پرونده شاخص کل بورس در پایان هفته با سبز پوشی بسته شد تا سهامداران هفته آتی را با امیدواری بیشتری آغاز کنند. در پایان معاملات چهارشنبه بازار سهام، شاخص کل بورس با رشدی ۷۴/ ۰ درصدی به یک میلیون و ۳۶۷ هزار واحد رسید و بازهم خیز صعودی برداشت. اگر سیگنال مثبتی از فضای سیاسی، تدابیر مسوولان برای بازار سهام و ادامه کاهش قیمت‌ها در بازارهای موازی مخابره شود بدون شک پای سهامداران بیشتری به بازار سرمایه باز می‌شود. این را کارشناسان بازار سهام می‌گویند و معتقدند اخبار ضد و نقیض در مورد قیمت‌گذاری صنایع و حواشی پیرامون آنها می‌تواند بازار را منفی کرده یا با نوسان همراه کند این در حالی است که بسیاری از سهامداران از اواسط مرداد ماه و آغاز اصلاح قیمت‌ها عزم خود را برای خروج از این بازار جزم کردند.
مسیر‌یابی بورس‌بازان در سعادت‌آباد
به گفته تحلیلگران شدت حرکت نوسانی شاخص بعد از انتخابات آمریکا ادامه نخواهد داشت و پس از آن مسیر حرکت شاخص به سمت صعود تعیین خواهد شد، این در حالی است که همچنان ترس و هیجانات منفی در بازار موج می‌زند. تمام بازارهای موازی با ریزش قیمت‌ها مواجه هستند اما وضعیت بازار سرمایه با توجه به اصلاح قیمت وارد فاز جدیدی شده است.ازاین رو دولت و مجلس با طراحی مکانیزم‌های جدید می‌توانند بورس را به محلی امن برای سرمایه و ثروت مردم تبدیل کنند تا سرمایه آنها به سمت بازارهایی که آثار تورمی برجای می‌گذارد هدایت نشود. کارشناسان معتقدند افزایش قیمت‌های جهانی، رشد قیمت نفت، قیمت‌گذاری منصفانه صنایع بورسی، گزارش عملکرد شرکت‌ها ونرخ سود‌آوری، تولید، فروش و صادرات آنها به مرور بازار سرمایه را از لاک بلاتکلیفی خارج می‌کند.
بورس نزدیک به تعادل
عظیم ثابت، کارشناس بازارسهام ضمن نگرانی از تاثیر حواشی قیمت‌گذاری فولاد بر بازار عنوان می‌کند: اخبار نگران‌کننده‌ای در مورد قیمت‌گذاری فولاد به گوش می‌رسد این اتفاق اثر منفی بر بازار می‌گذارد. زمزمه عوارض صادراتی برای این محصول که در بورس کالا عرضه می‌شود مشخص نیست از کجا نشات می‌گیرد. آنچه کارشناسان از آن یاد می‌کنند توزیع رانت است. رانتی که به جای تولید‌کننده و مصرف‌کننده واقعی به جیب دلالان می‌رود و مردم و تولیدکنندگان نفعی از آن نمی‌برند. متاسفانه ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد و روال معاملات را با اما و اگرهای بسیاری مواجه می‌کند. این در حالی است که آنچه برای فعالان بازارسرمایه مهم است ثبات در تصمیم‌گیری‌ها، مبنای درست عرضه و تقاضا و کشف قیمت منصفانه است.
وی اظهار می‌کند: اگر سهام شرکتی سهامی عام است و در بورس معامله می‌شود، بیت‌المال محسوب می‌شود و نمی‌توانند در قیمت‌گذاری آن دخالت و دخل و تصرف کنند. اظهارات اخیر مسوولان در مورد قیمت فولاد در چندروز گذشته سرمایه مردم را به چالش می‌کشد و تاثیر منفی بر کل بازار خواهد گذاشت. در شرایطی که با کاهش چشمگیر صادرات نفتی مواجه هستیم اگر محصولات دیگر هم نتوانند جور صادرات نفتی را بکشند اقتصاد کشور آسیب جدی می‌بیند و تراز تجاری با تغییرات منفی رو‌به‌رو می‌شود. عظیم ثابت با بیان اینکه دست دلالان و واسطه‌ها را باید از بازار کوتاه کنند، تصریح می‌کند: عرضه این محصولات با شیوه‌ای اصولی در بورس بر جذابیت‌های بازار می‌افزاید و سهامداران بیشتری را جذب بازار می‌کند. این کارشناس سهام با بیان اینکه بورس در حال نزدیک شدن به تعادل است، تاکید می‌کند: ۲۸ هزار میلیارد تومان وارد بازار سرمایه شده که نوید روزهای بهتری را میدهد. ارزش معاملات نیز به حد قابل قبولی رسیده و باعبور شاخص از کانال یک میلیون و ۲۰۰هزار واحد می‌توانیم شاهد داد و ستد‌های جدید و پر رونقی در بازار باشیم.
