سهامداران بورس تهران باردیگر نزول نماگر را به تماشا نشستند. شاخص کل این بازار روز گذشته برای دومین روز پیاپی کاهش یافت و ضمن واگذاری کانال ۹۴ هزار واحدی، در پایان دادوستدهای دیروز در سطح ۹۳ و ۸۰۶ واحد قرار گرفت تا کمترین سطح شاخص از ۲۲ آذر سال گذشته را تجربه کند. با‌وجود حجم پایین مبادلات و روند نزولی قیمت‌ها، اما بررسی داد وستد سهام دیروز حاکی از عدم فروش پر فشار سهام در افق انتظارات مثبت است. در واقع، رفتار معامله‌گران در دادوستدهای روز گذشته این مفهوم را القا می‌کند که هنوز این خوش‌بینی در بین بخش عمده‌ای از سهامداران وجود دارد و مانع از ایجاد صف فروش سنگین در سهام شده است.
دو برداشت از یک معاملات دیروز
در دو روز اخیر شاهد شکل‌گیری جریانی جمعی در سمت فروش سهام در بورس تهران بودیم. جریانی که برآورد مشخصی از اتفاقات پیش‌روی بازار در قلمرو مناسبات بین‌المللی و سیاست‌گذاری داخلی-خاصه در بازار ارز- ندارد و به همین دلیل سعی می‌کند با احتیاط بیشتری اقدام به خرید یا فروش سهام کند. این موضوع در پایین بودن دامنه نوسان قیمت‌ها در روز گذشته به خوبی نمایان شد. بررسی معاملات دیروز نشان میدهد فروش سهام چندان زیاد نبوده است. به عبارت دیگر، در خلال دادوستدها خبری از عرضه سنگین سهام نبود.
دو برداشت از سنگین نبودن فشار فروش‌ها نسبت به روزهای هیجانی بازار قابل شناسایی است. یکی اینکه سهامداران سطوح فعلی قیمت‌ها را ارزنده می‌دانند و معتقدند چشم انداز آتی بازار سهام مثبت است. چنین برداشتی بیشتر متکی به نگاه بلندمدت فعالان بازار است. روند یک‌سال گذشته قیمت سهام، ثبات نسبی قیمت جهانی مواد خام و عملکرد مناسب بنگاه‌ها در فروردین‌ماه دلایلی است که سهامداران براساس آنها چشم انداز معاملات را مثبت می‌دانند. این عوامل موجب شده است فشار فروش‌ها در معاملات پرفشار نباشد.این سناریو را خرید حقوقی‌های بازار سهام طی معاملات روز گذشته تقویت می‌کند. سناریوی دیگر اما می‌گوید، معاملات دیروز سر آغاز یک فاز احتیاطی است و در صورت تداوم می‌تواند به خروج معامله‌گران از بازار بینجامد.احتمال بروز رفتار هیجانی همچنان در بین سهامداران وجود دارد و این امر می‌تواند روند نزولی قیمت‌ها را شتاب دهد. اگراین روند تداوم یابد و سهامداران زیانی پایین‌تر از آستانه تحمل ضرر خود شناسایی کنند، از گردونه معاملات خارج می‌شوند. این دو پیام سمت عرضه معاملات دیروز بود. باید دید در نهایت عوامل سیاسی و اقتصادی پیرامون بازار چه مسیری پیش روی معاملات قرار میدهد.
یکشنبه‌های محتاط سهام
پس از انتشار گزارش عملکرد شرکت‌ها طی دو روز پایانی هفته گذشته این انتظار شکل گرفت که سیر نزولی قیمت‌ها با پشتوانه عوامل بنیادی، متوقف شود و قیمت‌ها به مدار صعودی باز گردد، اما معاملات دو روز اخیر نشان داد ارزش سهام همچنان زیر فشار عوامل بیرونی بازار، به ویژه «برجام»، در حال کاهش است. معاملات دیروز افزون بر مخاطرات کلان یک ویژگی دیگر هم داشت و آن انتظار برای بازگشایی بازارهای جهانی بود. به عبارت دیگر، معاملات سهام در روزهای یکشنبه بنا به سنتی نانوشته در اثر انتظار برای بازگشایی بازار جهانی، با احتیاط بیشتر همراه است. زیرا بیش از نیمی از ارزش سهام بازار متعلق به صنایع کالایی و صادراتی است که به‌دلیل ساختار تولیدی آنها، از تحولات بازارهای جهانی به‌طور مستقیم اثر می‌پذیرند. البته این موضوع در شرایط کنونی بازار، قدرت اثرگذاری کمتری بر سهام دارد، زیرا معاملات در روزهای اخیر بیشتر بر محوریت عوامل سیاسی صورت می‌پذیرد تا پشتوانه بنیادی.
بازار دیروز از دریچه آمار
چنان که اشاره شد، شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات دیروز حدود ۴۷۹ واحد(معادل ۵۱/ ۰ درصد) کاهش یافت. شاخص کل هم‌وزن نیز افت ۵۶/ ۰درصدی را ثبت کرد تا این پیام را مخابره کند که سهام کوچک و بزرگ بازار نیز با کاهش ارزش مواجه شده‌اند. وضعیتی که غیاب عوامل بنیادی در خرید و فروش سهام و سلطه ریسک‌های سیستماتیک را نشان میدهد. روز گذشته حدود ۸۰ میلیارد تومان سهم در بین سهامداران دست‌به‌دست شد که این رقم نسبت به میانگین ارزش معاملات خرد در چهل روز کاری گذشته حدود ۱۰ درصد پایین‌تر است. کاهش حجم مبادلات سهام طی روزهای اخیر نشان میدهد که بازار، ریسک‌های سیاسی را دیده است و به همین دلیل، میل کمتری به مبادله سهام وجود دارد.
حمایت حقوقی‌ها از بزرگان
چهارشنبه هفته گذشته بود که جریان تغییر مالکیت سهام پس از ۱۵ روز کاری به نام سهامداران حقیقی بازار ثبت شد. در واقع، برآورد مثبت از انعکاس عملکرد فروردین شرکت‌ها در قالب گزارش‌های ماهانه و همچنین اخبار مثبت از شرایط بین‌المللی مرتبط با توافق هسته‌ای موجی از تقاضای سهامداران حقیقی را در پی داشت و این توقع را به وجود آورد که شاید این روند موقتی نباشد. اما معاملات دو روز اخیر حاکی از عقب‌نشینی این دسته از فعالان حقیقی و قدرت‌نمایی مجدد بازیگران حقوقی در سمت خرید سهام است. روز گذشته شاهد انتقال مالکیت ۱۲ میلیارد تومانی به نفع اشخاص حقوقی بودیم. فعالان حقوقی در جریان دادوستدهای دیروز بیشترین خالص خرید را به ترتیب در صنایع پالایشی، بانک و موسسات اعتباری، پتروشیمی و فلزات اساسی رقم زدند. از سوی دیگر، انتقال مالکیت در سهام گروه‌هایی نظیر قند و شکر، محصولات فلزی و ماشین‌آلات به نام فعالان حقیقی بازار به ثبت رسید. در مجموع، جریان تغییر مالکیت در روز گذشته حاکی از حمایت تمام‌قد بازیگران حقوقی از صنایع کالایی است که چشم‌انداز درآمدی آنها در روزهای اخیر، به دلیل اعمال سیاست جدید ارزی دستخوش تغییرات جدی شده است.