دامنه نوسان نامتقارن شد تا از جو هیجانی بازار سهام کاسته و سرعت کاهش قیمت‌ها کند شود. به ظاهر شرایط خوب است. روز یکشنبه شاخص کل بورس تهران ۲/ ۰درصد صعود کرد و روز گذشته نیز به افت ۶/ ۰درصد بسنده کرد. تا اینجای کار دامنه نوسان نامتقارن توانسته شرایط بازار را تغییر دهد تا دیگر خبری از ریزش بیش از ۲ درصدی نماگر اصلی تالار شیشه‌ای نباشد. اما آیا وضعیت سهم‌ها نیز این‌گونه است؟ روز یکشنبه صف فروشی معادل ۵ برابر صفوف خرید شکل گرفت و انتظار برای خروج از این بازار روز دوشنبه به حدود ۶ برابر خریداران افزایش یافت و ۶۸ درصد نمادها منفی بودند. ضعف نماگر اصلی بورس تهران این روزها بیشتر به چشم می‌آید. دامنه نوسان نامتقارن سبب شده است تا وضعیت این روزهای سهام بورسی پنهان شود و تصویری فتوشاپی و متفاوت از واقعیت در مقابل بورس‌بازان قرار گیرد. از این رو شاخص کل تالار شیشه‌ای که پیش‌تر نیز در ارائه وضعیت سهام ناتوان بود، حالا تصویر مخدوش‌تری را ارائه میدهد.
بورس تهران پس از تجربه ۵ رشد متوالی و افزایش ارتفاع ۴/ ۱۱ درصدی، معاملات روز دوشنبه را با افت ۶/ ۰ درصدی به پایان رساند و سهامداران خرد نیز برای دومین روز متوالی دست به ماشه فروش شدند. هر چند در این روز بیش از ۶۰ درصد سهام قرمزپوش بودند و شاهد صف‌نشینی سهامداران از ۵۵ درصد نمادها برای خروج از بازار بودیم، اما از آنجا که به واسطه اعمال دامنه نوسان نامتقارن، سهام تنها اجازه کاهش قیمت تا ۲ درصد را دارند، از این رو شاخص کل متحمل ریزش سنگینی نمی‌شود و تصویری غیرشفاف از بازار ارائه میدهد.
ارمغان دامنه نوسان نامتقارن
سه روز از اجرای دامنه نوسان نامتقارن می‌گذرد. دامنه نوسان که نه تنها حد نوسان ۱۰ درصدی (مثبت و منفی ۵) را به ۸ درصد (مثبت ۶ و منفی ۲) کاهش داد بلکه عمدتا در راستای محدود کردن افت قیمت سهام وارد بازی شد. اما این سیاست بورسی‌ها که برای کنترل هیجانات منفی بازار اجرایی شد چه ارمغانی برای بازار داشت؟ در روز ابتدایی اجرایی شدن دامنه نوسان نامتقارن، بورس رشدی پرشتاب را تجربه کرد. هر چند برخی دوست داشتند این رشد ۹/ ۳ درصدی را به اجرایی این قانون ارتباط دهند اما جهش دلار به کانال ۲۶ هزار تومان بود که سوخت لازم را برای افزایش تقاضا برای سهام به دنبال داشت. درست به همین دلیل بود که روز یکشنبه و پس از عقب‌نشینی این ارز، شاهد تشدید مجدد صف‌های فروش در تالار شیشه‌ای بودیم. در ادامه معاملات روز یکشنبه، دیروز نیز صف‌های فروش سنگینی روبه‌روی نماد شرکت‌های بورسی و فرابورسی تشکیل شد. آمارها نشان میدهد در دادوستدهای روز دوشنبه در بورس تهران از ۳۴۶ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۹۲ سهم (۲۷ درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۳۵ سهم (۶۸ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار هر چند ۴۳ نماد (۱۲ درصد) صف خریدی به ارزش ۲۳۳ میلیارد تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش سنگین در ۱۹۱ نماد بورسی (۵۵ درصد) به ارزش ۱۳۸۸ میلیارد تومان بودیم. علاوه بر سنگین بودن صف‌های خروج از سهام، ارزش معاملات خرد سهام که می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از میزان نقدشوندگی بازار مورد تحلیل قرار گیرد نیز با افت حدود ۳۶ درصدی نسبت به روز ماقبل خود به ۶۰۵۴ میلیارد تومان کاهش یافت.
ضعف نماگر اصلی بورس تهران نیز این روزها بیشتر به چشم می‌آید. جایی که با وجود افت قیمت پایانی در ۶۸ درصد از نمادهای بورسی و مازاد عرضه و کف‌نشینی قیمت‌ها در ۵۵ درصد از سهام این بازار اما شاخص کل به کاهش ۶/ ۰ درصدی بسنده کرد. کف مجاز منفی ۲ درصدی در مقابل سقف مثبت۶ درصدی نوسان سهام سبب شد تا شاخص کل که پیش‌تر نیز تصویری درست از بازار به نمایش نمی‌گذاشت حال کاملا ناتوان از انعکاس وضعیت سهام باشد.
