بازار قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا، روزهای خوشی را از سرگذراند، اما این روزها گویا رمقی برای ادامه راه برایش نمانده است!
همین یک سال پیش بود که حجم فراوان معاملات روزانه در این بازار گویای شور و حال معامله گران بود و نشان از قدرت فراوان بازار آتی سکه در جهت دهی به بازارهای کالایی از قبیل سکه و طلا داشت، اما چه بر سر این بازار آمد که روزهایی را به خود می‌بیند که حجم معاملات روزانه آن در نهایت به کمی بیش از 1000 معامله می‌رسد که در مقایسه با حجم قراردادها در یک سال گذشته که به بیش از 60 هزار معامله در روز می‌رسید، اصلا به حساب نمی‌آید.
این همه در شرایطی است که یکی از اهداف راه اندازی چنین بازاری، ایجاد ثبات در بازار نقدی سکه، متعادل کردن قیمت‌ها در بازار و همچنین مدیریت ریسک بود؛ هدفی که اگرچه در ابتدای راه و البته تا چندی پیش توانست به نتیجه نزدیک شود، اما عوامل گوناگونی سبب شد تا نقش بازار قراردادهای آتی سکه طلا در بازار نقدی هرچه کمرنگ‌تر شود تا در نهایت به جایی برسد که نه تنها هیچ تاثیری بر بازار نقدی ندارد، بلکه خود نیز تحلیل‌پذیر نیست.
حجم بسیار پایین معاملات در این بازار، کارگزاران و معامله گران را با شرایط سختی
روبهرو کرده است که حتی پیش‌بینی برای روند آتی این بازار را هم با مشکلاتی مواجه می‌کند. پیروی این بازار از روند اونس طلا، سکه نقدی و دلار در بازار آزاد، در حالی صورت می‌گیرد که چنانچه بازارها با هم همسویی نداشته باشند، سکه آتی هر روز از یکی از این پارامترها اثر می‌پذیرد. همین مساله روند این بازار را غیرقابل توجیه می‌کند.
روالی که مدتی است بازارهای دلار و طلا به خود دیده‌اند، روندی نسبتا ثابت است که تا حدودی ناشی از تغییرات محدود اونس طلا است.
در این میان تنها حباب سکه است که برای ماندن پافشاری می‌کند. بازار قراردادهای آتی سکه نیز به تبع این بازارها، چند هفته‌ای است که نوسانات محدودی را در دامنه‌های بسیار محدودتر به خود دیده است. با این وجود در حالی که ثبات این بازار می‌تواند نشانه خوبی برای سرمایه‌گذاران باشد، متاسفانه شاهدیم که هر روز از میزان معاملات در این بازار کاسته می‌شود. برخی تحلیلگران موانعی را بر سر راه رونق مجدد این بازار می‌بینند که از آن جمله می‌توان به تعداد سکه‌های قابل معامله، وجه تضمین و اهرم در این بازار اشاره کرد.
بازار آتی سکه در کشور ما که کار خود را با اهرم 10 آغاز کرد در حال حاضر این اهرم را به 2 کاهش داده است؛ این به این معنی است که این بازار با بازار نقدی فرقی نخواهد داشت و دیگر تعریف معاملات آتی و بازار مشتقه در این بازار صدق نمی‌کند و فقط اسم بازار مشتقه را یدک می‌کشد. بازاری که بدون هیچ امیدی به آینده همچنان در شرایط رکود به سر می‌برد. پس از گذشت بیش از 4 سال از عمر این بازار، حجم معاملات در سررسیدهای تیر و خرداد بسیار پایین‌تر از حجم سررسیدهای مرداد ماه است و این روند در ماه‌های اخیر نشان میدهد که رکودی سنگین بر این معاملات حکم فرما است. حاکم شدن رکود بر این بازار نشان از عدم چشم‌انداز مثبت این بازار دارد به نحوی که تعداد قراردادها برای سکه سررسید خرداد ماه در روز پنج شنبه گذشته، به کمتر از 170 قرارداد می‌رسید.
این همه در شرایطی است که نرخ سود سپرده‌های بانکی با وجود تقاضا برای افزایش، هنوز تغییری نکرده است. در صورتی که نرخ سود این سپرده‌ها افزایش یابد، به طور حتم احتمال سرازیر شدن سرمایه‌ها به سوی بانک‌ها وجود خواهد داشت که این مساله نیز تهدیدی دیگر برای بازار قراردادهای آتی سکه خواهد بود و از پتانسیل و جذابیت این بازار برای سرمایه‌گذاری خواهد کاست و به رکود در آن، دامن خواهد زد به نحوی که روز به روز شاهد کاهش مشارکت فعالان در این بازار و دلسرد شدن و خروج آنها از بازار معاملات آتی سکه خواهیم بود که از نتایج آن، کاهش عمق بازار است.
در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته، حجم معاملات در بازار قراردادهای آتی سکه در مجموع سررسیدها، به زیر 2000 معامله رسید که نشان دهنده دلسردی سرمایه‌گذاران از این بازار بود. هفته گذشته که بازارهای داخلی در حالت نیمه تعطیل به سر می‌بردند، بازار آتی سکه در دو روز ابتدای هفته ریزش محدودی را تجربه کرد این در حالی بود که در تعطیلی بازارهای بین‌المللی، انتظار می‌رفت قیمت‌های سکه و دلار در بازار، در اثر خبرهای شنیده شده از تحریم‌ها، افزایش یابد؛ اما روز یکشنبه نیز بازارهای نقدی و آتی بر خلاف تصور، با کاهش قیمت‌ها پیش رفتند.
این مساله نشان میدهد که بازارها همچون گذشته به خبرهای روزانه داخلی و خارجی، حساسیت چندانی نشان نمی‌دهند و موجبات نوسان شدید را فراهم نمی‌کنند که این مساله تا حدودی نشان دهنده این است که فعالان بازار روندی منطقی‌تر را نسبت به قبل در پیش گرفته‌اند؛ اما با این وجود چرا در حالی که بازار با ثبات رو به رو شده، هر روز از میزان معاملات در بازار نقدی و آتی کاسته می‌شود؟
دوشنبه گذشته در حالی که شروع به کار بازارهای بین‌المللی با آغاز تعطیلات در بازارهای داخلی همزمان شده بود، اونس طلا با افزایش قیمت کار خود را آغاز کرد و سکه آتی با کاهش قیمت به کار خود پایان داد. بهای سکه نقدی نیز در این روز به رغم تغییرات اندک، با کمی کاهش روبهرو شد. قیمت دلار اما در طول هفته گذشته همچنان با نوسان کمی همراه بود و تغییرات چندانی نداشت و آخرین روز هفته را - در حالی که بازارها نیمه تعطیل بودند - با قیمت 3670 تومان به پایان رساند. در این روز سکه‌های آتی افزایش قیمت محدودی را تجربه کردند.
به نظر می‌رسید این روزها به دلیل نزدیکی موعد انتخابات ریاست جمهوری، شاهد تاثیرپذیری بیشتر بازارها از جو انتخاباتی در کشور باشیم، اما عکس‌العمل بازارها به خبرهای انتخاباتی در حد انتظار نبوده است. به گفته برخی کارگزاران سکه آتی، یکی دیگر از دلایل رکود در این بازار، چشم انتظاری معامله گران برای مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری است. به گفته این کارگزاران، احتمال اینکه در روزهای منتهی به 24 خرداد ماه، بازارها نوسان بیشتری را تجربه کنند وجود دارد.