بورس تهران از ابتدای سال‌جاری وارد یک روند صعودی غیرقابل باور شده است. به‌طوری که هر روز شاهد ثبت رکوردهایی باورنکردنی و فتح قله‌های جدید در بازار سهام هستیم. در همین راستا آخرین روز کاری هفته گذشته هم دماسنج اصلی بورس تهران ۳۲ هزار و ۱۴۹ واحد دیگر رشد کرد تا شاهد رسیدن این نماگر به ارتفاع ۸۷۸ هزار واحدی باشیم. حالا دیگر برای دست یافتن به شاخص یک میلیونی که تا همین چند وقت پیش چیزی شبیه به یک شوخی بود، کمتر از ۱۴ درصد رشد نیاز است.
پرسودترین سبدهای بورس 99
بد نیست که خاطر نشان کنیم با رشد بیش از ۸/ ۳ درصدی نماگر اصلی بازار سهام طی روز چهارشنبه، بازدهی هفتگی بورس تهران در هفته گذشته به عدد بی‌سابقه و البته عجیب ۴/ ۱۸ درصدی رسید. به عبارتی دیگر طی هفته قبل سرمایه‌گذاری در بورس به‌طور متوسط روزانه بیش از ۴/ ۳ درصد سودآوری داشته است. البته در عمل بسیاری از سهامداران به سودهای کمتری از این عدد دست یافته‌اند که با بررسی کل نمادهای بازار سهام به‌نظر می‌رسد علت این عقب افتادن جمعی از رشد شاخص کل، جهش عمده این نماگر به‌واسطه رشد قیمتی بالای چند نماد بزرگ بازار سهام است. شاهد این مدعا هم جا ماندن میزان رشد نماگر هموزن (با اثرپذیری یکسان از تمام نمادها) و شاخص کل فرابورس از دماسنج اصلی بورس تهران است.
روز چهارشنبه بورس تهران برای هجدهمین جلسه معاملاتی پیاپی در مدار صعودی قرار داشت. با رشد بیش از ۸/ ۳ درصدی شاخص کل، بازدهی بورس تهران از ابتدای سال‌جاری و طی تنها ۲۵ روز کاری به رقم بی‌سابقه ۲/ ۷۱ درصدی رسید. اما نماگر هموزن باز هم در رشد روزانه عقب ماند و چهارشنبه ۳/ ۳ درصد به ارتفاع خود افزود تا رشد این نماگر از ابتدای سال به رقم ۳/ ۶۱ درصد برسد. اما در فرابورس به‌رغم صعود بی‌سابقه شاخص کل مقدار بازدهی از بورس عقب افتاده و با وجود رشد ۵/ ۳ شاخص کل این بازار در معاملات روز چهارشنبه بازدهی آن از ابتدای سال به ۵۶ درصد رسید. به این ترتیب طی ۲۵ روز کاری گذشته شتاب رشد شاخص کل بورس تهران که با توجه به وزن‌دار بودن اثر بالایی از نمادهای بزرگ می‌پذیرد، ۱۶ درصد از نماگر هموزن و حدود ۲۷ درصد از شاخص کل فرابورس ایران بیشتر بوده است.
بازندگان و برندگان سریع‌ترین جهش تاریخ بورس
همان‌طور که در بالاتر اشاره شد، رشد بیش از 71 درصدی شاخص کل از ابتدای سال لزوما به معنی کسب چنین سودی توسط تمام سهامداران نیست و در عمل بسیاری از بورس‌بازان به چنین سودهای شگفت‌انگیزی دست نیافته‌اند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان میدهد که از 553 نمادی که در معاملات آخرین روز هفته گذشته در مجموع بورس، فرابورس و بازار پایه فعال بودند تنها 157 نماد رشدی برابر یا بیشتر از شاخص کل بورس داشتند و در سمت مقابل 396 نماد معادل 2/ 72 درصد از کل نمادهای سهامی فعال در بازار سرمایه در رقابت با شاخص کل جا ماندند. از این بین 16 نماد نیز طی این‌مدت به سهامداران خود زیان وارد کرده‌اند یا سودی نرسانده‌اند که خود اتفاقی جالب‌توجه در چنین بازاری است. نکته جالب توجه این است که نمادهایی که کمترین بازدهی را در سال‌جدید داشته‌اند، نمادهایی بوده‌اند که در سال 98 اغلب بازدهی‌های چند صد درصدی داشته‌اند و گاه تا 10 برابر هم رشد کرده‌اند. در سمت مقابل اما بسیاری از نمادهایی که طی این‌مدت رشدی بیش از شاخص کل را ثبت کرده‌اند، نمادهایی هستند که در سال گذشته بورس‌بازان اقبال چندانی به آنها نشان نمی‌دادند. به عبارتی دیگر شاهد اقبال گسترده سهامداران به جاماندگان سال 98 هستیم. جاماندگانی که حالا به این واسطه تبدیل به پیشران‌های شاخص سهام در سال 99 شده‌اند.
