جمعه شب محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان بورس اوراق بهادار میهمان شبکه خبر بود و به تشریح طرح‌های اخیر این سازمان که با هدف حمایت از سرمایه‌گذاران اتخاذ شد، پرداخت. وی در این گفت‌وگو تصریح کرد: طرح‌های حمایتی متعددی برای سهامداران از سوی سازمان بورس تدوین شده که در روزهای آتی از آن رونمایی خواهد شد. رئیس سازمان بورس به پرداخت سود سهام عدالت تا پایان سال اشاره کرد و گفت: سود سهام عدالت سال ۱۳۹۸ که از شرکت‌های سرمایه‌پذیر موجود در پرتفوی سهام عدالت تشکیل شده، در حال تجمیع است. این رقم حدود ۲۰۰هزار تومان برای آن دسته از سهامدارانی است که تمامی سهم خود را نگهداری کرده و هیچ سهمی نفروخته باشند.
پاک کردن صورت مساله بازار
هر چند ارائه طرحی کارآ و اثربخش می‌تواند درجریان معاملاتی بازار سرمایه مثمر ثمر واقع شود اما به اعتقاد کارشناسان، سیاست‌گذار در ابتدا باید موانع محدودیت‌زا و صف‌سازی همچون دامنه نوسان (متقارن و نامتقارن) و حجم مبنا را در راستای به تعادل رساندن بازار حذف کند. با اینکه واکنش هیجانی و گاه احساسی سهامداران در پی اتخاذ هر سیاست جدید از سوی متولیان بورس ممکن است جریان داد و ستدهای بورس و فرابورس را برای مدتی تحت تاثیر قرار دهد اما رسیدن به نقطه تعادلی و افزایش کارآیی تحلیل در بازار با عبور از پدیده صف‌نشینی می‌تواند از ضروری‌ترین اقداماتی محسوب شود که سکاندار جدید سازمان بورس و اوراق بهادار پیش از ارائه طرح‌های حمایتی باید مورد توجه قرار دهد.
حمایت از سهامدار خرد
رئیس سازمان بورس در گفت‌وگو با شبکه خبر عنوان کرد: از هفته جاری طرح حمایت از سهامداران خرد اجرایی خواهد شد که می‌تواند یک نمونه مناسب برای تشویق به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم باشد. وی در ادامه توضیح داد: بر اساس این طرح سهامداران خردی که در تاریخ ۱۲ اسفند (تاریخ مصوبه شورای عالی بورس) دارایی کمتر از ۱۰ میلیون تومان داشته باشند، مشمول این قانون خواهند بود. بر این اساس گروه مزبور چنانچه پرتفوی خود را تا اردیبهشت سال ۱۴۰۱ تغییری ندهند و تا آن زمان بازدهی کمتر از ۲۵درصد از بازار سهام دریافت کرده باشند، ما به‌التفاوت آن را از صندوق توسعه بازار دریافت می‌کنند.
به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه سیاست‌گذار بورس در ابتدا باید در راستای بهبود قوانین و حذف مقررات زائد گام بردارد. این قبیل طرح‌ها از نگاه متخصصان بورسی نادیده گرفتن واقعیات موجودی است که راه به‌جایی نخواهد برد. در اینجا یک سوال مطرح است که هدف از تشکیل صندوق توسعه بازار چیست و چگونه باید از منابع محدود در اختیار این صندوق بهره‌برداری کرد؟ هر چند این سیاست در راستای کاهش فشار فروش این روزهای بازار سرمایه اتخاذ شده است اما جبران زیان‌های احتمالی سهامداران نه وظیفه صندوق توسعه است و نه با ماهیت سرمایه‌گذاری در بورس همخوانی خواهد داشت.
چرا که به‌طور معمول سرمایه‌گذاران غالبا ریسک‌پذیرتر وارد بازار سهام می‌شوند. این افراد متناسب با میزان ریسک‌پذیری اقدام به تزریق منابع خود به بخش مولد اقتصاد کشور می‌کنند. در اینجا اگر بازدهی ۲۵ درصدی متولیان بورس را هم در نظر بگیریم احتمال خروج بخشی از نقدینگی این دست از سرمایه‌گذاران همچنان وجود خواهد داشت زیرا در سایر بازارهای موازی افراد به بازدهی‌های به مراتب بیشتر هم می‌توانند در این بازه زمانی دست پیدا کنند.
