حجم معاملات پلیمرها در بورس‌کالا در روزهای و هفته‌های اخیر جذابیت چندانی نداشت و شاهد روند نزولی حجم دادوستد هستیم. در هفته گذشته حجم معاملات پلیمرها در بورس‌کالا به رقمی نزدیک به ۳۱ هزار و ۴۵۵ تن رسید که یکی از کمترین حجم معاملات ثبت شده در سال‌های اخیر به شمار می‌رود. کاهش قیمت‌های پایه در بورس‌کالا در کنار افت قیمت‌های جهانی ترس از تداوم افت نرخ را در بر داشته است که خرید در شرایط فعلی را ترسناک ترسیم می‌کند و می‌توان گفت که تقاضای موجود حداقل‌های این بازار را تامین کرده و همچنین خرید فعلی غالبا برای تامین نیاز قطعی واحدهای تولیدی صورت می‌گیرد. به‌عنوان یک مثال مشخص شاهد بودیم که حجم دادوستد در هفته منتهی به ۹ اسفند بیش از ۹۱ هزار تن بوده که این رقم در هفته گذشته نزدیک به یک‌سوم شده است. اگرچه کاهش حجم معاملات در روزهای نیمه‌تعطیل ابتدای هر سال رخدادی سنتی و شاید منطقی باشد ولی برای سال جاری با توجه به محدودیت‌های اعمالی و همچنین اما و اگرهای کم‌سابقه بازارها نگران‌کننده ارزیابی می‌شود. چیزی که بیش از همه برای بازار پلیمرها مهم ارزیابی خواهد شد حجم معاملات در بورس‌کالاست که به‌صورت مستقیم حجم تولید واقعی در صنایع تکمیلی را هدف قرار خواهد داد.
در هفته گذشته حجم عرضه پلیمرها در بورس‌کالا رقمی نزدیک به ۷۸ هزار تن بود که در برابر آن ۳۳ هزار و ۶۴۱ تن تقاضا به ثبت رسید و در نهایت ۳۱ هزار و ۴۵۵ تن از عرضه‌ها مورد دادوستد قرار گرفت. به‌صورت دقیق‌تر در هفته قبل ۳۵/ ۴۰ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت که یکی از سخت‌ترین هفته‌های معاملات در تاریخ فعالیت بورس‌کالای ایران به شمار می‌رود. همچنین نسبت تقاضا به عرضه‌ها رقمی نزدیک به ۴۳۱/ ۰ واحد بود یعنی کمتر از نیمی از عرضه‌ها مورد دادوستد قرار گرفته است. این نسبت معاملاتی در بازار پلیمرها وخیم‌ترین شرایطی است که تاکنون در تاریخ فعالیت بازار پلیمرها از زمان ورود گسترده آن به بورس‌کالا به ثبت رسیده است.
در بازار شیمیایی‌های بورس‌کالا اما شرایط به نسبت بهتر است. حجم دادوستد این گروه کالایی در هفته گذشته به نسبت هفته پایانی اسفندماه رشد ۲/ ۷ درصدی داشته و به بیش از ۱۶ هزار و ۳۴۰ تن رسید. البته همین رقم نیز چندان جذاب نیست و چهره‌ای جز وخامت اوضاع را ترسیم نمی‌کند. در هفته گذشته شاهد افت ۵/ ۴ درصدی عرضه بودیم که موجب شد تا حجم عرضه محصولات شیمیایی در بورس‌کالا به ۴۱ هزار و ۴۰۸ تن برای عرضه‌های مرسوم برسد. در این هفته اما شاهد رشد ۴/ ۴ درصدی تقاضا بودیم و ۱۷ هزار و ۱۷۶ تن تقاضا به ثبت رسید. در هفته گذشته ۴۸/ ۳۹ درصد از عرضه‌ها مورد دادوستد قرار گرفت که از هفته منتهی به ۲۹ اسفند رقم بهتری را نشان میدهد.