در این بین حضور نمادهای بزرگ بورس تهران هم در سطوح بالای این فهرست جالب توجه است. به‌عنوان مثال در صنعت شیمیایی «تاپیکو» در 25 روز کاری گذشته بیش از 115 درصد بازدهی داشته و ارزش بازار «فارس» به‌عنوان بزرگ‌ترین نماد بازار سرمایه هم با رشد 99 درصدی تقریبا دو برابر شده است. در گروه فلزات اساسی هم «کاوه» 5/ 88 درصد، «فولاد» به‌عنوان دومین نماد بزرگ بازار سهام بیش از 87 درصد و دیگر نماد بزرگ این صنعت یعنی «فملی» هم حدود 74 درصد رشد داشته است. «ثفارس» با رشد بیش از 167 درصدی بیشترین بازدهی در سال 99 را داشته است و در جایگاه‌های بعدی هم «وبانک»، «خبهمن»، «تبرک» و «وسدید» با رشدهای بیش از 150 درصدی قرار گرفته‌اند.
در سمت مقابل جدول اما اغلب نمادهای بازار پایه‌ای به چشم می‌خورند. به‌نظر می‌رسد از طرفی رشدهای عجیب این دسته از نمادها طی سال 98 و از جهتی دیگر دامنه نوسان محدودتر آنها منجر به ایجاد فشار فروش گسترده در بسیاری از این دسته نمادها شده است. در جدول نمادها با کمترین بازدهی «معیار» با بازدهی منفی 3/ 12 درصدی در صدر قرار گرفته و بعد از آن «غگل»، «جهرم»، «بایکا» و «دهدشت» دیگر نمادهایی هستند که بیشترین زیان را به سهامداران خود وارد کرده‌اند.
تداوم هجوم به بازار سهام
این روزها تمام فعالان بازار عقیده دارند که بخش عمده‌ای از رشدهای پرشتاب بازار سهام نه به علت ارزندگی سهام از نظر بنیادی بلکه به‌دلیل نقدینگی عظیمی است که در مسیر بورس تهران قرار گرفته است. در همین راستا هر روزه شاهد ثبت رکوردهای جدید در ارزش معاملات، ارزش صف‌های خرید و تعداد مشارکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه هستیم. این آمارها نشان‌دهنده هجوم مردم به بازار سرمایه و میل شدید آنها برای خرید سهام است. در همین راستا طی هفته گذشته در مجموع شاهد دادوستد 42 هزار و 880 میلیارد تومان سهام در بورس تهران بودیم که از این رقم حدود 7 هزار و 700 میلیارد تومان سهم معاملات روز چهارشنبه بود. در همین راستا طی پنج روز کاری هفته قبل ارزش معاملات خرد (بدون احتساب معاملات بلوک و اوراق) فرابورس ایران هم به بیش از 21 هزار و 340 میلیارد تومان رسید تا شاهد رسیدن ارزش معاملات خرد کل بازار سهام به عدد تقریبی 64 هزار و 220 میلیارد تومانی باشیم. چنین اقبالی به بورس تهران درحالی رقم می‌خورد که دیگر بازارهای موازی از جمله مسکن، ارز و سکه اغلب با رکودهای سنگینی مواجه بوده و بعضا در مدار نزولی حرکت کردند. به‌عنوان مثال درحالی طی هفته گذشته در بازار سهام به‌طور متوسط روزانه 12 هزار و 840 میلیارد تومان معامله انجام می‌شد که بررسی‌ها نشان از آن دارد که کل ارزش معاملات مسکن در تهران طی ماه اول سال رقمی بسیار کمتر از ارزش معاملات یک روز بازار سهام بوده است.