به گفته سخنگوی شورای‌عالی بورس، البته سهامداران برای برخورداری از این طرح ضمن حفظ سهام می‌توانند سهام جدید به پرتفوی خود اضافه کنند.
وی در ادامه با اظهار این مطلب که طبق برآوردها تعداد سهامداران خردی که در این طرح قرار خواهند گرفت بالغ بر ۵/ ۴ میلیون نفر است، گفت: واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین اوراق با درآمد ثابت در این طرح قرار نگرفته است.
دهقان گفت: دو صندوق تثبیت بازار و توسعه بازار در بازار سرمایه فعالیت دارند. در این میان صندوق توسعه بازار در حال حاضر بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان دارایی دارد. به احتمال زیاد سال آینده نیز ۵ هزار میلیارد تومان به این رقم اضافه می‌شود. به این ترتیب می‌تواند نقش مناسبی برای حمایت، توسعه و رشد بازار سرمایه ایفا کند.
رئیس سازمان بورس در ادامه تاکید کرد: جزئیات بیشتر از این طرح حمایتی در هفته جاری از طریق مراجع معتبر سازمان بورس، اطلاع‌رسانی خواهد شد. بر این اساس هفته آتی، نماد ویژه‌ای با قیمت یک ریال بازگشایی می‌شود و سهامداران با پرتفوی زیر ۱۰ میلیون تومان می‌توانند با خرید یک سهم و پس از پالایش اطلاعات از طرح حمایتی بهره‌مند شوند.
ورود به بورس از کانال صندوق
با اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز تابع قواعد خلق‌الساعه مدیران دولتی بورس هستند و عملکرد آنها تحت تاثیر سیاست‌های ابداعی و دستورالعمل‌های مکرر قانون‌گذاران قرار می‌گیرد اما به اعتقاد صاحب نظران بورسی ورود نوسهامداران به فضای معاملاتی بورس و فرابورس بهتر است از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای مجوز از سازمان بورس صورت پذیرد. چرا که عدم آگاهی و شناخت کافی از بازار سهام می‌تواند زمینه‌ساز زیان انبوه این قشر سرمایه‌گذار در بورس شود. این در حالی است که سیاست‌های اخیر اتخاذ شده همچون الزام به افزایش سرمایه‌گذاری صندوق‌ها در سهام و ممانعت‌هایی که گاه در مسیر خرید و فروش این نهادها اتخاذ می‌شود، غیرمستقیم تنبیه کردن سرمایه‌گذارانی است که روش اصولی‌تر برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام را در پیش گرفته‌اند.
به گفته دهقان‌دهنوی، یکی از اهداف نهاد ناظر بازار سرمایه، حفظ آرامش بازار است. همچنین هدف دیگر این است که سهامداران خردی که زمان یا دانش کافی برای تحلیل ندارند، غیرمستقیم در بازار سهام حضور داشته باشند و از کانال صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بازار شوند.
وی در ادامه تاکید کرد: بررسی‌ها نشان از آن دارد که صندوق‌های سرمایه‌گذاری در زمان‌های رشد شاخص، رشدی به مراتب بیشتر از متوسط بازار داشته و در زمان‌های افت نیز، کاهش کمتری را تجربه کرده‌اند.
بازار سرمایه جزء مهم از اقتصاد
رئیس سازمان بورس در ادامه این گفت‌وگو به شرایط اقتصادی رو به بهبود کشور اشاره کرد و افزود: در حال حاضر شاهد مثبت شدن رشد اقتصادی کشور هستیم. افزون بر این، آمارهای ۹ ماهه از عملکرد شرکت‌های فعال در بازار سرمایه نشان میدهد سودی که شرکت‌ها امسال در این بازار تولید کردند ۳ برابر زمان مشابه در سال قبل است.