البته آمارهای فوق را نمی‌توان واقعیت‌های بازار محصولات پتروشیمیایی در بورس‌کالا به شمار آورد آن‌هم در شرایطی که قرنطینه و اما و اگرهای جانبی آن محدودیت‌های جدیدی را به همراه داشته است. با توجه به این اوضاع از هم‌اکنون انتظار داریم داده‌های اثرگذار در بازار در هفته جاری خودنمایی کند که بر آن اساس می‌توان چهره واضح‌تر و دورنمای دقیق‌تری از بازار را ترسیم کرد. در هر حال از حالا می‌توان گفت سال سختی در راه است و البته هم‌اکنون نیز موجودی بالای انبارها، ضعف تقاضای داخلی برای اغلب مصنوعات پلیمری و محدودیت‌های صادراتی برای محصولات نهایی موجب شده پتانسیل تولید محدود شود که به کاهش جذابیت خرید مواد اولیه منتهی خواهد شد. البته انتظار داریم آمار معاملات هفته‌های پیش‌رو بهتر از هفته گذشته باشد ولی از هم‌اکنون بسیاری از فعالان بازار احتمال رکود در سال‌جاری را در نظر گرفته‌اند.
پتانسیل تداوم افت نرخ در بازارهای جهانی
روند نزولی قیمت‌ها در بازار جهانی محصولات پتروشیمیایی مشهود است و تقریبا همه اهالی بازار تاکنون این افت قیمت‌ها را انتظار داشته و البته هنوز هم انتظارات برای کاهش بیشتر قیمت‌ها وجود دارد. این جو روانی افت نرخ در شرایطی مهم‌تر ارزیابی می‌شود که بازارهای اروپایی که با تداوم قرنطینه روبه‌رو هستند امید چندانی به بازیابی تقاضا در کوتاه‌مدت یا حتی میان‌مدت ندارند که می‌تواند جریان عمومی نرخ را به سمت افت بیشتر قیمت‌ها هدایت کند. از سوی دیگر روند کاهش نرخ تقریبا در تمامی بازارها حس می‌شود و البته پلیمرها بیش از سایر بازارها در تیررس نگاه‌ها قرار دارد آن‌هم در وضعیتی که کاهش قیمت‌های فراگیر در بازار پلیمرها، حتی کمتر از افت نرخ در بازار مواد اولیه این صنعت مشاهده می‌شود. به‌صورت دقیق‌تر کاهش نرخ در بازار اولفین‌ها همچون اتیلن، پروپیلن و بوتادین شدیدتر از بازارهای مشابه است که نشان میدهد افت قیمت‌ها از سمت عرضه حتی بدون در نظر گرفتن وضعیت تقاضا، توجیه فنی و اقتصادی دارد و بازارهای جهانی از مسیر داده‌های بنیادین خود افت قیمت‌ها را در پیش خواهد داشت. به‌صورت دقیق‌تر با کاهش انتظاری قیمت تمام شده پلیمرها بازارها خود را برای کاهش قیمت‌ها آماده می‌کنند زیرا انتظار داریم تولیدکنندگانی که با کاهش قیمت تمام شده روبه‌رو هستند میل به کاهش قیمت‌های پیشنهادی را در پیش خواهند گرفت بنابراین بازار کاهش نرخ را باور می‌کند. این درحالی است که شاهد تکانه‌های قیمتی در بازار نفتا به‌عنوان مهمترین خوراک مایع در صنایع پتروشیمی در جهان هستیم که آن‌هم در ارتباط با جرقه‌های قدرتمندی از رشد نرخ در بازار نفت‌خام رقم خورده است که خوش‌بینی‌های جدیدی را به بازارها ارائه کرده ولی چندان بزرگ نیست. نکته قابل‌توجه در بازار نفتا یا حتی بازار سایر فرآورده‌های نفتی را باید در نوسان قیمت‌ها در مقایسه با نوسان قیمت نفت‌خام جست‌وجو کرد. نفتا رشد قیمت‌های کمتری از نوسان قیمت نفت‌خام را تجربه کرده و یک پله از بهای نفت‌خام عقب افتاده است. این وضعیت می‌تواند امکان رشد قیمت‌ها در آینده را مطرح کند و در کنار آن این نکته را هم گوشزد می‌کند که تقاضای نفتا در بازارهای جهانی چندان هم قدرتمند نیست و با سرعت‌گیرهای قدرتمندی روبه‌روست که می‌توان خوش‌بینی به بهبود سریع بازار را محدود سازد. این موارد تاکنون احتمال تداوم افت قیمت‌ها در بازار جهانی محصولات پتروشیمیایی را دربردارد و البته تاثیرپذیری نوسان بهای نفتا از فراز و فرود بهای نفت‌خام را محدود خواهد کرد.
