در هفته گذشته به‌رغم افزایش قیمت‌های متوسط هفته، حجم معاملات کاهش یافت و شاهد افت ۶/ ۱۴درصدی این حجم بودیم. در هفته قبل حجم قراردادهای منعقد شده در بازار آتی سکه در بورس کالا به ۱۱۹ هزار و ۸۳۹ قرارداد رسید که به نسبت هفته قبل از آن ۲۰هزار و ۴۹۴ قرارداد کاهش داشت. این شرایط موجب شد تا روند افزایشی حجم معاملات تداوم نیابد؛ اگرچه هنوز هم می‌توان به تقویت این حجم برای هفته‌های آینده و مخصوصا سال بعد خوش بین بود. این در حالی است که متوسط حجم معاملات هفتگی در سال جاری رقمی نزدیک به ۷۸ هزار و ۷۵۰ قرارداد بوده که نشان میدهد هنوز هم این بازار در موقعیت جذابی قرار داشته و دارد. ذات عقب‌نشینی حجم معاملات آن هم در روزهایی که با رشد نرخ در بازارهای نقدی و آتی رو به رو هستیم هم نگرانی از عقبگرد بازار را در ذهن تداعی کرده و هم نزدیکی به روزهای پایانی سال و کاهش جذابیت معاملات را برجسته می‌سازد.
در هر حال بازار آتی از شرایط متعادلی برخوردار نیست و همین وضعیت خود را در نوسان حجم معاملات نشان میدهد. البته ادعای وجود تهدید در بازار آتی و فرار سرمایه‌گذاران هم مطرح نیست، زیرا حجم معاملات هنوز هم در سطوح نسبتا جذابی قرار دارد اگرچه به نسبت رکوردهای پیشین آن چندان هم عرض‌اندام قدرتمندی را نشان نمی‌دهد. به هر حال بازار از روزهای رویایی خود فاصله گرفته ولی معامله‌گران موفق یا افرادی که به هر دلیل به این بازار دلبستگی داشته و دارند، هنوز هم رکن اصلی بازار را تشکیل می‌دهند. همین ادعا به معنای آن است که قیمت‌ها و حجم معاملات در بازار آتی با سقوط آزاد قیمتی رو به نخواهد بود اگرچه ذات نوسان هم در این بازار دیده شده و هم روال عادی معاملات در هر بازاری محسوب می‌شود.
مجموع معامله هفته قبل نشان میدهد که ۷ هزار و ۷۵۲ نفر- خرید در این بازار ثبت شده و در برابر آن، ۷ هزار و ۸۲۹ نفر- فروش نیز در این بازار به ثبت رسیده است. این شرایط به معنی آن است که بازار با احتساب افزوده‌شدن سررسید دی‌ماه ۹۷ در موقعیت خرید برای کل هفته قرار داشته است که سیگنالی مهم مبنی بر حمایت از بازار است. به‌صورت دقیق‌تر در هفته گذشته بازار آتی موقعیت خرید اتخاذ کرده که در کنار نوسان قیمت‌ها در بازار نقدی، مهمترین دلیل رشد قیمت‌ها بود.اضافه شدن سررسید دی‌ماه ۹۷ به معنی آن است که در آغاز به کار این سررسید باید منتظر برتری خریدار بر فروشنده باشیم یعنی این احتمال ناخودآگاه مطرح می‌شود که برتری فاز خرید شاید به همین دلیل بوده است. واقعیت آن است که بدون احتساب سررسید دی‌ماه ۹۷ هم بازار در موقعیت خرید قرار داشته و ۶ هزار و ۸۸۱ نفر- خریدار در برابر ۶ هزار و ۹۷۵ نفر- فروشنده موقعیت معاملاتی اتخاذ کرده‌اند. این موارد باز هم نشان‌دهنده برتری فاز خرید در کل هفته گذشته بوده است.