کوچک‌ترها در کانون توجه
در روزی که شاخص کل افت ۶/ ۰ درصدی را تجربه کرد، نماگر هم‌وزن بورس تهران که تاثیری یکسان از تمامی نمادهای بورسی (فارغ از ارزش بازار) می‌پذیرد، با رشد ۰۳/ ۰ درصدی همراه شد. دلیل این رخداد اما روند خلاف جهت قیمت‌ها در سهام کوچک و بزرگ بازار بود. به این ترتیب روز دوشنبه از ۳۸ صنعت فعال بورسی، ۱۴ گروه با رشد میانگین قیمت در سهام زیرمجموعه خود همراه شدند که در این میان نام گروه‌های کوچک بازار که عمدتا تک سهم نیز بودند، در صدر جدول می‌درخشید. در این خصوص می‌توان به رشد ۸/ ۴ درصدی شاخص صنعت استخراج زغال‌سنگ با تک نماد «کطبس» اشاره کرد. دو صنعت استخراج نفت و گاز با نماد «حفاری» و محصولات چوبی با تک سهم «چفیبر» نیز در این روز به ترتیب رشد ۴/ ۲ و ۹/ ۰ درصدی را ثبت کردند. البته بازگشایی مثبت بازارهای کالایی و تداوم رشد مس و نفت سبب شد تا دو گروه فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی نیز در میان صنایع سبزپوش روز منفی بورس تهران قرار گیرند.
زمان سوخت‌رسانی بازار جهانی؟
امروز در بازگشایی بازار جهانی غوغایی به پا بود. جایی که مس تا مرز ۸۴۰۰ دلار در هر تن صعود کرد و نفت نیز در کانال ۶۳ دلار بر هر بشکه نوسان کرد. استراتژیست‌های گلدمن ساکس در یادداشتی درخصوص وضعیت بازار کامودیتی‌ها عنوان کردند که به احتمال زیاد تقاضای جهانی تحت تاثیر واکسیناسیون کرونا در ۶ ماه آینده بسیار قدرتمند است. موضوعی که می‌تواند به معنای افت بیشتر شاخص دلار باشد. سیگنالی مثبت برای کامودیتی‌ها؛ چراکه این دارایی‌ها بر اساس دلار ارزش‌گذاری می‌شوند و با افت ارزش این ارز، قیمت آنها بیشتر می‌شود. در این میان با اتمام تعطیلات چین در پایان این هفته، طبیعتا شاهد افزایش تقاضا برای کامودیتی‌ها و رشد قیمت نفت و فلزات خواهیم بود. عاملی که می‌تواند محرکی برای رشد سهام کامودیتی‌محور بازار سهام باشد. شرکت‌هایی که سهم ۷۰ درصدی از کل ارزش این بازار را در اختیار دارند. با این حال باید دید بورس‌بازان که در حال حاضر به مثال «مارگزیده، از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد» چه زمانی به سیگنال‌های اقتصادی توجه نشان می‌دهند. جایی که در کنار روند مطلوب قیمت‌ها در بازار جهانی، نسبت قیمت به درآمد بازار نیز از سطوح ۲۲ واحدی در اوج مرداد، بر اساس آخرین اجماع تحلیلگران (IRANCR) به ۶/ ۸ واحد رسیده است که در کنار دیگر متغیرهای مثبت اثرگذار، می‌تواند محرکی برای افزایش تقاضا در تالار شیشه‌ای باشد.
حقیقی‌ها باز هم فروختند
در روزی که شاخص سهام با افت ۶/ ۰ درصدی مواجه شد، بازیگران خرد برای دومین روز متوالی دست به ماشه فروش شدند. به این ترتیب دیروز در مجموع بیش از ۴۱۶ میلیون سهم به ارزش افزون بر ۵۶۸ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده بازار منتقل شد تا در مجموع دو روز کاری گذشته، حقیقی‌ها خالص فروش ۹۳۶ میلیارد تومانی را رقم بزنند. از مجموع گروه‌های ۳۸گانه بورسی، تنها ۶ صنعت مورد توجه حقیقی‌ها قرار گرفتند و در دیگر گروه‌ها شاهد ثبت خالص خرید مثبت از سوی سهامداران عمده بودیم. بیشترین خالص خرید حقیقی اما به زیرمجموعه‌های گروه محصولات کاغذی به ارزش ۱۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد. گروه انبوه‌سازی دیگر صنعتی بود که با خالص خرید ۶/ ۴ میلیارد تومانی حقیقی‌ها همراه شد. در آن‌سوی بازار اما شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی شاهد انتقال سهامی به ارزش ۱۰۷ میلیارد و ۲۹۷ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. پس از آن دارویی‌ها بودند که با خالص فروش حدود ۹۹ میلیارد تومانی از سوی سهامداران خرد مواجه شدند.
در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت پالایش نفت بندرعباس بیشترین خالص خرید حقیقی را تجربه کرد. به این ترتیب روز گذشته «شبندر» شاهد جابه‌جایی ۲۳ میلیون و ۵۷۴ هزار سهم به ارزش حدود ۶۰ میلیارد و ۳۷۳ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. پس از این نماد پالایشی، بیشترین خالص خرید حقیقی با جابه‌جایی ۲۱ میلیون و ۱۹۱ هزار سهم به ارزش حدود ۲۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان به نماد معاملاتی شرکت ملی مس ایران اختصاص پیدا کرد. «فپنتا» دیگر نمادی بود که روز گذشته مورد توجه بازیگران خرد قرار گرفت و خالص خرید ۲۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی را توسط این گروه از معامله‌گران تجربه کرد. در آن‌سوی بازار اما سه نماد «شستا»، «برکت» و «شپنا» به ترتیب در اولویت خرید معامله‌گران عمده قرار گرفتند و در مجموع جابه‌جایی سهامی به ارزش ۱۸۵ میلیارد و ۴۷۰ میلیون تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی را ثبت کردند.