وی با اشاره به وضعیت بازارهای موازی و تاثیر حرکت این بازارها بر معاملات بازار سرمایه تصریح می‌کند: تمام بازارهای موازی با ریزش قیمت مواجه هستند، اما وضعیت بازار سرمایه با توجه به اصلاح قیمت وارد فاز جدیدی شده است. از این رو دولت و مجلس با طراحی مکانیزم‌های جدید می‌توانند بورس را به محلی امن برای سرمایه و ثروت مردم تبدیل کنند تا سرمایه آنها وارد بازارهایی که آثار تورمی برجا می‌گذارد، نشود. عظیم ثابت در پایان خاطرنشان می‌کند: افزایش قیمت‌های جهانی، رشد قیمت نفت، قیمت‌گذاری منصفانه صنایع بورسی،گزارش عملکرد شرکت‌ها و نرخ سود‌آوری، تولید، فروش و صادرات آنها، به مرور بازار سرمایه را از لاک بلاتکلیفی خارج می‌کند.
پارادوکس تصمیمات سیاست‌گذاران
برآیند کلی بازارسرمایه رابطه مستقیمی با وضعیت بازارهای موازی دارد.این را بهروز شهدایی، کارشناس بازار سرمایه به «دنیای‌اقتصاد» میگوید و اظهار می‌کند: قیمت ارز در مقابل پول ملی روند نزولی گرفته و در بازارهای طلا، خودرو و مسکن قیمت‌ها به سمت کاهشی شدن در حرکت هستند از این‌رو بازار در چنین وضعیتی از پتانسیل مناسبی برای رشد برخوردار است اما منوط بر اینکه مسوولان با شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ناگهانی آرامش بازار را به‌هم نریزند. اگر وضعیت بازارهای موازی با همین روند ادامه یابد و شاهد تصمیمات ناگهانی مسوولان برای بورس نباشیم دلیلی برای پیشروی مثبت بازار وجود ندارد. بازار سرمایه ریزش غیر قابل تصوری را تجربه کرد، اما اینکه چرا بازار رشد نمی‌کرد و به مدار صعودی بازنمی‌گشت دلایل زیادی دارد. یکی از مهم ترین دلایل ریزش طولانی مدت قیمت سهام، روند صعودی و طولانی مدت قیمت ارز، طلا،مسکن و خودرو از اواسط تابستان است برهمین اساس سرمایه‌گذاران توجه چندانی به بازار سهام نداشتند.
وی با بیان اینکه بازار سرمایه با ریسکی ذاتی همراه است، عنوان می‌کند: این ریسک ذاتی محصول سال ۹۹ نیست و مولود تاخیر برخی سیاست‌گذاری‌ها در بازار است. گسترش خرید تعهدی برای تداوم پویایی بازار از ملزومات و ارکان اساسی موجود در بازار سهام است.تا زمانی که «بازار تعهدی» گسترش پیدا نکند و مشکلات سهامداران عمده در این زمینه برطرف نشود به گونه‌ای که سهام ممتاز برای سهامداران عمده متناسب با وثیقه‌گذاری در اوراق تعهد فروش ایجاد نشود این بازار با ریسک‌های متعدد و منفی دست و پنجه نرم می‌کند.
شهدایی ادامه میدهد: چندین سال است در مورد ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه صحبت می‌شود اما با توجه به اینکه سهامداران عمده و حقوقی‌ها از ابزارهای مالی حمایت نمی‌کنند بازار در هنگام اصلاح قیمت با چالش‌های جدی مواجه می‌شود این در حالی است که استفاده از این ابزارها می‌تواند جلوی حباب‌های مثبت و منفی سهام را بگیرد. یکی از مشکلات فعلی سرمایه‌گذاران، خروج بازار از تعادل است. به گونه‌ای که یا صف خرید وجود دارد یا صف فروش. استفاده از ابزارهای مالی در بورس‌های بزرگ دنیا کاربرد بسیاری دارد از این رو در این بازارها شاهد افت و خیزهای بی منطق نیستیم.
این کارشناس بازار سهام در پاسخ به اینکه چه پارامترهایی می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام را تشدید کند، خاطر نشان می‌کند: موضوعات سیاسی و بین‌المللی پیامد مستقیمی بر بورس می‌گذارد. اما یکی از ریسک‌های بالقوه داخلی که می‌تواند بازار را منفجر کند، موضوع عرضه سهام عدالت است. عرضه سهام عدالت با ساز وکار فعلی ریسک بزرگی برای بازار سرمایه محسوب می‌شود و منجر به ریزش شدید قیمت‌ها می‌شود. موضوع دیگری که تهدید بزرگی برای بورس محسوب می‌شود، تامین مالی دولت از بازار سرمایه است. تامین مالی غیرحرفه‌ای دولت از این بازار همانند شمشیری دولبه عمل می‌کند و در نهایت بازار را به بدترین شکل ممکن از تعادل خارج می‌کند.