کاهش قیمت‌ها در روز پایانی معاملات هفته گذشته نیز یک سیگنال مهم محسوب می‌شود؛ مخصوصا در وضعیتی که در روز پنج‌شنبه ۱۱۴۶ نفر- خریدار در برابر ۹۳۶ نفر فروشنده صف‌آرایی کرده‌اند. به‌صورت دقیق‌تر بازار آتی در روز پایانی معاملات هفته قبل وارد فاز فروش شده و البته به نظر می‌رسد فروش قدرتمندی هم به ثبت رسیده که همین سیگنال را باید مهمترین نگرانی پیش‌روی بازار آتی در هفته جاری قلمداد کرد مخصوصا در شرایطی که اغلب بازار از روند پیشین خود تا حدودی تبعیت می‌کند. این در حالی است که بازار در هفته‌ها و شاید ماه‌های اخیر با کم توجهی خاصی به سیگنال‌های جهانی و حتی قیمت دلار وارد فاز معاملاتی شده یعنی همین موارد با محوریت قیمت‌های نقدی در بازار و البته نزدیکی به سررسید اسفند ۹۶، مهمترین نگرانی بازار را تشکیل داده است.البته همین قرارگرفتن در موقعیت فروش حتی برای سررسید دی‌ماه ۹۷ هم به ثبت رسید که نشان میدهد نگرانی‌های اهالی بازار از کاهش قیمت‌ها شاید جدی باشد. البته درخصوص نوسان قیمت‌ها باید بیشتر تمرکز کنیم زیرا ذات این بازار و هر بازاری را نوسان نرخ تشکیل میدهد.
فازهای رکود و رونق در بازار آتی
از اواخر آبان‌ماه تاکنون بازار وارد فاز رونق خود شده و این شرایط رونق معاملات به‌صورت کلی هنوز هم ادامه داشته است. در این بازه زمانی تنها یک هفته حجم قراردادهای آتی به‌صورت معنی‌دار کمتر از ۱۰۰ هزار قرارداد بوده و شاید بتوان رقم قراردادهای ۱۰۰ هزارتایی را حد رکود و رونق به شمار آورد. نگاهی به نوسان حجم معاملات در بازار آتی نشان میدهد که از آغاز دوره رونق بازار از اواخر آبان‌ماه تاکنون، تنها هفته ابتدایی دی‌ماه حجم معاملات کمتر از ۱۰۰ هزار قرارداد بوده ولی از آن زمان تاکنون، این حجم در مسیر افزایشی به‌صورت نسبی نوسان کرده است. همین نکته نیز نشان میدهد که بازار از اواخر آبان‌ماه تا اوایل دی‌ماه در یک فاز رونق بوده که این فاز مهم که رکوردشکنی تاریخی بازار آتی را نیز به ثبت رساند تا اوایل دی‌ماه ادامه یافت. از آن زمان باز هم یک روند افزایشی دیگر آغاز شده که رکورد این فاز معاملاتی در هفته منتهی به ۲۶ بهمن‌ماه با ثبت قراردادهایی نزدیک به ۱۷۵ هزار مورد به اوج رسید، ولی این روند هنوز هم ادامه دارد.
در صورت پذیرش این تقسیم‌بندی می‌توان گفت که بازار هنوز هم میل به رشد حجم معاملات را در ذات خود نهفته داشته و شاید یک فاز استراحت برای بازار به معنی آغاز به کار دوره جدیدی از رشد قیمت‌ها خواهد بود. از سوی دیگر نزدیکی به روزهای پایانی سال و تعطیلاتی که اغلب ۲ تا ۳ هفته در بین اهالی بازار (نقدی) مرسوم است شاید ادعای تداوم رشد حجم معاملات اندکی خوش‌بینانه باشد؛ مگر آنکه بازار با جرقه‌های مهمی از رشد نرخ در بازار نقدی رو‌به‌رو شده و از این مسیر وارد یک فاز رشد حجم معاملات شود که قطعا از کلیت بازار دفاع کرده و سیگنال مهمی برای رشد قیمت‌ها متاثر از رشد حجم معاملات خواهد بود.با توجه به تمامی این موارد بازار تنها یک هفته زمان طلایی برای بهسازی و بهبود معاملات را در برابر خود متصور می‌بیند یعنی هفته جاری تنها زمان مهم برای استفاده از موقعیت‌های پیش‌روست که می‌تواند با افزایش حجم معاملات از بسترهای موجود استفاده حداکثری ببرد. در هفته‌های آینده بسیاری از فعالان بازار گویی در معاملات حضور نخواهند داشت اگرچه این روند سنتی ممکن است با تکانه‌های مختلف قیمتی تغییر کند اما روندی منطقی به شمار می‌رود. همین ادعا از چشم بسیاری از فعالان بازار نیز مخفی نمانده و ممکن است به خروج از بازار اقدام کرده و منتظر باشند تا بعد از سپری شدن تعطیلات باز هم به بازار آتی بازگردند.
