منحنی نماگرهای بورس در نخستین روز هفته طبق پیش‌بینی اغلب کارشناسان صعودی ترسیم شد؛ اما این بار برخلاف انتظار و در حالی که قرار بود حقوقی‌ها از سهامداران حقیقی حمایت کنند، پول سرمایه‌گذاران حقیقی بود که بازارسهام را مثبت کرد. دیروز رقم ورود پول حقیقی‌ها به بورس پس از ۶ روز کاری مثبت شد و به سطح ۵۹۳ میلیارد تومان رسید.
اولین روز هفته برای اهالی بازار سرمایه شروع خوبی داشت. شاخص بورس تهران که هفته گذشته روزهای افتان و خیزانی را تجربه می‌کرد روز گذشته با ۷۷/ ۱ درصد افزایش به کار خود پایان داد. در این روز نخستین ورود پول حقیقی‌ها پس از ۶ روز اتفاق افتاد و به‌عبارتی این حقوقی‌ها بودند که بورس را مثبت کردند. روز گذشته خبر تاییدنشده مسدود شدن کد معاملاتی حقوقی‌هایی که عرضه داشتند منتشر شد که پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» در تماس با مدیرعامل بورس نشان داد که چنین اتفاقی نیفتاده است.شاخص کل بورس در پایان معاملات دیروز با رشد ٢٧ هزار واحدی وارد کانال یک میلیون و ٥٨٣ هزار واحدی شد. نمادهای فارس، فولاد، فملی و کگل تاثیرگذارترین نماد ها در شاخص بودند.کارشناسان علت افزایش شاخص و بازگشت روند معاملات را دلواپسی مسوولان از تداوم روند شاخص بورس می‌دانند و معتقدند راهکارهای کوتاه‌مدت چاره کار نیست و در بلند‌مدت بازار نیاز به تغییر ساز و کارهای قانونی و اصلاح ساختار دارد. ۵ میلیارد و ۸۸۲ میلیون سهم به ارزش ۸۰ هزار و ۷۶۳ میلیارد ریال در حالی روز گذشته در بازار سهام دست به دست شد که ارزش معاملات خرد بورس، با حذف بلوک و اوراق ۷ هزار و ۳۰۸ میلیارد تومان بود. همچنین دیروز خالص تغییر مالکیت بورس تهران ۵۹۳ میلیارد تومان از حقوقی به حقیقی بوده است. فعالان بازار سرمایه معتقدند روزگذشته حقیقی‌ها نقش بهتری را برای خرید ایفا کردند و حقوقی‌ها حمایتی از بازار نکردند.
راهکار کوتاه‌مدت چاره کار نیست
سعید ابراهیمی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: برگزاری جلسات در حمایت از بورس در کوتاه‌مدت ممکن است جو بازار سرمایه را تغییر دهد، اما در بلند‌مدت تغییر بازار نیاز به تغییر ساز و کارهای قانونی و اصلاح ساختار بازار دارد.او ادامه میدهد: همان‌طور که در روزهای گذشته مشاهده می‌شد به‌خاطر جلسات آخر هفته‌ای نهادهای مختلف در مورد بازار سرمایه روزهای اول هفته بازار مثبت می‌شود و با افزایش عرضه‌ها این روند تغییر میکند که به‌نظر می‌رسد دلیل عمده این موضوع عدم‌اعتماد سرمایه‌گذاران به روند جلسات و حرف‌های ضد و نقیض مسوولان است.ابراهیمی می‌افزاید: از سوی دیگر بحث شاخص‌سازی و حمایت از سهام شاخص‌ساز مطرح است که عملا بی‌توجهی به سهام کوچک را در بر می‌گیرد که همین موضوع یکی از عمده دلایل عدم‌اعتماد سرمایه‌گذاران خرد است؛ چرا‌که نگاه به شاخص هموزن و مقایسه آن با رشد شاخص کل حس عدم‌امنیت برای سرمایه‌گذاری را افزایش میدهد.این کارشناس بازار سرمایه تاکید میکند: اصرار بر شاخص‌سازی در مسوولان باعث تمرکز در سهام بزرگ شده که همین موضوع عدم‌تعادل در بازار را شدت بخشیده است. با توجه به افزایش قیمت دلار و تورم بالای اقتصاد کشور و اصلاح سهام شرکت‌ها به‌نظر می‌رسد که بسیاری از نمادها به محدوده قیمتی جذابی برای سرمایه‌گذاری رسیده است و چنانچه مسوولان امر بتوانند با ارائه راهکارهای منطقی در جهت شفافیت بازار اقدام کنند می‌توان امیدوار به برگشت بازار در آینده نزدیک شد. لازم به یادآوری است که بازار سرمایه می‌تواند به‌عنوان بازیگری مهم در عرصه رشد اقتصادی و رشد تولید و حمایت از بنگاه‌های اقتصادی در صورت برنامه‌ریزی صحیح نقش اساسی داشته باشد.