درخصوص تقاضا اوضاع تغییری با روزهای قبل نداشته و حتی شاهد هستیم که میزان مرگ‌ومیر ناشی در شیوع ویروس کرونا در جهان حتی افزایشی شده است آن‌هم در وضعیتی که کانون این بیماری هم‌اکنون اروپا و آمریکاست. تا لحظه تنظیم این گزارش تعداد مبتلایان (کل) به ویروس کرونا در جهان به بیش از یک میلیون و ۱۲۰ هزار نفر رسیده و تعداد مرگ‌ومیر به نزدیکی ۶۱هزار نفر رسیده است. این ارقام در شرایطی مسیر تصاعدی خود را طی می‌کند که تعداد مبتلایان جدید حتی افزایش یافته که نگرانی از افزایش مرگ‌ومیر و تداوم قرنطینه را دربردارد. این موارد شاید ساده‌ترین دلیل برای تداوم روزهای سخت تقاضا در جهان باشد آن‌هم در وضعیتی که کشورهای شرقی که نگرانی‌های کمتری را تجربه می‌کنند هم از کاهش تقاضا بی‌نصیب نیستند؛ زیرا بازارهای صادراتی آنها به جز برای محصولاتی محدود، با کاهش جدی همراه شده است. هیچ دورنمای قابل اتکایی برای زمان پایان یافتن شیوع این بیماری واگیردار را متصور نیستیم آن‌هم در شرایطی که افزایش بیکاری و کاهش قدرت خرید افراد را هم باید به این موارد افزود. حال در شرایطی که این نگرانی وجود دارد که چهره کشورهای پرجمعیتی همچون آمریکا به سرنوشت کشورهایی همچون ایتالیا و اسپانیا مشابهت بیشتری پیدا کند، مطلب ساده‌ای نیست که بتوان از کنار آن به سادگی عبور کرد؛ شاید آمارها بهتر بتواند واقعیت‌های موجود را ترسیم کند که به‌صورت مستقیم بر تقاضای مصرفی و صنعتی در جهان اثرگذار خواهد بود.
تاکنون در جهان وخیم‌ترین تاثیر کرونا در دو کشور اسپانیا و ایتالیا به ثبت رسیده است. در این دو کشور میزان فوت افراد رقمی نزدیک به ۲۴۰ نفر به ازای هر یک میلیون نفر بوده آن‌هم در شرایطی که این نرخ به‌صورت مستمر درحال افزایش است. این میزان برای فرانسه ۱۰۰ نفر، بلژیک ۹۹ نفر، هلند ۸۷ نفر، سوئیس ۷۰ نفر و انگلیس ۵۳ نفر در هر یک میلیون نفر است. این در حالی است که این رقم برای ایران که در اوج مبارزه با کرونا قرار دارد نزدیک به ۴۰ نفر است که نشان میدهد بر پایه آمارهای جهانی و در مقام مقایسه وضعیت ایران قابل توجه است. از سوی دیگر این نرخ برای آمریکا که به تازگی با شیوع گسترده کرونا روبه‌رو شده تنها ۲۲ نفر است که با توجه به مرگ‌ومیر نزدیک به ۱۳۰۰ نفری برای تاریخ ۳ آوریل احتمال رشد تلفات را به‌صورت جدی مطرح کند. حال در شرایطی که تلفات کرونا در کشورهای اروپایی درحال افزایش است. نمی‌توان انتظار داشت که شرایط به‌زودی به حال عادی بازگردد.
این موارد به معنی تداوم روزهای سخت تقاضا در بازارهای جهانی است و با توجه به هشدارهای جدی درباره ورود بازارها به یک فاز رکود، بهتر است احتمال تداوم روزهای سخت فعلی و کاهش انتظاری قیمت‌ها در جهان را در نظر گرفت.
در برابر موارد فوق شاهد هستیم که خوش‌بینی‌هایی به بازار نفت معطوف شده که می‌تواند محرکی برای بازارهای جهانی پتروشیمایی‌ها و حتی سایر بازارهای کالایی باشد. اگرچه تاثیر بهای نفت‌خام بر بازار محصولات پتروشیمی در فاز فنی و روانی آن غیرقابل کتمان است ولی اثرگذاری آن زمان‌بر بوده و با همین یک سیگنال نمی‌توان برای کلیت بازار محصولات پتروشیمی تعیین تکلیف کرد.