وی با انتقاد از نحوه بازارگردانی در بورس تهران بیان می‌کند: در بورس‌های بزرگ دنیا موسسات و شرکت‌های خاصی وظیفه بازارگردانی سهام را برعهده دارند اما در کشور ما شرکت‌هایی را ملزم به این کار می‌کنند که کارشان بازارگردانی نیست. در بورس ما نهادی که وظیفه بازارگردانی داشته باشد وجود ندارد.متاسفانه در زمان اوج ریزش قیمت‌ها نوسان‌گیری یک روزه و معاملات الگوریتمی را هم ممنوع کردند. پارادوکسی معنادار که در نهایت تداوم اصلاح قیمت سهام را رقم زد. ادامه تناقضات تصمیمات سیاست‌گذاران صرفا باعث بی‌اعتمادی سهامداران و خروج تدریجی آنها از بازار می‌شود.
رقابت صنایع دلارمحور با گروه‌های ریالی
حسن برادران‌هاشمی نیز با بررسی معاملات هفته اخیر در مورد وضعیت بازار در روزهای آینده به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: در هفته‌ای که گذشت همان‌گونه که پیش‌بینی شده بود شاخص بورس روندی مثبت با شیب ملایم را پشت سر گذاشت البته همچنان شاهد رفتارهای هیجانی و موج‌های نوسانی بعضا کمتر از یک ساعت در روز بودیم که این مورد در مثبت و منفی‌های ناگهانی کاملا مشهود بود به گونه‌ای که بعضا در یک روز شاهد تغییر صف خرید به صف فروش در نمادهای صنایع مختلف بودیم که این موضوع از ترس و عدم اعتماد خریداران حکایت می‌کند.
وی اظهار می‌کند: دو مورد مهم و امیدوار‌کننده در روند معاملات هفته گذشته مشهود بود که یکی فاصله گرفتن دماسنج بازار از کف و محدوده یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد و موضوع مهم دیگر افزایش قابل توجه حجم معاملات نسبت به دو ماه گذشته است. افزایش ارزش معاملات بازار موضوع مهمی است که می‌تواند نشان‌دهنده ورود جریان نقدینگی جدید به بازار باشد. ویژگی دیگری که در وضعیت معاملات هفته گذشته مشهود بود اقبال بیشتر اهالی بازار به صنایع ریالی‌محور بود که متاثر از روند قیمت ارز و چشم‌انداز پیش روی تحولات سیاسی مخصوصا در حوزه روابط بین‌المللی است اما به‌طور کلی وضعیت بازارسهام در هفته پیش رو همچنان همراه با نوسانات روزانه همراه با شیب ملایم صعودی است که در میان‌مدت و بلندمدت به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری در بازار سهام نسبت به سایر بازارهای موازی بازدهی مناسب‌تری داشته باشد.
این کارشناس بازار سهام بیان می‌کند: با نگاهی به ریسک‌های وارد شده به بازار طی چندماه گذشته به نظر می‌رسد این ریسک‌ها نیز کاهش یافته مخصوصا موضوع انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که اثر روانی آن چند ماه بر بازار سایه سنگینی انداخته بود. همچنین با آرام شدن سایر بازارهای موازی از جمله بازار ارز و‌طلا می‌توان انتظار داشت بخشی از پول‌هایی که به سمت این بازارها هدایت شده بود وارد چرخه بازار سرمایه شود. وی با اشاره به احتمالات معاملات هفته آتی میگوید: به نظر می‌رسد وضعیت بازار در هفته آینده نیز کما بیش مشابه هفته جاری باشد؛ به‌طوری که نمی‌توان انتظار داشت موج شدید هیجان فروش طی چند ماه گذشته به سرعت تغییر جهت یابد.
مقاومت تکنیکالی شاخص کل
برادران‌هاشمی با نگاهی به روند تکنیکال شاخص میگوید: از نظر تکنیکالی نیز شاخص در محدوده یک میلیون و ۴۰۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار با باند مقاومتی محکمی مواجه است که طی این هفته به این محدوده مهم نزدیک شده است؛ البته اگر دیدگاه زمانی را بیشتر کنیم و با دید بلندمدت یا حداقل میان‌مدت به بازار نگاه کنیم به نظر می‌رسد این محدوده مقاومتی پشت سر گذاشته خواهد شد. وی اظهار می‌کند: اگر نگاهی به صنایع حاضر در بورس داشته باشیم از نظر نحوه مواجهه با قیمت ارز این صنایع به دو بخش صنایع دلارمحور (مانند پتروشیمی‌ها، فلزات اساسی و معدنی‌ها) و نیز صنایع ریال‌محور (که کاهش نرخ ارز به نفع آنهاست مثل بانکی‌ها، خودرویی‌ها، گروه دارویی و صنایع غذایی) تقسیم می‌شوند. برادران‌هاشمی تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت اقبال بازار به سمت صنایع ریال‌محور باشد اما باید این موضوع را در نظر گرفت که نمادهای صنایع دلارمحور نیز که گزارش‌های فصلی خوبی ارائه کرده‌اند در بودجه‌شان قیمت دلار محتاطانه و کمتر از قیمت فعلی بسته شده است بنابراین چشم‌انداز بلندمدت شرکت‌های صادرات‌محور نیز مثبت ارزیابی می‌شود.