بورس از ابتدای امسال دو موج صعودی را پشت‌سر گذاشته؛ در موج نخست رشد ۹۹ درصدی و در موج دوم صعود ۱۰۵ درصدی را تجربه کرده؛ اما موج سوم چه زمانی و چگونه استارت می‌خورد؟ آیا سوخت لازم برای ورود منحنی شاخص به موج سوم در بازار وجود دارد؟ بررسی‌ها نشان میدهد تداوم ورود پول‌های جدید، افزایش تعداد مشارکت‌کنندگان در بازار، روند نرخ دلار، وضع بازارهای کالایی و اثر اهرمی شاخص‌های کلان اقتصادی؛ ۵ محرک اصلی بورس برای صعود به‌شمار می‌روند.
دهمین هفته پیاپی مثبت بورس تهران نیز رقم خورد و شاخص کل با رشد ۸/ ۶ درصدی بر فراز قله دو میلیون واحد جا خوش کرد. در این میان با این وجود که هنوز تعداد روزهای کاری بورس تهران در سال ۹۹ به عدد ۱۰۰ نرسیده، بازده دماسنج اصلی بازار سهام به مرز ۳۰۰ درصد رسیده است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان میدهد از ابتدای سال ۹۹ تاکنون دو موج صعودی در این بازار با رشد ۹۹ و ۱۰۵ درصدی ثبت شده است. در ۱۲ روز اخیر، اما این نماگر نوسانات کم‌مقداری را تجربه کرد. حال پرسش این است که موج سوم نماگر سهام چه زمانی استارت می‌خورد؟ آیا سوخت لازم برای ورود دماسنج تالار شیشه‌ای به موج سوم صعودی وجود دارد؟
دو موج مثبت در کمتر از ۱۰۰ روز
بورس تهران از ابتدای سال ۹۹ تاکنون دو موج پرشتاب صعودی را ثبت کرده است. اولین موج از ابتدای سال آغاز شد و تا میانه اردیبهشت ادامه یافت. در این مدت ۳۱ روزه، شاخص کل صعود ۹۹ درصدی را ثبت کرد و توانست سوپرکانال یک میلیون واحدی را نیز فتح کند. پس از آن اما این نماگر رفتاری سینوسی در پیش گرفت و حول مدار یک میلیون نوسان کرد. این روند در ادامه کاهشی شد و تا اوایل خرداد ادامه پیدا کرد. در این مدت شاهد اصلاح ۸درصدی شاخص کل بورس تهران بودیم. درست پس از رسیدن این نماگر به محدوده ۹۳۸ هزار واحدی، موج دوم صعودی آغاز شد و ضمن فتح مجدد عدد یک میلیون، رشدی پیوسته در این بازار رقم خورد و تنها در برخی روزها شاهد استراحت کوتاه‌مدت این نماگر بودیم. این موج صعودی تا پایان تیرماه ادامه داشت و در این مدت شاخص کل رشد ۱۰۸ درصدی را تجربه کرد و به مرز ۲ میلیون واحد نزدیک شد. همین نزدیک شدن به مرز روانی جدید سبب شد تا بار دیگر شاهد رفتار سینوسی این نماگر باشیم. با این حال شاخص کل هر چند کم نوسان اما همچنان صعودی بوده و از ابتدای مرداد تا پایان هفته گذشته رشد ۷/ ۵درصدی را تجربه کرده است. اما آیا سوخت لازم برای ورود دماسنج تالار شیشه‌ای به موج سوم صعودی وجود دارد؟
بر مبنای بررسی‌های «دنیای اقتصاد» در حال حاضر تداوم ورود پول‌های جدید به گردونه معاملات سهام، افزایش صدور کدهای معاملاتی و رکوردشکنی متوالی تعداد مشارکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه، تداوم صعود نرخ دلار و تاثیر آن بر رشد سودآوری شرکت‌های صادرات محور، وضعیت مناسب بازارهای کالایی و اثر اهرمی شاخص‌های کلان اقتصادی همچون تورم و نقدینگی به اقبال به بازار سرمایه از محرک‌های ادامه روند صعودی قیمت سهام به شمار می‌رود.
