شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افتی معادل ۴۵۴۵ واحد مواجه شد. بیشترین افت بورس از ۲۸ مهرماه طی معاملات روز یکشنبه درحالی رقم خورد که در روز نخست هفته بورس‌بازان در مواجهه با مسائل مبهم و تحلیل‌های متضاد، نوسان تند شاخص کل را شاهد بودند. روز گذشته در غیاب برخی منابع اطلاعاتی معامله‌گران، بازی بورس‌بازان در زمینی مبهم دنبال شد. با این حال آنچه در معاملات این روز بورس تهران خودنمایی می‌کرد، خرید پرحجم معامله‌گران حقوقی در اغلب نمادهای معاملاتی بود. در این خصوص برخی از حمایت تمام‌قد بازیگران عمده برای شاخص‌سازی سخن می‌گفتند. برخی گمانه‌ها اما به شناسایی فرصت خرید این گروه از معامله‌گران در تشدید هیجانات زودگذر بازار اشاره داشت. سناریویی که با توجه به تجربیات گذشته بازار سهام از شواهد پررنگ‌تری برخوردار است.
دو سناریوی رفتار حقوقی‌ها
در روزی که شاخص کل بورس تهران حدود ۵/ ۱ درصد از ارتفاع خود را از دست داد، شاهد جابه‌جایی ۳۵۰ میلیارد تومان نقدینگی از سبد سهام معامله‌گران خرد بازار به پرتفوی حقوقی‌ها بودیم.یکی از نزدیک‌ترین تجربه‌های مشاهده شده این‌چنینی در بازار سهام، خالص خرید ۳۸۳ میلیارد تومانی حقوقی‌ها در روز ۱۷ اردیبهشت‌ماه بود که شاهد ریزش هفت کانالی شاخص کل بورس به سبب بالاگرفتن دوباره مناقشات تجاری در کنار تشدید سطح تنش سیاسی بودیم. دیروز گروه خودرو بیشترین خالص خرید از سوی معامله‌گران عمده را تجربه کرد. به این ترتیب دیروز بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان نقدینگی در سهام زیرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد. این رفتار حقوقی را می‌توان در دو سناریو مورد تحلیل قرار داد. از یکسو برخی معتقدند در روزی که علاوه بر حاکمیت یک فضای پرابهام بر کشور، منبع مهم اطلاع‌رسانی معامله‌گران نیز به‌طور کامل قطع بوده، معامله‌گران حقوقی در تلاش برای حمایت از بازار و جلوگیری از ریزش بیشتر شاخص‌های اصلی بازار در سمت خرید سهام فعال شده‌اند. سناریوی دوم که از شواهد پررنگ‌تری برخوردار است، شناسایی فرصت خرید در موقعیت‌های هیجانی این‌چنینی از سوی بازیگران حقوقی بازار است. شرایطی که پیش از این در بسیاری از دوره‌های معاملاتی مشابه تجربه شده است. شاهد دیگر این مدعا اما روند معاملات در بسیاری از گروه‌ها بود. به‌عنوان نمونه خودرویی‌ها که دیروز در صدر لیست خرید حقوقی‌ها قرار داشتند، به دفعات شاهد جمع‌آوری صف‌های فروش از سوی حقوقی‌ها و تشدید مجدد عرضه بودند. این شرایط در بسیاری از گروه‌های کوچک و متوسط بورس تهران مشاهده می‌شد. در میان گروه‌های بزرگ کالایی که بیشترین تاثیر بر شاخص را به‌جا می‌گذارند، فشار فروش چندانی مشاهده نمی‌شد.
