آمارهای مربوط به تقاضا و مصرف محصولات فولادی نشان میدهد قریب به 18 میلیون تن انواع آهن‌آلات در انواع پروژه‌ها اعم از عمرانی، ساخت‌و‌سازهای مسکونی و انبوه‌سازی در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که ارزش ریالی آنها حدود 40 هزار میلیارد تومان برآورد شده، یعنی رقم قابل ملاحظه 80 هزار میلیارد تومان گردش مالی حاصل از معاملات این کالاها.
در حال حاضر اگر حدود 30 درصد از این رقم مربوط به مواد اولیه کارخانه‌های فولادی باشد، معادل 70 درصد آن در پروژه‌های فولادبر مورد استفاده قرار می‌گیرد که رقم 60 هزار میلیارد تومانی حاصل از دادو ستدهای این کالاها را در بازار فولاد نشان میدهد. معاون توسعه فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به تشریح کارکردها و بیان مزایای بازار هوشمند آهن‌آلات برای سامان دادن به معاملات چند میلیون تنی فولاد در کشور پرداخت و گفت: سیستم تجارت در فولاد به‌رغم آنکه تولید و مصرف آن طی سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است و ما در شاخص‌های توسعه در این زمینه پیشرفت داشته‌ایم، از رشد کیفی مورد انتظار برخوردار نیست. در حال حاضر با لایه‌های متنوع و پیچیده خرده فروشی، عمده فروشی و بعضا حضور واسطه گران در امر داد و ستدهای آهن‌آلات در بازار مواجهیم. محمد صادق مفتح ادامه داد: رقم 60 هزار میلیارد تومان به فرض یکبار خرید و یکبار فروش در معاملات محصولات فولادی در داخل کشور است که اگر در نظر بگیریم لایه‌های دیگری نیز وارد فرآیند معاملات شوند، این رقم حاصل از چندین بار دادوستد به بالای 200 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
وی افزود: ما باید به دنبال مکانیزمی باشیم که این هزینه بالای مبادله را کاهش داده و فاصله بین تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی را به حداقل ممکن برساند. اگر هزینه مبادلات را 10 درصد کاهش دهیم، معادل 6 هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی ملی در عرصه اقتصادی انجام داده‌ایم که حداقل نیمی از آن به عنوان کاهش قیمت تمام شده، مصرف‌کننده نهایی را منتفع خواهد کرد.
مفتح خاطرنشان کرد: در حال حاضر رقمی قریب به 18 میلیون تن فولاد در کشور مصرف می‌شود که به واسطه رو‌به رشد بودن حجم پروژه‌های عمرانی رقم آن هر ساله بیشتر می‌شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای وظیفه ذاتی این وزارتخانه که کاهش هزینه‌های تمام شده و تسهیل مبادلات تجاری در سطح کشور است، اقدام به راه‌اندازی و رونمایی از سامانه هوشمند آهن‌آلات کرد تا از این طریق فاصله میان تولیدکننده و مصرف‌کننده را کاهش بدهد و با کمک صرفه‌جویی ناشی از آن اقتصاد ملی را بیش از پیش منتفع كند.
وی افزود: در حال حاضر استقبال بسیار خوبی از ثبت‌نام در این سامانه صورت گرفته است؛ به گونه‌ای که بیش از 200 تولیدکننده که تحت پوشش انجمن فولاد ایران هستند از طریق بازار هوشمند آهن‌آلات اقدام به عرضه و فروش محصولات خود در این فضای سایبری می‌کنند. وی یکی از مزایای این سامانه را این دانست که وزارت صنعت، معدن و تجارت در آن تنها نقش ناظر و سیاست‌گذار را ایفا می‌کند؛ به گونه‌ای که این نهاد دولتی هیچ‌گونه دخالتی در روند معاملات آن نخواهد داشت و در واقع فراهم کردن این فضای سایبری به منظور انجام آنلاین معاملات توسط انجمن فولاد و با کمک وزارتخانه صورت گرفته است. وی خاطرنشان کرد: این انجمن به عنوان نماینده تولیدکننده‌ها این طیف را جذب این سامانه کرده است و هدف اصلی در حال حاضر جذب کردن مصرف‌کننده‌ها است که این امر نیز به کمک اطلاع‌رسانی صحیح به سرعت و به خوبی صورت خواهد گرفت. مفتح افزود: مصرف‌کننده‌ها به راحتی و بدون حضور واسطه‌ها می‌توانند اجناس خود را مستقیما در این سامانه خریداری کنند.
وی در خصوص سوالی پیرامون امکان خرید و فروش اجناس وارداتی فولادی در سایت بها (بازار‌هوشمند آهن‌آلات) تصریح کرد: واردات فولاد به کشور غالبا به صورت بیلت و شمش فولادی است که به عنوان مواد اولیه تولیدی در کارخانه‌های فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در نهایت این اجناس کارخانه‌ها است که برای فروش در این سایت عرضه می‌شود. البته باید افزود که بخشی از بازار هوشمند آهن‌آلات برای عرضه مواد خام وارداتی در نظر گرفته شده که در آینده شاهد راه‌اندازي آن خواهیم بود.