هجوم پول‌های تازه ادامه دارد
ارزش معاملات خرد سهام در نیمه نخست تابستان توانست رکوردهای جدید و متوالی را ثبت کرده و در مجموع بورس و فرابورس تا محدوده ۳۰ هزار میلیارد تومان پیشروی کردند اما این پایان کار نبود و میانگین روزانه ارزش دادوستد سهام نیز به ۲۳ هزار میلیارد تومان رسید که پیش‌تر نظیری برای آن نمی‌توان یافت. از این‌رو در مقایسه با بهار ۹۸، شاهد رشد ۸۰درصدی این متغیر مهم بورس در بهار امسال بودیم. از این رو یکی از مهمترین محرک‌های تداوم صعود شاخص سهام، ارزش بالای دادوستد سهام است. جایی که شناوری سهام همچنان در محدوده کمتر از ۲۵ درصدی قرار داشته و پول‌های ورودی در ظرف کوچک بازار، رشد پرشتاب قیمت سهام را رقم می‌زند. بررسی‌ها نشان میدهد از ابتدای سال ۹۹ تا نیمه مردادماه، در مجموع شاهد خالص خرید ۱۰۶ هزار میلیارد تومانی معامله‌گران حقیقی بوده‌ایم. برآوردهای آماری نشان میدهد در سال ۹۷ روزانه به‌طور متوسط تا ۱۶ میلیارد تومان پول تازه به بازار سهام وارد می‌شد. این میزان در سال ۹۸ معادل متوسط روزانه ۹۰ تا ۹۵ میلیارد تومان بود و در سال جاری به‌طور متوسط روزانه ۱۲۰۰ میلیارد تومان بوده است.
اقبال عمومی هر روز بیشتر از دیروز
بورس تهران که در سال‌های گذشته از اقبال ناچیزی میان صاحبان نقدینگی برخوردار بود در یک سال گذشته نامی آشنا برای عموم سرمایه‌گذاران است و پول‌های خرد و کلان از هر گوشه و کناری روانه تالار شیشه‌ای می‌شود. در معاملات آخرین روز هفته، بازار سهام میزبان عرضه اولیه دو شرکت جدید بود. عرضه‌هایی که رکورد مشارکت را جابه‌جا کردند و شاهد حضور فعال ۵/ ۵ میلیون نفری سهامداران بودند که با در نظر گرفتن ۹۰۰ هزار کد فعال در معاملات روزانه و هم‌پوشانی ۲۰۰ هزار نفری، شاهد حضور ۵/ ۷ درصد از کل جمعیت ایران در گردونه معاملات بود. به این ترتیب روز چهارشنبه ۶میلیون و ۱۰۰ هزار سرمایه‌گذار به دادوستد سهام مشغول بودند که رکوردی دیگر در کارنامه تاریخی بورس تهران به حساب می‌آید. ضمن آنکه طبق جدیدترین آمار اخذ شده از سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه از ابتدای امسال تا ۱۰مرداد، ۳ میلیون و ۵۸۰ هزار کد جدید سهامداری در بازار سرمایه ایران صادر شده که بی‌سابقه است.
نرخ دلار و رشد سودآوری بنگاه‌ها
چند هفته‌ای است که معامله‌گران سهام نیم‌نگاهی نیز به تحولات خیابان فردوسی دارند. جایی که دلار در محدوده ۲۳ هزار تومانی نوسان می‌کند. دلار همواره به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی رشد نماگرهای بورس و قیمت سهام کالامحور قلمداد می‌شود. در حال حاضر چهار صنعت کامودیتی‌محور بورس تهران شامل گروه فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی، کانه‌های فلزی و چندرشته‌ای صنعتی از ارزش بازاری معادل ۴۶۰۰ هزار میلیارد تومان برخوردار بوده و از این رو ۶۱ درصد ارزش کل بورس تهران را در اختیار دارند. از آنجا که قیمت‌گذاری داخلی محصولات این صنایع بر اساس نرخ دلار و فروش صادراتی آنها نیز ارزی است، افزایش نرخ ارز، مزیت صادراتی بنگاه‌های مذکور را افزایش داده و با ثبات قیمت‌های جهانی سودآوری این شرکت‌ها بیشتر می‌شود. در این میان با توجه به سهم بالای این صنایع در محاسبه شاخص کل، روند صعودی این نماگر را نیز به دنبال دارد. در این میان اما به نظر می‌رسد با رشد بیشتر نرخ دلار، وارد چرخه خود تقویت شونده بورس و دلار میشویم.