دلار تکلیف بازار سرمایه را روشن میکند
قیمت دلار معاملات بازار سهام را وارد فاز جدیدی کرده است. این را محمد همتی، مدیر سرمایه‌گذاری صندوق بانک دی به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید و اظهار میکند: بعد از اینکه آخر هفته گذشته برای چندمین بار شاخص با ریزش مواجه شد روز گذشته شاهد بازگشت آرامش و فشار فروش کمتری از سوی سهامداران بودیم. گروه‌های متاثر از فولاد، فلزات اساسی، سنگ‌آهنی و پتروشیمی به‌دلیل افت قیمت‌‌شان در دو ماه گذشته دیروز تحت‌تاثیر افزایش قیمت دلار با خوش اقبالی رو‌به‌رو شدند.این کارشناس بازار سرمایه بیان میکند: بر این اساس گروه‌هایی که رابطه مستقیمی با قیمت دلار دارند بیشترین سهم درارزش معاملات دیروز را به خود اختصاص دادند از سوی دیگر افزایش قیمت‌های جهانی و احتمال عبور نرخ دلار از سقف ۲۶ هزار تومان، معاملات بازار سرمایه را با تغییراتی مواجه میکند. او ضمن اشاره به جلسات مسوولان بورسی برای حل مشکلات بازار سهام اظهار میکند: همان‌طور که دیروز مشاهده کردیم صفوف سهام کوچک را نتوانستند جمع کنند و بسیاری از سهام شرکت‌های کوچک ازجمله دتولید، فاراک، گروه‌های دارویی، گروه‌های تجهیزاتی، مپنا و... درگیر صف فروش بودند. در واقع گردش معاملات باقی مانده به این دلیل است که صفوف فروش را نتوانستند جمع کنند.مدیر سرمایه‌گذاری صندوق بانک دی، می‌گوید: طبیعتا جلساتی که مجلس، نماینده‌های بورسی و مقامات دیگر برگزار می‌کنند شاید بتواند التهابات بازار را کاهش دهد، اما به‌نظر می‌رسد تا تعیین تکلیف انتخابات آمریکا بازار سرمایه در لاک احتیاط و به‌دنبال آن کاهش معاملات فرو رود. او با اشاره به تاثیر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بر روند معاملات بورس تهران اظهار میکند: حواشی انتخابات آمریکا باعث شده معامله‌گران ایرانی وارد فاز احتیاط شوند از این رو ارزش معاملات نیز با افت چشمگیری مواجه شده است.به گفته همتی، بسته شدن نمادهای شستا، پالایشگاهی‌ها و خودرویی‌ها باعث می‌شود تا فشار فروش بیشتری به بازار تحمیل شود و تا بازگشت اعتماد سهامداران به بازار بعید است این نمادها باز شوند. او با تاکید بر پیامد قیمت دلار بر آینده بازار سرمایه خاطرنشان میکند: وضعیت شاخص و روند معاملات به قیمت دلار بستگی دارد اگر قیمت دلار با افزایش مواجه شود بازار سرمایه نیز به روال قبل بازمی‌گردد با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود در دو ماه آینده بازار ملایمی پیش‌رو داشته باشیم.
روی خوش بورس به سهامداران
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه می‌گوید: با توجه به اینکه رشد ۳۰۰ درصدی شاخص با عوامل بنیادی کلان سازگاری نداشت، بازار سرمایه وارد فاز اصلاح و با فشار فروش مواجه شد؛ به طوری که از ۲۰ تیرماه به بعد شاهد فشار فروش بیشتری ازسوی سهامداران بودیم. ارزش‌گذاری قیمت‌ها در بازار سهام برمبنای دلار بسیار گرانی انجام شده بود، این در حالی است که کاهش قیمت دلار در آن مقطع از ۲۶ هزارتومان به ۲۲هزارتومان، شاخص را از قله ۲میلیون واحدی به زیر کشید.
