بورس تهران که از نخستین روزهای فروردین امسال با شتابی خیره‌کننده رشد کرده است همچنان به صعود خود ادامه میدهد و شاخص کل در این مدت توانسته است یکی پس از دیگری قله‌های جدید را فتح کند و حتی سوپرکانال یک میلیون واحدی را نیز با قدرت پشت سر بگذارد. به‌طوری‌که در ۳۲ روز معاملاتی سپری شده از سال ۹۹ بازدهی دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای در روندی بی‌سابقه از ۱۰۰درصد فراتر رفته است. آنچنان که کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند، ورود نقدینگی عمده‌ترین علت رشد مداوم بورس در این روزها بوده است.
سرنوشت بازارهای صعودی
اما هستند کارشناسان و تحلیلگرانی که نسبت به ایجاد حباب در بازار سرمایه ایران ابراز نگرانی کرده‌اند و آن را «بازار گاوی» لقب می‌دهند. به‌گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، شاید در این شرایط نیم‌نگاهی به برهه‌های رشد تاریخی در دیگر بازارهای جهانی بتواند قدرت پیش‌بینی بهتری را نسبت به آینده بازار سرمایه در ایران به دست دهد. در این مطلب دلایل رشدهای خیره‌کننده ۶ شاخص و بازار مهم بورس جهان در برهه‌های مختلفی از تاریخ بررسی شده است.
اساندپی ۵۰۰؛ از روزهای پرنوسان تا ایام ثبات
پس از پایان رکود بزرگ چند سال زمان برد تا بازارهای مالی بتوانند بار دیگر سر بلند کنند. شاخص اساندپی ۵۰۰ از سپتامبر سال ۱۹۲۹ تا ژوئن سال ۱۹۳۲ سقوط ۸۶ درصدی را تجربه کرد اما در پنج سال بعد از آن، این سقوط با رشد تاریخی ۳۲۵ درصدی این شاخص جبران شد. این بازار به اصطلاح گاوی تحت‌تاثیر حمایت فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهور وقت ایالات‌متحده برای افزایش هنگفت هزینه‌های دولت در جهت تثبیت اقتصاد ایجاد شد. چهار سال بعد روزولت این برنامه‌ها را متوقف کرد و برای ایجاد توازن در بودجه هزینه‌ها را کاهش داد. اساندپی ۵۰۰ دومین رشد تاریخی خود را در حین جنگ جهانی دوم تجربه کرد. درحالی‌که تقریبا تمامی صنایع آمریکایی و منابع انسانی این کشور درحال تولید مایحتاج برای جبهه جنگ بودند، شاخص اساندپی ۵۰۰ از آوریل ۱۹۴۲ تا مه ۱۹۴۶ با رشد ۱۵۸ درصدی روبه‌رو شد. در دهه ۸۰ میلادی، اجرایی شدن برنامه رونالد ریگان، رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا برای کاهش مالیات، موجب شد تا شاخص اساندپی ۵۰۰ با یک جهش انفجاری، بازده متوسط سالانه ۲۷ درصدی را به سرمایه‌گذاران بدهد؛ این رقم از زمان رکود بزرگ در اواخر دهه ۹۰ میلادی، بیشترین نرخ متوسط بازدهی سالانه بوده است. این روزها اما چندان تاب نیاوردند و در ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷ بازار گاوی به چشم برهم‌زدنی بر باد رفت و داوجونز با ثبت ریزش ۶/ ۲۲ درصدی و اساندپی ۵۰۰ با ریزش ۳۴درصدی روبه‌رو شد. این روز به دوشنبه سیاه معروف شد.
این شاخص در دهه ۹۰ میلادی و همزمان با رشد فناوری و رفاه اقتصادی و نیز پایان یافتن جنگ سرد، طی یک دهه ۴۰۰ درصد رشد کرد که از عوامل اصلی آن ثبات در نرخ تورم و رشد اقتصادی بود. در این دهه آمریکا طولانی‌ترین رشد بی‌وقفه اقتصادی را در دوران مدرن تجربه کرد. پس از پایان بحران مالی در سال ۲۰۰۹، این شاخص بورس روبه رشد بوده است که عوامل اصلی آن نیز رشد کند اما مستمر اقتصادی جهان، افزایش تاریخی سودآوری شرکت‌ها و کمترین نرخ‌های بهره بانکی بودند. اساندپی در تازه‌ترین رکورد خود از زمان پایان بحران مالی سال ۲۰۰۸، در ۵ آوریل ۲۰۲۰ با رشد ۴/ ۹ درصدی روبه‌رو شد.
داوجونز؛ شکستن رکورد ۹۰ ساله در یک روز
این نوسان‌ها برای داوجونز، دیگر شاخص اصلی بورس آمریکا نیز تقریبا در این دهه‌ها مشابه اساندپی رخ داده‌اند. اما داوجونز بزرگ‌ترین رشد خود را در یک روز از سال ۱۹۳۳ تاکنون، در روز سه‌شنبه ۵ آوریل ۲۰۲۰ تجربه کرد. پس از آنکه بازارهای جهانی اغلب متاثر از پیامدهای اقتصادی بحران کرونا در جهان با ریزش‌های سنگین مواجه شدند، امیدواری سرمایه‌گذاران نسبت به تصویب لایحه حمایتی کنگره برای محافظت از اقتصاد، موجب رشد تاریخی و بی‌سابقه این شاخص در ۹۰ سال اخیر شد. این شاخص با رشد ۲ هزار و ۱۰۰ واحدی در این روز (۴/ ۱۱ درصد) به مجموع ۲۰ هزار و ۷۰۴ واحدی رسید.
