شاخص کل بورس و اوراق بهادار از ابتدای سال جاری تاکنون با افزایش ۴۶۰هزار و ۵۹۵ واحدی از رقم ۵۱۲هزار و ۹۰۰ واحد در انتهای سال ۱۳۹۸ به رقم تاریخی ۹۷۳هزار و ۴۹۵ واحد در پایان معاملات روز شنبه ۱۰خرداد افزایش یافته که نشان‌دهنده رشد ۸/ ۸۹ درصدی طی این مدت است. این در حالی است که رشد شاخص کل بورس و اوراق بهادار در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب ۸۶درصدی و ۱۸۷درصدی بوده است. افزایش حجم معاملات و همچنین افزایش صدور کدهای معاملاتی جدید از ابتدای سال جاری، همگی نشان‌دهنده رشد بازار سرمایه در مقایسه با بازارهای رقیب و موازی است.
دلایل اقبال عمومی به بازار سرمایه
رشد فزاینده نقدینگی در کشور و عبور آن از رقم ۲۳۰۰ میلیارد تومان، بر اساس آخرین آمار منتشره بانک مرکزی، رکود در بازارهای موازی، از جمله بازار مسکن و طلا، کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی، قوانین سختگیرانه مالیاتی، رشد آرام نرخ ارز در بازار، تصمیم دولت بر عرضه سهام دولتی از طریق صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (ETF) و شروع پذیره‌نویسی آنها از اوایل هفته جاری، تصمیم دولت بر آزادسازی سهام عدالت و امکان فروش آن در بازار و همچنین ابلاغیه مقام معظم رهبری مبنی بر آزادسازی سهام عدالت و منتفع شدن هرچه بیشتر مردم از آن، همگی سبب اقبال عمومی به بازار سرمایه شده است. بنابراین، به‌منظور ایجاد تحول در این بازار و بهره‌مندی حداکثری از فرصت ایجادشده، باید حداکثر تلاش از سوی مسوولان صورت گیرد. در این رهگذر، در سال جاری که سال «جهش تولید» نام‌گذاری شده است، باید تمامی تلاش‌ها معطوف به هدایت نقدینگی به سمت بنگاه‌های اقتصادی و واحدهای تولیدی باشد تا ضمن افزایش تولید، به افزایش ثروت و درآمد عمومی و نیز رفع فاصله طبقاتی در جامعه منجر شود. از طرف دیگر، در شرایط فعلی، عواملی این بازار را تهدید می‌کند؛ رشد حباب‌گونه بسیاری از سهم‌ها، تحریک تقاضای سهام و ایجاد صف‌های کاذب، عدم کنترل و مدیریت در خریدوفروش سهام و نیز عرضه سهام بدون پشتوانه ازجمله این موارد مهم است. همچنین آزادسازی سهام عدالت که در آینده‌ای نزدیک اتفاق خواهد افتاد، سبب افزایش حجم فروش سهام و به‌تبع آن افزایش حجم نقدینگی و رشد افسارگسیخته تورم خواهد شد.
در این میان، هر یک از بخش‌های مختلف درگیر موضوع، وظایفی به عهده دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.
وظایف دولت:
۱- ترغیب نهادهای دولتی و شبه‌دولتی برای حضور در بازار سرمایه و ایفای نقش فعال از طریق عرضه سهام و مدیریت آن
۲- جلوگیری از رشد بازارهای موازی همچون بازار طلا و ارز به‌منظور افزایش جذابیت در حوزه بورس و اوراق بهادار
۳-هدایت بخشی از نقدینگی موجود در بازار به ابزارهایی همچون اسناد خزانه و گواهی‌های سپرده بانکی به‌منظور تامین مالی پروژه‌های دولتی
۳- تداوم کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی
۴- گسترش و تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی به‌منظور رشد و توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال.
وظایف سازمان بورس و اوراق بهادار:
۱- ایجاد زیرساخت‌های لازم به‌منظور تخصیص عادلانه و یکسان سهام با هدف افزایش تعداد سهامداران بنگاه‌ها
۲- گسترش فرهنگ سهامداری در اقصی نقاط کشور
۳- توسعه و تنوع خدمات شرکت‌های کارگزاری و مشاوره سرمایه‌گذاری در تمامی نقاط کشور به‌منظور گسترش فرهنگ بورس و اوراق بهادار
۴- تقویت و گسترش نهادهای تخصصی بازار سرمایه ازجمله سبدگردان‌ها، شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای هدایت صحیح نقدینگی‌های سرگردان
۵- تسریع در پذیرش شرکت‌های متقاضی ورود به بورس و عرضه سهام آنها و الزام سهامداران عمده مبنی بر افزایش سهام شناور آزاد
۶- بهبود زیرساخت‌های معاملاتی ازجمله هسته معاملات و افزایش زمان معاملات بازار
۷- ایجاد مشوق لازم به شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس مبنی بر افزایش سرمایه
۸- تاکید بر شفافیت اطلاعاتی شرکت‌ها و افشای اطلاعات به نحو بهینه، ایجاد بسترهای لازم ازجمله تقویت بازارگردان‌ها، افزایش تعداد مجوزهای سبدهای سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک.
وظایف خریداران سهام و سرمایه‌گذاران تازه‌وارد:
۱- داشتن آگاهی از ارتباط بین ریسک و بازده و نیز آگاهی از اینکه متغیرهای گوناگونی بر سهام تاثیرگذار بوده و نوسانات جزء لاینفک این بازار است؛ بنابراین باید از معاملات پرریسک اجتناب کنند
۲- مراجعه به نهادهای مالی متخصص در این حوزه قبل از ورود به این حوزه ازجمله کارگزاری‌ها، شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری و نیز شرکت‌های سبدگردان
۳- حضور در بازار سرمایه به‌صورت غیرمستقیم، ازجمله خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا تشکیل سبد سهام (پرتفوی) به‌منظور پوشش ریسک
۴- تزریق منابع مازاد و پس‌اندازهای خود به بازار (جلوگیری از ورود لطمات به زندگی شخصی) و پرهیز از رفتارهای هیجانی
وظایف شرکت‌ها و نهادهای پذیرفته‌شده در بازار:
۱- توجه بیشتر به حوزه بازار سرمایه به‌منظور تامین مالی
۲- اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی کامل و کافی و نیز ارائه اطلاعات به‌موقع و شفاف از طریق روش‌های مختلف ازجمله سایت شرکت و نیز سایت کدال
۳- هدایت بخشی از منابع جذب شده از فروش سهام به‌منظور تکمیل پروژه‌ها و تقویت سطح تولید.
به‌طورکلی بازار سرمایه کشور می‌تواند پیشگام اصلاحات نظام مالی و تقویت بخش واقعی اقتصاد کشور باشد و در صورت استفاده صحیح از این فرصت، بسیاری از مشکلات ساختاری کشور قابل‌حل خواهد بود. درصورتی‌که دولت حمایت خود را از بازار سرمایه افزایش دهد و اعتماد ایجادشده به بازار خدشه‌دار نشود، بازار سرمایه کشور می‌تواند به‌عنوان مهمترین ابزار رونق و جهش تولید در خدمت بخش واقعی اقتصاد قرار گیرد و به یک بازی برد- برد بین بازار و ذی‌نفعان تبدیل خود شود