سکاندار بازار سرمایه با اشاره به اینکه بازار سرمایه یک جزء مهم از اقتصاد است، گفت: اگر انتظار برای رشد اقتصاد داریم و در حال حاضر این رشد صورت گرفته، در آینه اقتصاد که همان بازار سرمایه است نیز منعکس خواهد شد و آثار آن را در رشد بورس مشاهده خواهیم کرد.
وی افزود: بررسی‌های نشان از کسب سود مناسب از بازار سهام در بازه زمانی بلندمدت دارد. به عبارت دقیق تر بازدهی بورس بر اساس مطالعات تطبیقی صورت گرفته به نسبت بقیه بازارهای موازی بالاست. به گفته دهقان مطالعات نشان میدهد در هر بازه زمانی ۱۰ ساله، بورس نسبت به بقیه بازارها (طلا، ارز و مسکن) بازدهی بالاتری داشته است.
چرایی نوسان در شیب نزول
رئیس سازمان بورس تاکید کرد: در ابتدای سال جاری شاهد ورود تعداد بالایی از سرمایه‌گذاران به بازار سهام و دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری موازی بودیم. تمامی بازارها تا مقطعی با سوددهی بالایی برای سهامداران همراه بودند. این موضوع در ادامه متوقف شد و تمامی بازارهای سرمایه‌گذاری از جمله بورس با کاهش سود همراه شدند. در این میان برخی از سهامداران نیز ممکن است که از سرمایه‌گذاری در بورس زیان کرده باشند که امید است با بهبود شرایط و رونق آتی، سود به آنها تعلق گیرد.
یکی از دلایل صعود غیرمعمول قیمت سهام که از اواخر سال ۹۸ شروع شد و در میانه مرداد ۹۹ به اوج خود رسید، نرخ پایین سود بانکی بود و در کنار آن محدودیت‌های موجود خوراکی آماده برای رشد ۵ درصدی سهام در هر روز شد. پس از آن این ابرنوسان در مسیری عکس آغاز شد و هراسی دسته‌جمعی در دل سهامداران ایجاد کرد. به‌طوری که در شرایط فعلی با وجود اجماع نظر درخصوص ارزندگی قیمت‌ها و شرایط بنیادی مناسب اما نقطه پایانی برای اصلاح نمی‌توان متصور بود. اما در پاسخ به چرایی عدم مطابقت قیمت سهام شرکت‌ها با این پارامترهای اثرگذار باید گفت، واقعیت این است که بورس کشور بیش از اینکه تحت تاثیر عوامل بیرونی از جمله روند حرکتی کامودیتی‌ها که بر عملکرد حدود ۶۰ درصد از شرکت‌های موجود در بازار سهام اثرگذار است، باشد، تحت تاثیراختلافات داخلی اعم از ابلاغیه‌های دستوری سازمان و شورای عالی بورس، مجلس شورای اسلامی، عدم سازش و همکاری وزارت خانه‌ها با یکدیگر یا بازارگردانی غیراصولی از سهام عرضه شده خود در بازار سهام، نبود چشم انداز اقتصادی و سیاسی حتی برای ۲ هفته پایانی سال و مواردی از این قبیل است.
پرداخت سود «عدالت» تا پایان سال
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه اظهاراتش به سهام عدالت و پرداخت سود سال ۱۳۹۸ اشاره کرد و گفت: مشمولان سهام عدالت دو روش را برای آزادسازی سهام خود انتخاب کردند؛ یک گروه روش غیرمستقیم را انتخاب کردند و به این ترتیب مدیریت پرتفوی خود را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی واگذار کردند. گروهی دیگر مدیریت مستقیم را برگزیده که این سهم در پرتفوی آنها وارد شده است.
دهقان دهنوی ادامه داد: سود سهام عدالت سال ۱۳۹۸ که از شرکت‌های سرمایه پذیر موجود در پرتفوی سهام عدالت تشکیل شده، در حال تجمیع است. این رقم حدود ۲۰۰هزار تومان برای آن دسته از سهامدارانی است که تمامی سهم خود را نگهداری کرده و هیچ سهمی نفروخته باشند.
