند روز اخیر به دلیل ضعف تقاضا و فشار عرضه سهام، اغلب صنایع فرابورسی افت شاخص را تجربه کردند. در معاملات همچنین ۱۴ گروه فرابورسی افت شاخص را به ثبت رساندند. افزون بر این، در حالی که در دو ماه گذشته کفه خریدها به نفع سهامداران حقیقی سنگینی می‌کند در سه روز اخیر سهامداران حقوقی با قدرت بیشتری در سمت خرید سهام قرار گرفته‌اند. روز گذشته حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان سهم از سبد سهام اشخاص حقیقی به پرتفوی فعالان حقوقی بازارهای اول و دوم منتقل شد. این تغییر مالکیت حاصل خالص خرید مثبت سهامداران حقوقی در ۳۶ نماد معاملاتی بود. در این میان، بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها به واسطه معامله در نماد شرکت‌های حسینا، میدکو و زاگرس به ثبت رسید. در بازار پایه نیز ۱۲ میلیارد تومان سهم بین فعالان دست‌به‌دست شد.