تکرار ریزش‌های هیجانی سهام
همان‌طور که اشاره شد روز گذشته بورس تهران شاهد واکنش هیجانی معامله‌گران بود. واکنشی که در نبود منبع اطلاع‌رسانی تلگرام که محلی برای انعکاس نظرها و تحلیل‌ها از سوی فعالان بورسی شده بود، افت بیش از ۴۵۰۰ واحدی شاخص کل و قرمزپوشی حدود ۹۰ درصد از نمادهای معاملاتی را به‌دنبال داشت. بورس تهران شرایط این‌چنینی را بارها تجربه کرده است.شرایطی که سبب شده معامله‌گران به‌ویژه حقیقی‌ها که از تجربه به مراتب کمتری برخوردارند (در سال‌جاری نیز بر تعداد این دسته از معامله‌گران بدون سابقه معامله‌گری افزوده شده است) به سرعت با پیروی از فضای حاکم بر معاملات به جمع فروشندگان بپیوندند و فرار را بر قرار ترجیح دهند.دیروز نیز حاکمیت فضایی پرابهام که معامله‌گر و تحلیلگر نمی‌تواند برداشت واضحی از سرانجام آن داشته باشد در کنار قطعی تلگرام (به‌عنوان یکی از منابع اطلاع‌رسانی معامله‌گران) سبب شد شاهد تشدید فشار عرضه در بازار و قرمزپوشی اکثر قریب به اتفاق نمادهای معاملاتی باشیم.
نمایی از یک روز منفی
روز گذشته از ۳۲۴ نماد معاملاتی در بورس تهران، تنها ۳۱ سهم با رشد قیمت پایانی همراه شدند و ۲۹۱ نماد معاملاتی در محدوده منفی به معاملات روزانه خود پایان دادند. در این روز با وجود اختلال سراسری اینترنت، اما ارزش معاملات خرد سهام در سطوح روزهای گذشته قرار گرفت و حدود ۱۰۳۸ میلیارد تومان نقدینگی میان معامله‌گران دادوستد شد. تشدید عرضه در بازار روز یکشنبه آنچنان بود که ۱۷۴ نماد با صف‌فروشی به ارزش ۱۹۲ میلیارد تومان مواجه شدند. در مقابل اما ۹ نماد بورسی با صف خریدی به ارزش ۱۳ میلیارد تومان همراه شدند.
نقاط پرمعامله حقوقی‌ها
روز گذشته از ۳۸ صنعت فعال بورس تهران، تنها ۴ گروه با رشد میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود همراه شدند و بقیه گروه‌ها روزی منفی را پشت‌سر گذاشتند. در میان صنایعی که با افت شاخص مواجه شدند اما گروه‌های بزرگ کالایی کمترین کاهش قیمت را تجربه کردند. این شرایط در خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی نیز کاملا آشکار بود. به‌طوری‌که تنها دو صنعت با خالص خرید مثبت از سوی معامله‌گران خرد همراه شد و بقیه شاهد جابه‌جایی نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بودند.در این خصوص پیش‌تر نیز اشاره شد که معامله‌گران عمده بیشترین خالص خرید خود را بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان در سهام زیرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات ثبت کردند. در میان ۲۸ نماد زیرمجموعه این گروه، تنها نمادهای «خپویش»، «خاهن» و «خنصیر» در لیست خرید حقیقی‌ها قرار داشتند. بیشترین خالص خرید بازیگران عمده در گروه خودرو اما به نماد معاملاتی شرکت ایران خودرو اختصاص پیدا کرد که بالغ بر ۵۷ میلیارد تومان بود. پس از آن نیز «خساپا» شاهد جابه‌جایی ۱۲۸ میلیون سهم به ارزش ۲۵ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. این دو نماد در کلیت بازار روز یکشنبه نیز صدر لیست خرید حقوقی‌ها را به خود اختصاص دادند. خودرویی‌ها که از روز شنبه به سبب برداشت فعالان بازار از کاهش تقاضا برای محصولات خودروسازان پس از افزایش بهای بنزین با تشدید فشار عرضه‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کردند، دیروز نیز به دفعات شاهد جمع شدن صف‌های فروش از سوی معامله‌گران حقوقی بودند. موضوعی که در نهایت به کاهش ۷/ ۴ درصدی میانگین قیمت سهام زیرمجموعه این گروه انجامید.