بوی بهبود از بازار جهانی
در این میان بازیابی فعالیت‌های اقتصادی در نقاط مختلف دنیا و افزایش تقاضا از جانب ایالات متحده باعث شد تا صادرات چین در ماه جولای شاهد افزایش غیرمنتظره‌ای باشد اما از طرف دیگر واردات این کشور با کاهش مواجه شد. بنا به گزارش اداره کل گمرک چین، صادرات این کشور در ماه جولای با رشد ۲/ ۷ درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل به ۲۳۷.۶ میلیارد دلار رسید در حالی که بازار انتظار افت ۲/ ۰ درصدی آن را داشت و در ماه ژوئن نیز رشد ۱۵/ ۰ درصدی را شاهد بود. این سریع‌ترین رشد ایجادشده در صادرات چین ظرف ۷ ماه اخیر به دلیل تداوم بهبود در تقاضای جهانی پس از شیوع ویروس کرونا است. از این رو هفته گذشته قیمت نفت، طلا و فلزات رو به صعود گذاشت و انتظار می‌رود این روند ادامه داشته باشد.
حامیان کلان اقتصادی
همزمان با رشد نرخ تورم، آخرین آمارهای پولی و بانکی، منتشر شده از بانک مرکزی، نشان میدهد رقم کل نقدینگی در خرداد به ۲۶۵۷ هزار میلیارد تومان رسیده است. به این ترتیب به نقدینگی کل کشور در بهار امسال، ۱۸۵ هزار میلیارد تومان افزوده شده است. به عبارت دیگر در هر روز شاهد اضافه شدن ۲ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی بودیم. در این میان اما یکی از نکات جالب در بررسی ترازنامه‌های ماهانه بانک مرکزی تغییر ترکیب نقدینگی است.
آمارها نشان می‌دهند روز به روز سهم پول نسبت به سهم شبه‌پول از نقدینگی کل افزایش پیدا می‌کند. در حالی اواسط سال ۹۶، سهم پول از نقدینگی کل کمتر از ۱۲ درصد بود که در پایان سال ۹۸ این نسبت به ۸/ ۱۷ درصد رسید. آمار جدید بانک مرکزی اما از افزایش سهم پول به ۱۹ درصد حکایت دارد. این پول نیز با حرکت به سمت بازارهای سرمایه‌گذاری چه بازار سهام و چه ارز، طلا و مسکن سبب رشد قیمت‌ها در این بازارها خواهند شد و در حال حاضر به نظر می‌رسد بازار سهام جذاب‌ترین مقصد ورود این حجم پول باشد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان میدهد در چهار ماه سپری‌شده از سال ۹۹، مجموع ارزش مبادلات بازار سهام به یک هزار و ۲۱۷ هزار میلیارد تومان رسیده تا بورس با فاصله ۶ برابری از رقبای خود، یعنی ارز و مسکن جذاب‌ترین مقصد پول‌های سرگردان باشد. دو بازار مسکن و ارز از ابتدای امسال تا پایان تیرماه به ترتیب شاهد ۱۱۱ هزار و ۵۷۵ میلیارد تومان و ۹۶ هزار و ۱۱۴ میلیارد تومان نقدینگی بوده‌اند. بر این اساس بازار سهام با فاصله ۶ برابری از رقبای اصلی خود؛ یعنی ارز و مسکن، همچنان جذاب‌ترین مقصد پول‌های سرگردان است.