تبخیر ۱۶۰ میلیارد دلار در بازار سهام

دلار سال ۹۹ را با نرخ ۱۶هزار تومان آغاز کرد و در یک روند صعود حالا در حال ورود به کانال ۲۴هزار تومانی است. رشد ۵۰ درصدی این ارز در حالی رقم خورده که مجموع ارزش کل بازار سهام از ۸۰۰۰هزار میلیارد تومان (معادل ۳۳۷ میلیارد دلار) فراتر رفته است. به عبارتی از ابتدای سال ۹۹ تاکنون که ۷۶ روز معاملاتی را در بر می‌گیرد، شاهد افزایش ۵۸۰۰ هزار میلیارد تومانی ارزش بازارسهام در بورس تهران و فرابورس ایران بوده‌ایم. با این حال محاسبه دلاری این ارزش بازار به نوسان‌های بالا در بازار ارز گره خورده است.
حتی با وجود رشد ۵۰ درصدی نرخ دلار، ارزش بازار سهام با رشد ۲۰۰ میلیارد دلاری همراه شده است. اما نوسان نرخ دلار چه میزان از ارزش بازار سهام را سوخت کرده است؟  بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد: در صورت ثبات نسبی نرخ ارز، تا به امروز ارزش دلاری بازار سهام از ۵۰۰ میلیارد دلار نیز فراتر رفته بود. به عبارتی ۱۶۰ میلیارد دلار از ارزش سهام به سبب روند بی‌ثبات بازار ارز تبخیر شده است. البته باید توجه داشت که بخشی از رشد قیمت سهام به ویژه در «شرکت‌های بزرگ کالامحور» از رشد نرخ دلار سیگنال گرفته؛ با این حال بد نیست ارزش بازار شرکت‌های بزرگ بورس تهران را که نقش شاخص‌سازی را نیز بر دوش می‌کشند، بررسی کنیم. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد؛ ۲۲ شرکت با افزایش بیش از ۲میلیارد دلاری ارزش بازار سهام خود از ابتدای امسال تاکنون همراه شده‌اند. این شرکت‌ها در مجموع ۱۱۳ میلیارد و ۱۳۱ میلیون دلار به ارزش کل بازار سهام افزوده‌اند. این مهم با احتساب نرخ فعلی دلار در بازارغیررسمی ارز برآورد شده است. از این رو در صورت ثبات نرخ دلار در محدوده ۱۶ هزار تومان، این شرکت‌ها شاهد رشد ۱۹۷ میلیارد دلاری ارزش بازار خود بودند.

کارنامه دلاری بزرگان بازار سهام
شرکت فولاد مبارکه اصفهان در حال حاضر با ارزش بازار ۴۸۱ هزار میلیارد تومان، بزرگ‌ترین بنگاه بورس به شمار می‌رود. این شرکت فولادی از ابتدای امسال تاکنون شاهد رشد ۳۹۸ درصدی ارزش بازار خود بوده است.  با در نظر گرفتن نوسان دلار، ارزش دلاری این شرکت به ۲/ ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد که ۱۴ میلیارد دلار آن در سال جاری کسب شده؛ اما اگر در چهار ماه گذشته شاهد کاهش ارزش ریال در برابر دلار نبودیم، ارزش بازار «فولاد» رشدی ۲۴ میلیارد دلاری را تجربه می‌کرد. به این ترتیب آمارها نشان می‌دهد ۱۰ میلیارد دلار از ارزش این شرکت به دلیل نوسان ۵۰ درصدی نرخ دلار سوخت شده است.  هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس دومین شرکت بزرگ بازار سهام است. در حال حاضر ارزش بازار «فارس» ۴۶۴ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود که ۳۴۵ هزار میلیارد تومان آن در سال جاری محقق شده است.  تا پایان معاملات هفته گذشته، این شرکت از ارزش ۵/ ۱۹ میلیارد دلاری برخوردار بود که در صورت در نظر گرفتن دلار ۱۶هزار تومانی، ارزش این شرکت به ۲۹ میلیارد دلار می‌رسید. از این رو «فارس» نیز ۵/ ۹ میلیارد دلار ارزش خود را به سبب رشد نرخ دلار از دست داده است. دیگر شرکت بزرگ بورس، شرکت ملی مس ایران، با ارزش بازار ۸/ ۳۷۷ هزار میلیارد تومان است. «فملی» در سال جاری شاهد رشد ۴۲۶ درصدی ارزش خود بوده است. ارزش بازار این شرکت ۸/ ۱۵ میلیارد دلاری، در صورت ثبات نرخ دلار از ۱۹ میلیارد دلاری نیز فراتر می‌رفت.

سوخت ارزش غیرکالایی‌ها از رشد دلار
همان‌طور که اشاره شد شرکت‌های بزرگ بازار سهام که عمدتا در زمره شرکت‌های کالایی و صادرات‌محور قرار می‌گیرند، از رشد نرخ دلار مستقیم اثر می‌پذیرند. به استناد آمار در حال حاضر ۵۳ درصد ارزش کل بازار سهام ایران در اختیار صنایع کالامحور (commodity base)، شامل: صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی، فلزی و معدنی قرار دارد.  قیمت‌گذاری داخلی محصولات این صنایع بر اساس نرخ دلار و فروش صادراتی آنها نیز ارزی است. از این رو با توجه به ماهیت صادراتی این صنایع، افزایش نرخ ارز، مزیت صادراتی را بالا برده و با ثبات قیمت‌های جهانی سودآوری این شرکت‌ها بیشتر می‌شود و به دنبال آن ارزش بازار بالاتری کسب می‌کنند. در حال حاضر چهار  گروه مذکور فقط در بورس تهران از ارزش بازار ۱۵۰ میلیارد دلاری (۳۵۶۵ هزار میلیارد تومان) برخوردارند.  ارزش بازار شرکت‌های کالامحور در فرابورس ایران نیز ۳۰ میلیارد دلار (۷۲۰ هزار میلیارد تومان) برآورد می‌شود. از این رو در مجموع ارزش بازار گروه‌های کالایی بازار سهام ۱۸۰ میلیارد دلار (۴۲۸۵ هزار میلیارد تومان) است. به این ترتیب می‌توان ارزش بازار شرکت‌های غیرکالایی را که از رشد نرخ دلار کمتر اثر می‌پذیرند، محاسبه کنید.  ارزش بازار این صنایع در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته ۳۷۳۷ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود که بر مبنای نرخ فعلی دلار ارزش بازار گروه‌های غیرکالایی بورس و فرابورس ۱۵۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود. در پایان سال ۹۸، غیرکالایی‌ها از ارزش بازار ۱۱۲۷ هزار میلیارد تومانی برخوردار بودند.  به عبارتی با احتساب نوسان نرخ دلار، غیرکالایی‌ها نیز در سال جاری با رشد ۸۷ میلیارد دلاری ارزش بازار خود همراه شده‌اند که در صورت ثبات نرخ دلار این رشد به ۱۶۳ میلیارد دلار می‌رسید. به عبارتی نوسان دلار سبب تبخیر ۷۷ میلیارد دلار ارزش بازار در صنایع غیرکالایی بازار شده است.