پس از این گروه، بانکی‌ها بیشترین خالص فروش از سوی فعالان حقیقی بازار را تجربه کردند. در این گروه دیروز شاهد جابه‌جایی حدود ۵۹ میلیارد تومانی از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده بازار بودیم. در این روز تمام نمادهای بانکی با تشدید فشار فروش از سوی حقیقی‌ها مواجه شدند. در این میان نماد معاملاتی بانک تجارت با خالص تغییر مالکیت ۱۸ میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی در صدر لیست خرید معامله‌گران عمده قرار گرفت. پس از آن نیز دو بانک ملت و صادرات به ترتیب شاهد جابه‌جایی ۱۶ و ۱۵ میلیارد تومانی نقدینگی از سبد سهام معامله‌گران خرد به پرتفوی حقوقی‌ها بودند. شاخص گروه بانک‌ها و موسسات اعتباری در این روز با افت ۱/ ۲ درصدی مواجه شد.در گروه فلزات اساسی نیز هر چند قیمت‌ها با کاهش پردامنه‌ای مواجه نشدند، اما حقوقی‌ها در مقام خریدار پررنگ ظاهر شدند. به این ترتیب در روزی که میانگین قیمت سهام زیرمجموعه گروه فلزات اساسی ۵/ ۰ درصدی مواجه شد، شاهد جابه‌جایی ۳۲ میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم. در این میان نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان با انتقال ۲۶ میلیون و ۲۷۰ هزار سهم به ارزش ۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان نقدینگی از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران حقوقی بازار روبه‌‌رو شد.پالایشی‌ها نیز از دیگر گروه‌هایی بودند که در کانون توجه معامله‌گران عمده بازار قرار گرفتند. سهام این گروه روز ابتدایی هفته با تصور اشتباه بورس‌بازان درخصوص تاثیر مثبت افزایش قیمت بنزین بر روند سودآوری شرکت‌های پالایشی با رشد قیمت همراه شده بودند. این درحالی است که با اصلاح قیمت بنزین، تنها درآمدهای دولت با تغییر همراه می‌شود و تفاوتی در صورت‌های مالی پالایشگاه‌های بورسی رخ نمی‌دهد.
پیش از این نرخ خرید فرآورده‌های نفتی از پالایشگاه‌ها بر مبنای قیمت فوب این محصولات و با لحاظ نرخ نیمایی دلار محاسبه می‌شده و با تغییر قیمت بنزین داخلی، هیچ‌کدام از این دو متغیر دچار تغییر نشده است. سه شرکت پالایش نفت تهران، شیراز و لاوان نیز همان روز اطلاعیه‌هایی روانه کدال کردند و بر عدم تغییر سودآوری این شرکت‌ها با تغییر نرخ مصوب بنزین تاکید داشتند. در این شرایط دیروز شاخص گروه فرآورده‌های نفتی افتی بالغ بر ۷/ ۱ درصد را تجربه کرد و شاهد جابه‌جایی ۵/ ۳۷ میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بود. در این میان سه نماد «شبریز»، «شپنا» و «شبندر» در مجموع با خالص خرید ۲۵ میلیارد تومانی از سوی حقوقی‌ها همراه شدند. سهام گروه معدنی املاح ایران نیز در این روز ضمن تجربه دادوستد در سقف مجاز روزانه، با خالص تغییر مالکیت ۶/ ۴ میلیارد تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی همراه شد.در این میان اما بیمه‌ای‌ها شاهد جابه‌جایی ۴/ ۴ میلیارد تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. سهام بیمه پارسیان از جمله نمادهای بورسی بود که در این روز منفی با خالص خرید ۱۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومانی از سوی بازیگران خرد بازار همراه شد. این نماد بیمه‌ای دیروز تا صف خرید نیز پیشروی کرد و در پایان کمی متعادل شد.