بورس تهران یک بار دیگر توانست سوپرکانال یک میلیون واحد را تصاحب کند. از این رو در پایان معاملات روز سه‌شنبه شاخص کل سهام با رشد ۷/ ۰ درصدی همراه شد تا دومین رشد متوالی این نماگر در هفته جاری ثبت شود. آرایش معامله‌گران اما روز گذشته دستخوش تغییراتی شد. به این ترتیب گروه‌های بزرگ بازار که از ابتدای سال جاری در کانون توجه بورس‌بازان قرار داشتند، این روزها شاهد تشدید فشار عرضه هستند و در مقابل گروه‌های کوچک‌تر با افزایش جریان پول همراه شده‌اند. این مهم سبب شد تا دیروز شاخص هم‌وزن رشد بیش از ۲ درصدی را تجربه کند. از این رو تمایل به کسب سود از تمام نوسانات بازار و جانماندن از مسیر حرکت پول‌های خرد، طی روزهای اخیر خود را به شکل افزایش تقاضا در صنایع کوچک‌تر آشکار کرده است. در مجموع اما آرایش دو روز کاری اخیر بورس‌بازان نشان میدهد که منابع خردی که از ابتدای رالی تاریخی بورس وارد گردونه معاملات سهام شده‌اند، عملا خیال خارج شدن و مهاجرت به بازارهای رقیب را نداشته و برای پیوستن مجدد به کانون داغ معاملات سهام لحظه‌شماری می‌کنند.
چنان که در گزارش روز دوشنبه «دنیای اقتصاد» اشاره شده بود، یکی از سناریوهای محتمل در برابر بورس تهران افزایش جریان پول به سمت سهام گروه‌های کوچک‌تر و فشار مضاعف بر سهام شرکت‌های بزرگی بود که در یک ماه اخیر به دلایل مختلف عنان تقاضا را به دست گرفته بودند و رالی صعودی سریع‌تری را تجربه کردند. در این مسیر عنصر «جاماندگی» از روند عمومی به عنوان یک معیار تعیین‌کننده نقش پررنگی در توزیع نقدینگی بین سهم‌ها و صنایع مختلف ایفا کرد. تا پیش از موج نزولی اخیر سهام شرکت‌های بزرگ بورسی با همین معیار به کانون اصلی جذب تقاضا تبدیل شدند و شاخص کل را در قیاس با شاخص هم‌وزن با سرعت بیشتری به بالای سطح یک میلیون واحد آوردند.
با شکل‌گیری موج اصلاحی در کل بازار، نشانه‌های جدی‌تری مبنی بر ادامه فشار بر بزرگان و خروج از صنایع بزرگ در دستور کار سهامداران خرد و تازه‌کارهای بازار قرار گرفت و تا روز گذشته هم ادامه یافت. به عبارت دیگر، سودای بهره‌مندی از تمام نوسانات بازار و جانماندن از جبهه‌گیری پول‌های خرد، خود را به شکل افزایش تقاضا در صنایع کوچک‌تر آشکار کرد. در این میان، سیگنال‌هایی از کاهش تخصیص دلار موسوم به 4200 تومانی در کنار عملکرد ناامیدکننده نمادهای پالایشی منجر به انتقال بیشتر منابع خرد به سمت صنایع کوچک‌تر و ایجاد موج قوی عرضه گروه‌های رقیب شد. استقبال چشمگیر از غول‌های خودرویی و رشد یکپارچه قیمت در سهام شرکت‌هایی نظیر دارویی‌ها، غذایی‌ها در مقابل فشار بر صنایع فلزی-معدنی و بانکی و افت شاخص 30 شرکت بزرگ بازار را می‌توان از این منظر نگریست. در مجموع، چنین آرایشی در دو روز کاری پسااصلاح نشان میدهد که منابع خردی که از ابتدای رالی تاریخی بورس وارد بازار شده‌اند، در انتظار پیوستن مجدد به کانون داغ معاملات سهام هستند.