بورس تورنتو؛ رکورد رشد تاریخی در ۲۰۱۹
در آخرین روزهای ژانویه ۲۰۰۶ و درحالی‌که جهان تنها یک قدم با بحران مالی بین‌المللی که از سال ۲۰۰۸ آغاز شد، فاصله داشت، بازار سهام تورنتو روزهای پر رونقی را پشت‌سر می‌گذاشت و شاخص کل این بازار با ثبت یک جهش ۱۱۹ واحد معادل ۰۲/ ۱ درصدی به ۱۱ هزار و ۸۵۶ واحد رسید. در یک هفته پایانی این ماه، شاخص کل بورس تورنتو موفق شد تا رشد تاریخی ۱۶/ ۲ درصدی را به ثبت برساند. در آن سال، عامل اصلی رشد بورس اصلی کانادا افزایش بهای سهام بخش انرژی بود. شاخص اصلی سهام کانادا یک‌بار دیگر و یک دهه پس از بحران مالی جهانی، در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ یک رکورد تاریخی از خود بر جای گذاشت و داده‌های خوش‌بینانه اقتصادی در چین و نیز افزایش امید به توافق تجاری میان واشنگتن و پکن از عوامل تحریک سرمایه‌گذاران در این روز معاملاتی بودند. در واقع سال ۲۰۱۹ بهترین سال مالی برای بازار بورس تورنتو از زمان بحران مالی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ بوده است که مهمترین سیگنال‌های آن را می‌توان امیدواری سرمایه‌گذاران به برگزیت نرم و نیز توافق تجاری میان ایالات‌متحده و چین دانست.
بورس توکیو(نیکی۲۲۵)؛ خداحافظی با روزهای طلایی
بورس توکیو این روزها به دلیل پیامدهای کرونایی حال و روز خوشی ندارد و از رشدهای تاریخی خود در اواخر دهه ۸۰ میلادی فاصله‌ای زیادی دارد. در آن روزهای خوش بورس توکیو، نرخ‌های پایین بهره موجب یک حباب قیمتی در دارایی‌های مسکن شد که بهای سهام را به سطوح بی‌سابقه‌ای رساند. زمانی که این حباب ترکید، پیامدها شدید بودند و ژاپن را درگیر دو دهه رکود کرد. درحالی‌که بازگشت به قیمت‌های آن روزها تضمین شده یا مورد رغبت نیست، اقتصاد ژاپن هنوز فضای فراوانی را برای رشد دارد که انعکاس آن را می‌توان در افزایش میل سرمایه‌گذاران برای فعالیت بیشتر در این بازار دید. با این حال جمعیت سالخورده و نیز نرخ بسیار پایین تورم، مهمترین عوامل رشد دائم اقتصادی برای ژاپن هستند.
بورس شانگهای؛ رکودزنی در کریسمس ۲۰۱۸
در ژانویه ۲۰۱۸ و تنها چند روز پس از آنکه بورس هنگ‌کنگ یک قله تاریخی را فتح کرد، شاخص بورس شانگهای نیز رکودی ۲۵ ساله از خود برجای گذاشت. در یازدهم ژانویه این سال که تنها یک قدم تا اوج‌گیری تنش‌های تجاری میان واشنگتن و پکن باقی مانده بود، شخص کل بورس شانگهای با ثبت رشد ۱/ ۰ درصدی به سه هزار و ۹۴/ ۴۲۸ واحدی رسید که به این ترتیب برای یازدهمین جلسه معاملاتی نیز با رشد مواجه شد.این رشد بیشترین جهش بورس شانگهای از زمان رشد ۱۴ روزه در مه ۱۹۹۲ محسوب می‌شد. اقتصاد با ثبات چین و تداوم رشد درآمدها از جمله عوامل اصلی ترغیب سرمایه‌گذاران در این بازار بودند و این روند موجب شد تا استراتژیست‌های بازار بورس سالی مثبت را برای بورس شانگهای پیش‌بینی کنند. در این زمان بازار خارجی چین نیز با رشد پرقدرتی مواجه شده بود به‌طوری‌که شاخص هانگ‌سنگ رکورد رشد متوالی ۱۴ روزه را برای خود به ثبت رساند.
بورس لندن؛ قربانی کرونا
بورس لندن با آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی و در ابتدای ماه فوریه رشد تاریخی خود را آغاز کرده بود و ارزش سهام آن به بیشترین میزان خود طی پنج سال اخیر در ۱۹ فوریه رسید. اما انگار قرار نیست این بازار که ماه‌ها تحت‌تاثیر فضای تردید ناشی از برگزیت نتوانسته بود رشد خوبی از خود بر جای بگذارد روزهای پررونق را ادامه دهد و با آغاز بحران جهانی ناشی از شیوع ویروس کووید-۱۹ این بازار نیز نظیر دیگر بازارهای جهانی بورس متحمل ضربه محکمی شد و در نهایت ارزش سهام این بازار تا ۲۷ درصد نیز کاهش یافت. گزارش سالانه شرکت بورس لندن نشان میدهد که درآمد آن با رشد مناسب ۸درصدی در سال ۲۰۱۹ مواجه شد و سود هر سهم خود را تا ۱۵ درصد افزایش داده بود. اگرچه نگاهی به سابقه افت‌وخیز قیمت سهام این بازار نشان از لطمه سنگین ویروس کرونا به آن از ۲۰ فوریه امسال دارد اما با این حال زیان ۵/ ۲۷ درصدی ناشی از این بیماری، کمتر از زیان ۳۳ درصدی است که شاخص بورس فایننشال‌تایمز انگلیس در همین مدت متحمل شد.