در این بین بخش عمده‌ای از این حجم عظیم معاملات توسط بورس‌بازان حقیقی انجام می‌شود. به‌طوری‌که این دسته از معامله‌گران طی هفته گذشته هم خریدار باقی ماندند و مالکیت حدود 5 هزار و 800 میلیارد تومان سهام را به پرتفوی خود افزودند که از این رقم بیش از 1480 میلیارد تومان سهم معاملات روز چهارشنبه بود. به این ترتیب در تمام 25 جلسه معاملاتی از ابتدای سال 99 بورس‌بازان حقیقی خریدار بودند و در مجموع خالص خرید 17 هزار و 589 میلیارد تومانی را ثبت کردند. طی هفته گذشته بیشترین اقبال حقیقی‌ها به صنایع فرآورده‌های نفتی، محصولات شیمیایی و ساخت خودرو و قطعات به‌واسطه بازگشایی و خریدهای سنگین در نماد «خگستر» بود.
آخرین روز هفته گذشته با یک عرضه اولیه دیگر در بازار دوم فرابورس ایران همراه شد. در عرضه اولیه نماد کوچک «غگیلا»، 40 میلیون سهم با قیمت هر سهم 1251 تومان بین متقاضیان توزیع شد. طی این روز بار دیگر رکورد تعداد مشارکت‌کنندگان با رسیدن به بیش از 2 میلیون و 357 هزار نفر شکسته شد تا شاهد ثبت رکوردی جدید در این زمینه باشیم. به این ترتیب در عرضه اولیه شیر پاستوریزه پگاه گیلان به هر کد معاملاتی حداکثر 15 سهم معادل 18 هزار و 800 تومان نقدینگی تخصیص یافت.
آزادسازی «عدالت»
سه‌شنبه شب هفته گذشته مقام معظم رهبری با صدور ابلاغیه‌ای ضمن موافقت با درخواست ریاست جمهوری برای آزادسازی سهام عدالت، بر انجام اقدامات لازم از سوی دولت در راستای بهره‌مندی هر چه سریع‌تر مردم از منافع سهام خود تاکید فرمودند. به این ترتیب با آزادسازی سهام عدالت، شاهد کامل‌تر شدن زنجیره اتفاقات مهم و بنیادی در بورس تهران طی سال 99 خواهیم بود. درحال‌حاضر ارزش بازار کل بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس در مجموع رقمی نزدیک به 4000 هزار میلیارد تومان است. در صورتی که متوسط سهام شناور کل بازار سهام را حدود 20 درصد در نظر بگیریم، کل ارزش بازار سهام قابل معامله در بازار سرمایه به عددی حدود 800 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. به گفته رئیس سازمان خصوصی‌سازی درحال حاضر ارزش سهام عدالت به رقمی درحدود 300 هزار میلیارد تومان رسیده است. به این ترتیب با آزادسازی سهام عدالت پس از 14 سال، عمق بازار سهام کشور می‌تواند حدود 38 درصد افزایش یابد. در کنار سهام عدالت، در سال‌جاری شاهد عرضه‌های بزرگ سهام دولت در قالب صندوق‌های قابل معامله ETF نیز خواهیم بود تا شاهد افزایش بیش از پیش عمق بازار سهام باشیم.
البته در صورت عدم مدیریت مناسب نحوه این آزادسازی‌ها ممکن است شاهد فشار فروشی بسیار سنگین در بازار سهام باشیم که در همین راستا رئیس سازمان خصوصی‌سازی در مورد نحوه خرید و فروش سهام عدالت، یادآور شد: باید شورای‌عالی بورس تصمیم بگیرد ولی کسی که در معاملات ثانویه وارد شود محدودیت‌هایی در خرید و فروش دارد. افرادی که غیرمستقیم وارد می‌شوند، اما فقط دغدغه مدیریت را دارند و شرکت سرمایه‌گذاری استان کارهای مربوط به معاملات داخل بورس را انجام میدهد و همچنین قرار است مشوق‌هایی نیز در نظر گرفته شود. به‌طور مثال محدودیت‌هایی از جمله اینکه چنانچه یک فرد دارنده ۳۰ میلیون سهم از پرتفوی سهام عدالت است، تنها ۲۰ درصد از این سبد را قادر باشد ظرف ۶ ماه بفروشد. به این ترتیب فشار فروش نیز بر بازار سرمایه وارد نخواهد شد و مسیر بورس دچار نوسان نمی‌شود. البته مجدد تاکید می‌شود که تمامی این موارد به نظر شورای‌عالی بورس بستگی دارد.