معامله‌گران آخرین روزهای مردادماه را با افت چشمگیر شاخص کل بورس و البته قیمت سهام پشت سر گذاشتند. جایی که فقط در ۱۱ روز معاملاتی ۶/ ۲۲ درصد از ارتفاع دماسنج تالار شیشه‌ای فروریخت و برخی سهامداران حتی با ضررهای بیش از ۵۰ درصدی نیز مواجه شدند. در این شرایط اما صندوقهای سرمایه‌گذاری نشان دادند امن‌ترین مکان برای نقدینگی سرگردان سرمایه‌گذاران هستند. به ویژه آنهایی که به اصطلاح در زمره تازه‌واردان بازار قرار می‌گیرند و از شناخت مختصری درخصوص پارامترهای سرمایه‌گذاری در بازار سهام برخوردارند.
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از ۱۶۰ صندوق سرمایه‌گذاری در گروه‌های مختلف نشان میدهد در بازه زمانی ۲۰ مرداد تا ۳ شهریورماه بیش از ۸۹ درصد از صندوق‌ها اعم از سهامی، با درآمد ثابت و مختلط عملکردی بهتر از شاخص کل داشته‌اند. شاخص کل بورس تهران با رسیدن به قله ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد در ۱۹ مردادماه، مسیر نزولی در پیش گرفت و پس از تنها ۱۱ روزه به کف ۳۸ روزه عقب نشست و در سطح یک میلیون و ۶۰۸ هزار واحد قرار گرفت. در این مدت در حالی شاخص کل بورس تهران با کاهش ۶/ ۲۲ درصدی مواجه شد که صندوق‌ها عملکرد به مراتب بهتری را نشان دادند. به‌طوری که در این بازار سراسر منفی، حتی برخی از صندوق‌ها سودده بودند و با بازدهی مثبت هر چند کمرنگ همراه شدند. پیش‌تر «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «فرار نقدینگی از صندوقهای بورسی» به بررسی وضعیت صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها پرداخت. گزارشی که نشان داد در همین بازه زمانی همزمان با خروج پول از گردونه معاملات سهام، صندوق‌ها نیز با خالص ابطال مثبتی مواجه شدند. با این حال بررسی‌ها نشان میدهد صندوقهای سرمایه‌گذاری مأمن بسیار مناسبی برای پول‌های نابلدی است که قصد کسب سود مطمئن را دارند.
برتری ۷۰ درصدی صندوقهای سهامی
صندوقهای سرمایه‌گذاری سهامی همان‌طور که از نام‌شان پیداست، بیشترین درصد سرمایه را روانه بازار سهام می‌کنند. بر اساس قوانین موجود این نوع از صندوق‌ها حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند و ۳۰ درصد باقیمانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. این صندوق‌ها که تطابق بیشتری با بازار سهام دارند در بازه زمانی مورد بررسی(۲۰ مرداد تا ۳ شهریورماه) ۸۲ درصد صندوق‌ها عملکرد بهتری از شاخص کل ثبت کردند. در این میان البته هیچ‌کدام از صندوقهای سهامی با رشد واحدهای خود همراه نشدند، اما زیان ۴۵ صندوق مزبور بین ۵/ ۲۲ تا ۷/ ۶ درصد محدود شد. در این میان بهترین عملکرد از آن صندوق قابل معامله سرو سودمند مدبران با افت ۷/ ۶ درصدی شد. پس از آن صندوق قابل معامله هستی بخش آگاه با کاهش ۱/ ۸ درصدی مواجه شد. در حال حاضر خالص ارزش دارایی ۶۲ صندوق سهامی مورد بررسی بالغ بر ۴۰ هزار و ۸۲۸ میلیارد تومان برآورد می‌شود و با توجه به هجوم نقدینگی نابلد به گردونه معاملات سهام، به‌نظر می‌رسد لازم است با توسعه همراه شود تا پول‌های نابلد مستقیما در جریان دادوستد سهام قرار نگیرند. دور از واقعیت نیست اگر بگوییم بخش عمده هیجاناتی که این روزها گریبان بازار را گرفته است، علاوه بر قوانین محدودکننده و خودساخته، به رفتارهای هیجانی بورس‌بازان تازه‌وارد بازمی‌گردد.