وی درباره اینکه سایت بها تداخلی با عرضه‌های بورس کالا ایجاد می‌کند یا خیر تصریح کرد: سامانه راه‌اندازی شده به هیچ عنوان خللی در فرآیند معاملات بورس کالا ایجاد نمی‌کند، به گونه‌ای که نه موازی این نهاد حرکت کرده و نه فعالیت‌های آن را نفی می‌کند. بنابراین سایت بها را می‌توان حلقه تکمیلی معاملات بورس کالا دانست. به گفته وی، در رینگ فولاد غالبا سبدهای کالایی عرضه می‌شود که حداقل حجم خریدها 110 تن است. به همین دلیل تنها برخی خریداران خاص با توانایی مالی بالا این عرضه‌ها را خریداری می‌کنند که یا آنها را در بازار به فروش می‌رسانند یا در پروژه‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌دهند. از سوی دیگر، این امکان که هم اشخاص حقیقی و هم حقوقی در معاملات بورس کالا شرکت کنند، وجود ندارد. به همین دلیل ما شاهدیم طیف وسیعی از تجار آهن‌فروش و فعالان این صنف در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند تا هم بتوانند اجناس خریداری شده از بورس کالا را از این طریق به بازار مصرف برسانند و هم خریداران حقیقی امکان خریدهای تناژهای سبک مانند 4، 5 تن را کسب کنند. بنابراین این بازار هوشمند بیش از آنکه تسهیل کننده فروش محصولات فولادی تولیدکننده‌ها باشد، روان‌کننده معاملات برای صنوف آهن‌فروش است و به خوبی آن بخش از معاملات را که بورس کالا نمی‌تواند پوشش دهد، مدیریت می‌کند.
مفتح خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مزایای سایت بها این است که محدودیت جغرافیایی از روی خریداران برداشته شده، به گونه‌ای که در همه نقاط ایران امکان دادوستد برای مشترکان این سایت وجود دارد و مثل خرید سنتی دیگر نگرانی از بابت کیفیت و صحت و سلامت جنس وجود ندارد؛ چرا که عرضه‌کننده‌ها چه در قالب تولیدکننده‌ها و چه در قالب تجار آهن‌فروش با گذر از یکسری فیلترینگ‌ها موفق به حضور در این سامانه شده‌اند و دیگر نمی‌توان در قبال جنسی که یک خریدار تقاضا کرده مانند تیرآهن ذوب آهن اصفهان، تیرآهن وارداتی به مشتری داد.
وی در زمینه امکان حضور خریداران خارجی برای انجام معاملات در این سامانه افزود: در حال حاضر رویکرد این بازار سامان دادن به بازار داخلی است، ولی به طور بالقوه امکان ورود خریداران خارجی در آینده نیز وجود دارد. مفتح یکی دیگر از خصوصیات این سامانه را وجود عنصر سومی به نام بانک پاسارگاد به عنوان تضمین‌کننده معاملات جاری در آن دانست و خاطرنشان کرد: در فضای سایبری خرید و فروش‌ها به صورت COD صورت می‌گیرد، به این مفهوم که در فروش‌های اینترنتی شخص خریدار کالا را سفارش داده و پس از احراز سلامت جنس به صورت حضوری وجه کالا به فروشنده پرداخت می‌شود. وی ادامه داد: طبیعی است که این امکان برای معاملات آهن وجود نداشت؛ چرا که نمی‌توان کالایی همچون میلگرد یا تیرآهن و مواردی از این دست را ابتدا به ساکن به خریدار نشان داد سپس مبلغ معامله را به حساب فروشنده واریز کرد. بنابراین با امضای تفاهم‌نامه‌ای که با بانک پاسارگاد صورت گرفت این بانک متضمن شد تحت خدمت «بستر پرداخت امن» امنیت معاملات را فراهم کند. این مکانیزم که تحت عنوان TTP (شخص سوم مورداعتماد) است به واسطه خدمات بانک پاسارگاد چتر حمایتی و نظارتی خود را بر دادوستدهای این سامانه گشوده است. وی افزود: بنابراین این سامانه سه وجه دارد، یک وجه تولیدکننده‌ها و صنوف توزیعی به عنوان فروشنده هستند، یک ضلع دیگر خریداران حقیقی و حقوقی است و وجه دیگر بانک پاسارگاد به عنوان عنصر اعتماد بخش این معاملات است که اجازه فروش COD را از این سایت می‌گیرد و امنیت و اعتماد را برای دادوستدهای آن به ارمغان می‌آورد؛ چراکه تا زمانی که اطمینان خریدار جلب نشود وجه معامله به حساب فروشنده پرداخت نمی‌شود.
معاون توسعه فنآوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت اذعان کرد: این بازار هوشمند همانند سامانه املاک و مستغلات هیچ‌گونه ارتباطی با سازمان امور مالیاتی ندارد و نمی‌توان برای خریداران کشف معامله کرد، بلکه به منظور سهل کردن پرداخت مالیات‌ها و جلوگیری از مشکلاتی که اخیرا پیرامون موضوع مالیات بر ارزش افزوده صنف آهن فروش اتفاق افتاد، می‌توان اقدام به ارائه فاکتور خرید و فروش کرد. مفتح در نهایت از اعلام آمادگی صنف طلا و جواهر و صنعت پتروشیمی برای راه‌اندازی این بازار هوشمند در صنوف آنها خبر داد و گفت: خریداران با صرف کمترین زمان در هر نقطه از کشور می‌توانند از به اصطلاح پاساژ خریدی که با قیمت‌های متنوع و مناسب در یک فضای کاملا رقابتی فراهم شده جنس مورد نظر خود را خریداری کنند و به جرات می‌توان گفت که نرخ‌های آهن‌آلات در این بازار آنلاین، بهترین و منطقی‌ترین قیمتی است که هم منافع تولیدکننده و توزیع‌کننده در آن در نظر گرفته شده و هم منافع خریداران و مصرف کننده‌ها.
وی ابراز امیدواری کرد: ظرف سه ماه آینده ارزش معاملات این بازار هوشمند به چند میلیارد تومان برسد و این‌گونه تمام دست‌اندرکاران بازار و صنعت فولاد از مزایای آن به خوبی بهره‌مند شوند.