ادعای فوق را باید یک تهدید در برابر بازار آتی به شمار آورد؛ یعنی پس از افزایش قیمت‌های جدی در هفته قبل، یک پله کاهش نرخ در روز پایانی هفته، نیاز به نقدینگی از سوی بسیاری از فعالان بازار در روزهای پایان سال، نزدیک شدن زمان تحویل سررسید اسفندماه و تعطیلات پیش‌رو شاید ساده‌ترین رفتار خروج از بازار خواهد بود که با کاهش حجم معاملات همراه می‌شود. در پاسخ باید گفت که در برابر هر تهدید، فرصت‌هایی نیز وجود دارد و از هم‌اکنون نمی‌توان برای کل بازار آتی و سررسیدهای مختلف آن نسخه واحدی تجویز کرد. نگاهی به وضعیت معاملات در ماه‌های قبل و نوسان حجم داد‌و‌ستد و همپوشانی آن با قیمت‌ها نشان میدهد که یکی از پیچیده ترین بازارها پیش‌روی ماست و اظهارنظر قاطع در برابر دورنمای نرخ چندان هم ساده نیست. این در حالی است که بازار آتی بازاری برای دوره‌های معاملاتی اغلب کوتاه‌مدت برای معامله‌گران است و فعالانی که به‌صورت میان‌مدت تا درازمدت در این بازار فعالیت دارند الگوهای متفاوتی را برای خود برگزیده‌اند که مقایسه آن با معاملات کوتاه‌مدت تنها به ابهامی بیشتر برای بازار دامن خواهد زد زیرا جنس معاملات متفاوت بوده و مقایسه رویکردها و تاکتیک‌ها و حتی استراتژی‌های معاملاتی با یکدیگر خطایی نگران‌کننده است. در هر حال فرصت‌ها و تهدیدها هر دو پیش‌روی بازار آتی قرار گرفته است و شاید نتوان به صراحت از یک راهبرد منطقی برای کسب سود سخن گفت مگر آنکه هر معامله‌گری با توجه به شرایط و قیمت‌تمام شده خود، برای دورنمای فعالیت‌ها تصمیم بگیرد؛ رخدادی که در شرایط فعلی چندان هم ساده نیست. این موارد به‌صورت کلی در مورد وضعیت حجم معاملات بوده و درخصوص نوسان قیمت‌ها می‌توان با صراحت بیشتری سخن گفت.
نوسان قیمت‌ها در بازار آتی سکه
بهای آتی سکه از اوایل اسفندماه تاکنون در یک مسیر افزایشی قرار داشته است که خود نکته مهمی در این بازار محسوب می‌شود اگرچه روزهای پایانی هفته شاهد یک اصلاح قیمتی بودیم. به‌صورت دقیق‌تر بهای سکه آتی از روز ۳ اسفندماه تا ۱۷ اسفند در یک مسیر افزایشی قرار داشته یعنی می‌توان گفت که این بازار دو هفته مداوم رشد قیمت‌ها را تجربه کرده است. رخداد مهمی که یک رکورد نسبی در این بازار در ماه‌های اخیر به شمار می‌آید. از سوی دیگر در این زمان یعنی از کف تا سقف قیمتی هفته قبل شاهد رشد قیمت‌ها نزدیک به ۶ درصد بودیم که خود یک رکورد مهم است. نگاهی به رشد قیمت‌های پیشین هم نکات جالب‌تری را نشان میدهد. در دوره رشد قیمتی پیشین یعنی از ۱۰ تا ۲۴ بهمن‌ماه نیز همین روند افزایشی یعنی بیش از ۶ درصد رشد نرخ به ثبت رسیده بود.