وی در ادامه افزود: تصمیم بر آن شده که سود سال ۱۳۹۸ نیز به‌صورت متمرکز به حساب دو گروه واریز شود و از سال آینده از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی برای سهامداران غیرمستقیم عدالت و از طریق خود شرکت‌ها به حساب سهامداران مستقیم عدالت واریز شود. رئیس سازمان بورس در ادامه خاطرنشان کرد: تلاش بر این است تا پایان سال جاری این رقم به حساب سهامداران عدالت واریز شود. چنانچه سود چند شرکت نیز تجمیع نشود، مابقی آن در سال آینده واریز خواهد شد.
ارتباط بورس و بانک
سکاندار بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که برخی بانک‌ها را عامل ریزش بازار سهام می‌دانند، گفت: در حالی حاضر ارتباط بین بانک‌ها و بازار سرمایه یک ارتباط دو طرفه است؛ بانک‌ها به‌عنوان یک نهاد مالی که هم نماد خودشان در بازار سهام معامله شده و هم شرکت‌های زیرمجموعه آنها (تامین سرمایه‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاری ها) در بازار فعال هستند. به این ترتیب یک ارتباط سیستماتیک، قوی و دوسویه برقرار است.
وی ادامه داد: پیش‌تر بازار سرمایه به بانک‌ها کمک کرده است. اکنون حمایت بانک‌ها از بازار احساس می‌شود. برخی بانک‌ها از طریق نهادهای مالی زیر مجموعه این موضوع را اثبات کردند و منابع زیادی را برای حمایت از بازار سرمایه صرف کردند. همچنین اعتبارات لازم را به کارگزاری‌های اعطا کردند. انتظار می‌رود برخی دیگر نیز مسوولیت‌پذیری خود را در قبال بازار سرمایه بالا ببرند.
زیرساخت‌های کارت اعتباری با وثیقه سهام، آماده است
او همچنین به واریز سود سهام عدالت و چرایی پایین بودن رقم آن اشاره کرد و گفت: این مبلغ مربوط به سال ۹۸ است و قطعا سودآوری شرکت‌ها در سال ۹۹ بسیار بیشتر است.
دهقان درباره توقف خرید و فروش سهام عدالت نیز گفت: در مورد هر عرضه‌ای از جمله سهام عدالت که پرتفوی بسیار بزرگی دارد باید به ظرفیت‌های بازار توجه کنیم. مشکل خرید و فروش سهام عدالت در حال برطرف شدن است و این امکان برای سهامداران فراهم می‌شود که بتوانند با شرایط بهتری نسبت به خرید و فروش سهام در بازار اقدام کنند.
رئیس سازمان بورس افزود: نهادهای مالی بسیار زیادی وجود دارد که درباره بازار و ارزندگی آن تحلیل ارائه می‌دهند و طبق جلسات و گفت‌وگوهایی که با آنها داشتیم همه به ارزندگی سهام خود تاکید ویژه دارند. همچنین باید توجه داشته باشیم که در ۹ ماه امسال سرمایه و سود بنگاه‌ها سه برابر سال گذشته بود و از سوی دیگر فضای اقتصادی کشور روشن تر می‌شود و هم این عوامل در بازار سرمایه اثرگذار است. دهقان دهنوی به صدور کارت اعتباری با وثیقه سهام نیز اشاره کرد و گفت: سهام یکی از وثیقه‌های مورد قبول سیستم بانکی است اما برای صدور کارت اعتباری بر پایه سهام، باید زیرساخت لازم فراهم شود. بانک‌ها باید بتوانند از اطلاعات سازمان بورس استفاده و سهام را به‌عنوان وثیقه قفل و اعتبار متناسب با آن را پرداخت کنند.
او با بیان اینکه این زیرساخت هم اکنون در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی برای سهام عدالت فراهم شده و تصمیم گرفتیم برای انواع سهام هم توسعه داده و در اختیار بانک‌ها قرار دهیم، افزود: رایزنی لازم با بانک‌ها انجام می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند کارت‌های اعتباری خود را براساس وثیقه سهام در اختیار مشتریان قرار دهند.