دستپاچگی مسوولان
بهروز شهدایی، کارشناس بازار سرمایه نیز در همین رابطه می‌گوید: تصمیمات خلق الساعه شبانه‌ای که مسوولان بورسی اتخاذ کردند بازار سرمایه را به‌هم ریخته است. یک روز تصمیم می‌گیرند صفوف فروش را جمع کنند فردای آن روز، ناگهانی با تغییر همان استراتژی، نماد شرکت‌های بزرگ را تعلیق می‌کنند بدون آن‌که پیامد آن را بر بازار در نظر بگیرند. از این رو اتفاقاتی که در تالارهای شیشه‌ای می‌افتد به مزاج معامله‌گران خوش نمی‌آید.او با انتقاد از اظهارات غیر‌کارشناسی مسوولان غیربورسی کشور در مورد بازار سرمایه اظهار میکند: نایب رئیس کمیسون اقتصادی مجلس در حالی مردم را از سرمایه‌گذاری در بورس منع میکند که در صحبت‌هایش از عبارت «سپرده‌گذاری» در بازار سرمایه استفاده میکند که از عدم‌اشراف و ناآگاهی این مقام مسوول نسبت به بازار سهام حکایت میکند.او ادامه میدهد: نامه پر از ابهام و ایراد آن ۲۵ اقتصاددان درخصوص رابطه رشد شاخص کل بورس با تورم و اظهارات غیرفنی برخی از مقامات غیربورسی در مورد وضعیت بازار سرمایه، مدیریت بازار را با چالش جدی مواجه کرده این در حالی است که بازارهای مالی مانند بازارهای فیزیکی دیگر نیست که یک اشتباهی را انجام و تبعات آن یک سال بعد نمایان شود. در بورس هر تصمیمی که سیاست‌گذاران اتخاذ می‌کنند بلافاصله ازسوی بازار با واکنش مواجه می‌شود.بهروز شهدایی با بیان اینکه شبیه این اتفاق در سال ۸۴ نیز در بازار سرمایه افتاد، عنوان میکند: در آن سال مشکلاتی برای بازار به وجود آمد که سازمان بورس با چند تن از کارشناسان خبره این حوزه جلساتی برگزار کرد تا مشکلات را بدون نوسان‌گیری حقوقی‌ها به نام «حمایت» و دستکاری قیمت‌ها حل و فصل کنند؛ اما در حال حاضر دستپاچگی مسوولان برای رفع مشکلات، وضعیت را بحرانی‌تر کرده. به‌نظر می‌رسد تصمیماتی که برای بورس گرفته می‌شود به جای اینکه همسو با پارامترهای اقتصادی باشد بیشتر رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته است.او خاطرنشان میکند: بازار سرمایه نسبت به افزایش قیمت دلار و حتی عرضه دارادوم واگرایی نشان داد و تا هفته قبل بازاری قرمز و منفی بود و به جای اینکه بازار تحت عوامل اقتصادی واکنش نشان دهد براساس عوامل غیر‌اقتصادی واکنش نشان داد که اگر این مشکلات برطرف نشود، حتی با تزریق منابع صندوق توسعه ملی نیز باز هم سرمایه‌گذاران از بازار خارج می‌شوند.او اظهار میکند: مگر زمانی که شاخص دو میلیون واحد را رد کرد، دولت و مسوولان به بازار پول تزریق کردند؟ این بازار بیشتر ازاین که به پول و منابع مالی احتیاج داشته باشد به آرامش و مدیریت صحیح کارشناسان بورسی نیاز دارد.
جلسات بی‌ثمر
بی‌اعتمادی سهامداران در بازار به اوج خود رسیده است. این را حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه عنوان میکند و هشدار میدهد: شواهد حاکی از آن است که سیاست‌گذاران برای ممانعت از خروج سهامداران دست به اقداماتی زده‌اند تا بازار را مهار کنند. اگر دستورالعمل‌ها، سیاست‌ها، تزریق پول یا تحیل‌های خاصی که قرار است در بازار سهام انجام شود در حد حرف باقی بماند به‌زودی با بخش بزرگی از سهامداران خداحافظی خواهیم کرد. این در حالی است که با خروج سهامداران معاملات تالارهای شیشه‌ای وارد فاز جدیدی می‌شود.او با اشاره به جلسات مسوولان بورسی برای حل مشکلات به‌وجود آمده در بازار سرمایه می‌گوید: این جلسات که بعضا به صورت ناگهانی و از قبل تعیین نشده تشکیل می‌شود تاکنون خروجی چندان مثبتی نداشته و التهابات روانی همچنان در بازار موج می‌زند.حمید میرمعینی اظهار میکند: بعد از کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت بیشتر نمادها، سرمایه‌گذاران توجیهی برای فروش ندارند. از سویی دیگر کاهش قیمت‌ها می‌تواند بازار خرید را برای سهامداران جدید جذاب‌تر کند اما برخی از اظهارات مسوولان درمورد بورس باعث شده مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس رغبت خود را از دست بدهند. این درحالی است که اگر سیاست‌گذاران اجازه می‌دادند بازار روند خود را طی کند هم اکنون با بازار پررونق‌تری رو‌به‌رو بودیم. او با بیان اینکه اگر مسوولان برنامه‌ای برای حل بحران فعلی بازار در دست اجرا داشته باشند مقطعی و مسکن‌وار عمل میکند، خاطرنشان میکند: بازار سرمایه بر یک گذشته پراشتباه، حال خراب و آینده پرابهام می‌گذرد که حاصل بی‌برنامگی و بی‌هدفی مسوولانی است که برای بازار نسخه می‌پیچند. اینکه فکر کنید با تدابیری که اتخاذ می‌شود بازار به روال قبل و رونق بازمی‌گردد اشتباهی است که می‌تواند در ادامه، راه را با مشکلات بیشتری مواجه کند. به گفته این کارشناس بازار سرمایه از سیاست‌های شبانه مسوولان پیداست که برنامه خاصی برای کنترل و حمایت از بازار ندارند. وقتی نمادها را می‌بندند یعنی بازار در وضعیت قرمز است این در حالی است که وضعیت فعلی با رسالت و محورهای توسعه‌یافتگی بازار که نقدشوندگی حرف اول را در آن می‌زند سازگاری ندارد.