نکته جالب توجه آنکه در دوره پیشین رشد قیمت‌ها یعنی از اواسط آبان تا ابتدای آذرماه نیز همین روند افزایشی ولی با ۸ درصد رشد نرخ تجربه شد. این موارد به‌صورت کلی نشان میدهد که دوره‌های رشد قیمتی در بازار آتی اغلب دو هفته‌ای است یعنی روندهای رشد نرخ نزدیک به دو هفته در بازار حضور داشته و پس از آن بازار آتی وارد یک فاز تغییر و اصلاح قیمتی می‌شود. این در حالی است که پس از هر دوره رشد نرخ، اصلاح قیمتی خشونت بسیاری داشته یعنی کاهش نرخ به سرعت صورت می‌پذیرد. این وضعیت در شرایطی محقق شده است که بهای سکه نقدی نیز با همین روال وارد یک فاز کاهشی شده یعنی کاهش نرخ‌ها در بازار آتی اغلب متأثر از بازار نقدی رفتار کرده است. این موارد خود نشان‌دهنده رفتاری شبیه به سفته‌بازی یا تغییراتی سریع در بازار است که البته باید ردپای آن را در بازار نقدی جست‌وجو کرد؛ رخدادی که شاید از عهده عرضه‌کنندگان بزرگ در بازار برآمده و فعالان خرد شاید تأثیر کمتری در این فازهای قیمتی داشته باشند. این وضعیت کلی نیاز به رصد بازار نقدی برای رهگیری رخدادها در بازار آتی را برای فعالان بازار و تحلیلگران برجسته می‌سازد اگرچه درخصوص فازهای قیمتی در بازار نقدی شاید نتوان با صراحت بیشتری سخن گفت.
نکته دیگر در بازار آتی عدم رشد قیمت‌ها در طول هفته‌های اخیر به نسبت قیمت‌های روز ۲۴ بهمن‌ماه است یعنی با فرض دو هفته رشد نرخ، باز هم بازار نتوانست خود را به قیمت‌های این روز برساند. همین نکته سیگنالی حمایتی از بازار محسوب می‌شود مخصوصا در وضعیتی که بازار نقدی به رغم برخی از فراز و فرودها در موقعیتی نسبتا متعادل قرار گرفته است. از سوی دیگر نزدیکی به زمان تحویل سررسید اسفندماه خود به معنی یک فاز اصلاح قیمتی برای این سررسید است تا بتواند خود را با واقعیت‌های بازار نقدی هماهنگ کند. این رخداد موجب می‌شود تا هر گونه تغییر قیمتی در این سررسید بر سایر سررسیدها نیز تاثیر گذار باشد ولی تأثیر آن بر سررسیدهای طولانی مدت کمتر خواهد بود.
برای تخمین دورنمای بازار باید یک گوی بلورین در دست داشت تا بتوان در آن آینده بازار نقدی را مشاهده کرد تا جایی که چندان هم تحلیل در این خصوص موفق نخواهد بود. در دوره‌های پیشین نیز چنین مواردی به صراحت ثبت شده آن هم در وضعیتی که بازار دیگر توجه پیشین به نوسان ارزش دلار در بازارهای جهانی یا قیمت اونس طلا را همچون گذشته در برابر خود موثر نمی‌بیند. این نکته خود یک نگرانی مهم به شمار می‌آید زیرا واقعیت‌های معاملاتی باز هم با ابهاماتی کمرشکن روبه‌روبوده و دشواری‌های معامله‌گری را برجسته‌تر می‌سازد.