سبقت حدود ۱۰۰ درصدی مختلط و درآمد ثابت
اما صندوقهای با درآمد ثابت عموما وضعیت به مراتب بهتری نسبت به شاخص کل ثبت کردند و برخی نیز سودده ظاهر شدند. صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت وجوه دریافت‌شده از سرمایه‌گذاران را در اوراق با درآمد ثابت، مثل اوراق بدهی یا سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند و همواره جریان نقدینگی ثابتی را برای سرمایه‌گذاران خود فراهم می‌کنند. بر اساس آخرین ویرایش قوانین، این نوع صندوق‌ها حداقل بین ۷۰ درصد تا ۸۵ درصد از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. باقیمانده دارایی‌های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق(تا سقف ۱۵درصد) در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود. این صندوق‌ها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی دارند، چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین‌شده هم برخوردار هستند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از ۷۷ صندوق با درآمد ثابت در بازه زمانی ۲۰ مرداد تا ۳ شهریورماه حکایت از سبقت ۷۶ صندوق از شاخص کل دارد. در این میان ۵۴ صندوق با زیانی بالغ بر ۰۶/ ۰ تا ۲/ ۶درصد مواجه شدند و ۲۲ صندوق نیز سودده بودند. در این میان بهترین عملکرد از آن صندوق سپهر خبرگان نفت با رشد ۴/ ۱ درصدی شد. تنها صندوقی که از شاخص کل جاماند صندوق سرمایه‌گذاری مشترک نیکوکاری ندای امید بود که زیانی معادل ۸/ ۲۵درصد را ثبت کرد. در حال حاضر خالص ارزش دارایی صندوقهای با درآمد ثابت ۲۳۸ هزار و ۲۱۳ میلیارد تومان برآورد می‌شود. در صندوقهای مختلط که حد میانی صندوقهای با درآمد ثابت و صندوقهای سهامی هستند و از ریسک متوسطی برخوردارند، در بازه زمانی مورد بررسی با پیشتازی ۱۰۰ درصدی نسبت به شاخص کل همراه شدند.
لزوم توجه به کانال دوم بورسی
این روزها که حجم نقدینگی به بالاترین میزان در سال‌های گذشته رسیده و بازارهای موازی (دلار، مسکن و سکه) نیز از جذابیت چندانی برخوردار نیستند، نقدینگی به دنبال محلی مناسب برای ورود می‌گردد. در این راستا «دنیای‌اقتصاد» به دفعات در گزارش‌های منتشر شده به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس اشاره کرده و نهادی به نام صندوقهای سرمایه‌گذاری را به‌عنوان کانال دوم ورود به بورس معرفی کرده است. صندوقهای سرمایه‌گذاری یک دهه است که فعالیت خود را در ایران و زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار شروع کرده و با برخورداری از تنوع بالا، پاسخگوی سلیقه‌های مختلف سرمایه‌گذاری هستند. به عبارت دقیق‌تر تنوع ترکیب دارایی صندوقهای سرمایه‌گذاری کمک می‌کند تا از یکسو ریسک موجود در بازار به حداقل رسد و از سوی دیگر با برخورداری از قدرت نقدشوندگی بالا، در هر زمان امکان دریافت نقدینگی و خروج از بازار را برای سرمایه‌گذار به دنبال دارد. ضمن اینکه مدیریت این صندوق‌ها را مدیران حرفه‌ای برعهده داشته و به این ترتیب بهترین گزینه برای ورود افراد تازه‌وارد به بازار سرمایه خواهد بود. بازهم تاکید می‌شود که سهامداران به‌ویژه افراد مبتدی از راه چنین کانال‌هایی به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار بپردازند.