اولین برخورد قیمت‌ها به «واقعیت»
در سه روز گذشته سرعت انتشار صورت‌های مالی سالانه شرکت‌ها برای سال قبل افزایش معناداری پیدا کرده است. این جریان اطلاعاتی مهم را می‌توان اولین موج برخورد قیمت سهام به سطح سخت «واقعیت» عملیاتی شرکت‌ها قلمداد کرد. قیمت‌ها تا به اینجا عموما با توجه‌به متغیرهای غیرعملیاتی حاکم بر سهام حرکت می‌کردند. به طور کلی، رشد بی‌سابقه ضریب نفوذ بازار سرمایه در سایه حمایت‌های مصنوعی دولت، سرکوب بازارهای موازی از سوی سیاست‌گذار در کنار فرآیندهای تورمی نظیر افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی‌ها را باید از عوامل اصلی بر هم زننده تناسب قیمت و سودآوری در بورس تهران و پیشروی تاریخی شاخص کل سهام برشمرد که همچنان در معادلات موثر بر سهام نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. با این حال، از روز گذشته شاهد واکنش برخی از سهم‌ها به گزارش‌های سودآوری شرکت‌ها در سال 98 بودیم. نکته مهم در اغلب گزارش‌های سالانه عملکرد شرکت‌های بورسی، رشد معنادار بهای تمام شده، جاماندن درآمدها از هزینه‌ها و در نتیجه، فشار بر میزان سودآوری شرکت‌هاست که باعث بر هم خوردن رشد سودآوری با رشد قیمت سهام باشیم.
کارنامه‌های ناامیدکننده پالایشی‌ها
روز گذشته پس از انتشار صورت‌های مالی پالایشگاه‌های بزرگ بورسی شاهد عرضه شدید در این صنعت پرمعامله روزهای اخیر بودیم. دیروز 10 درصد کل جریان نقدینگی در بورس در سهام پالایشی به گردش در آمد و عنوان بیشترین افت شاخص قیمت در بین صنایع بورسی هم به این گروه اختصاص یافت. گزارش‌های عملکرد سال گذشته شرکت‌های پالایشی را باید مهمترین عامل شوک عرضه در این سهام تلقی کرد. برآوردهای اولیه نشان میدهد که افت شدید قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی تاثیر بسیار جدی بر سودآوری شرکت‌های این مجموعه به جا گذاشته است. به بیان دقیق‌تر، کاهش معنادار حاشیه سود ریالی پالایشگاه‌ها در کنار افت ارزش موجودی این شرکت‌ها سودآوری تولیدکنندگان فرآورده‌های اصلی این صنعت را محدود کرده و در روزی که عموم صنایع با رشد قیمت مواجه شدند، در گروه پالایشی شاهد تلاش مصرانه سهامداران خرد برای خروج و در نتیجه ایجاد موج پرفشار عرضه بودیم.
جولان «حقیقی» در زمین کوچک‌ترها
دیروز همزمان با رشد 7/ 0 درصدی شاخص سهام شاهد افزایش فعالیت معامله‌گران خرد در سمت خرید گروه‌های کوچک‌تر بازار بودیم. از این رو روز گذشته در مجموع افزون بر 136 میلیون و 300 هزار سهم به ارزش 259 میلیارد و 860 میلیون تومان به پرتفوی حقیقی‌ها افزوده شد. در میان ۳۸ صنعت فعال بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه محصولات غذایی رقم خورد. به این ترتیب دیروز در این گروه 76 میلیارد و 900 میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. پس از آن نیز خودرویی‌ها شاهد خالص تغییر مالکیت 71 میلیارد و 800 میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. انبوه‌سازان نیز دیروز مورد توجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خرید حدود 71 میلیارد تومانی را رقم زدند.
در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت پالایش نفت اصفهان در اولویت خرید معامله‌گران خرد قرار گرفت. دیروز حدود 85 میلیون و 300 هزار سهم «شپنا» به ارزش 105 میلیارد و 400 میلیون تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. سهام شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو نیز دیروز مورد توجه بازیگران حقیقی بازار قرار گرفت. در این نماد معاملاتی روز گذشته بیش از 114 میلیون و 200 هزار سهم به ارزش ۵۶ میلیارد و ۸۴۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. سهام شرکت گلوکوزان نیز در این روز با خالص خرید حدود 55 میلیارد تومانی حقیقی‌ها همراه شد. در آن‌سوی بازار اما این نمادهای زیرمجموعه گروه فلزات اساسی با بیشترین فشار فروش از جانب سهامداران خرد مواجه شدند. از این رو فلزی‌ها دیروز شاهد جابه‌جایی حدود 35 میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. همچنین دیروز در گروه نهادهای مالی، 23 میلیارد و 360 میلیون تومان به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. دارویی‌ها نیز دیروز، با خالص خرید حدود 21 میلیارد و 400 میلیون تومانی از سوی معامله‌گران عمده بازار مواجه شدند. در میان شرکت‌ها نیز سهام شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی شاهد خالص فروش 55 میلیون و 540 هزار سهم به ارزش 84 میلیارد و 800 میلیون تومان از سوی معامله‌گران خرد بود.