رشد قیمت‌ها در هفته‌های اخیر موجب شده تا تغییر فاز بازار نه به یک سیگنال قوی بلکه به یک تلنگر نیاز داشته باشد مخصوصا در وضعیتی که روزهای گذشته شاهد عقبگردهای محدودی در بازار بودیم. این در حالی است که با پایان یافتن برخی مناسبت‌ها و همچنین نزدیک بودن ایام نوروز باز هم بازار با تغییراتی همراه خواهد بود مخصوصا در وضعیتی که شفافیت قیمتی حتی در بازار دلار هم دیده نمی‌شود. این موارد در کل ابهاماتی جدی‌تر از قبل را مخصوصا برای فاصله باقی‌مانده تا تعطیلات نوروز به همراه خواهد داشت. باز هم همه چیز در دست بازار نقدی سکه است و این سیگنال در نهایت مهمترین داده تأثیرگذار بر بازار آتی بوده اگرچه قیمت‌های بالای فعلی مخصوصا در سررسیدهای طولانی‌مدت خود هم یک فرصت و هم یک تهدید محسوب می‌شود. فرصت از آن جهت که مخصوصا سررسیدهای طولانی‌مدت از بازار حمایت خواهند کرد و تهدید از آن جهت که پتانسیل افت قیمتی را ایجاد می‌کند مخصوصا در وضعیتی که بازار پس از افت نرخ‌های روزهای اخیر از کاهش قیمت‌های احتمالی ترسیده است.
البته در هفته قبل و مخصوصا روزهای پایانی آن شاهد تکانه‌هایی از کاهش قیمت طلای جهانی بودیم که این داده مهم شاید یکی از دلایل کاهش نرخ در بازار نقدی باشد؛ اگرچه از این قبیل موارد به‌صورت متضاد بارها تجربه شده است. هم‌اکنون در وضعیتی که هستیم احتمال بهبود قیمتی در بازار جهانی طلا وجود دارد، اگرچه این ادعا نیز نیاز به راستی‌آزمایی دارد ولی پس از یک دوره کاهش نرخ چنین احتمالی وجود دارد. از سوی دیگر ارزش دلار در بازارهای جهانی هم اندکی تقویت شده که می‌تواند در برابر رشد قیمت طلا مقاومت کند. تمامی این موارد با فرض رشد قیمت جهانی طلا محرک جذابی برای حمایت از بازار آتی خواهد بود ولی این احتمال در روزهای آینده و مخصوصا از اواسط هفته پیش‌رو به ایفای نقش فعال می‌پردازد، مگر آنکه قیمت‌های کشف شده در ساعات پایانی روز جمعه بتواند به حمایت از بازار برخیزد. با توجه به اما و اگرهای رفتار ترامپ و نوسان نسبتا متفاوت ارزش دلار در روزهای پیش‌رو می‌توان به بهبود بهای جهانی طلا در هفته جاری امیدوار بود.
تجمیع این موارد در نهایت دوره‌ای همراه با ابهام را ترسیم کرده ولی این بار بر خلاف هفته قبل شرایط عمومی بازار تغییر کرده است اگرچه با توجه به تأثیرگذاری سیگنال‌های حاشیه‌ای بر بازار آتی باز هم نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت. در گزارش تلاش کردیم تا اغلب واقعیت‌های بازار بدون هیچ‌گونه جانب‌داری مورد بررسی قرار گیرد ولی واقعیت‌های معاملاتی به گونه‌ای نیست که بتوان برداشت مشخصی از آن داشت اما در خلال نوشته‌های این گزارش احتمالات قوی‌تر این بازار نیز مورد بررسی قرار گرفت. همین اما و اگرها اجازه اظهارنظر صریح را دریغ داشته آن هم در شرایطی که عدم جهت‌دهی به بازار یک الزام در گزارش نویسی اقتصادی مخصوصا در بازارهای مالی و کالایی است. امید است این نوشته بتواند بخشی از واقعیت‌های این بازار را شفاف‌سازد اگرچه این بازار در هفته پیش‌رو ذاتا شفاف نیست.