بورس تهران در روز گذشته عملکردی نسبتا ضعیف را در شاخص اصلی این بازار به نمایش گذاشت و در حالی که قیمت دلار در بازار ارز رو به صعود بود، نتوانست رشد قدرتمند را در کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی به نمایش بگذارد. این طور که به نظر میآید روشن نبودن آینده تیم اقتصادی دولت بعدی در کنار کاهش قیمت جهانی کالاهای اساسی شرایطی را پدید آورده که در آن فعالان بازار سرمایه تا حدودی محتاط‌تر از گذشته عمل می‌کنند و با هر رشد قیمتی به شناسایی سود می‌پردازند. با این حال به نظر می‌رسد رشد نرخ ارز در معاملات روز جاری منعکس شود.
رشد لاک‌پشتی شاخص
پیشروی آهسته و پیوسته شاخص بورس تهران در کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی این نماگر همچنان ادامه دارد. روز گذشته نیز این نماگر به پیشروی خود ادامه داد و در حالی که در بسیاری از نمادها عرضه از تقاضا پیشی گرفته بود توانست به لطف وجود خریدار کافی در نمادهایی نظیر «ومعادن» و «وامید» به پیشروی خود ادامه دهد. با این حال رشد یاد شده چندان قدرتمند نبود و تنها توانست به میزان ۳۸/ ۰ درصد بر عملکرد روز گذشته بازار سهام اثر مثبت بگذارد. به هر روی روز گذشته حتی افت قیمت «شستا» و تاثیر منفی ۷۸۳ واحدی آن بر نماگر اصلی بورس می‌توانست جلوی پیشروی دماسنج اصلی بازار را بگیرد. در نهایت این سنجه مهم بورسی به سطح یک میلیون و ۲۴۸ هزار واحدی رسید.
این‌طور که به نظر میآید در روزهای گذشته بازار سهام نتوانسته چندان از گرگ و میش احتیاط سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی خارج شود. در حالی که تا همین چندی قبل انتظار می‌رفت با نزدیک شدن فصل مجامع آن هم پس از یک ریزش سنگین ۱۰ ماهه که در همه سهام موجود در بازار کم و بیش رخ داده بود، شاهد صعود بهای سهام باشیم، حقیقت به شکل دیگری خود‌نمایی کرده و حالا نه تنها سرمایه‌گذاران در سایه رخوت بازارهای موازی تمایل چندانی به خرید سهام نشان نداده‌اند، بلکه به سبب عواملی نظیر افت قیمت‌های جهانی و کاهش احتمال حصول توافق تا حد زیادی دست به عصا شده‌اند. این‌طور که به نظر میآید در حال حاضر مشخص نبودن چشم‌انداز اقتصاد کشور در دوره زمامداری دولت سیزدهم، شرایطی را رقم زده تا به موجب آن در بسیاری از بخش‌های اقتصاد ایران تداوم فعالیت اقتصادی با احتیاط بیشتری همراه باشد.
در آینه ارقام
در پایان معاملات روز سه‌شنبه ضعف معاملات تنها به شاخص بورس محدود نشد. روز گذشته افت ۳۸/ ۰ درصدی نماگر اصلی بازار در شرایطی به ثبت رسید که پس از ۵ روز متوالی ورود نقدینگی به چرخه معاملات متوقف شد و در نهایت بورس با خروج ۸۵ میلیارد تومانی پول حقیقی و فروش خالص سهام این بخش از فعالان بازار به حقوقی‌ها در این روز مواجه شد. به نظر می‌رسد یکی از مهمترین دلایل این اتفاق کاهش تقاضا در نماد معاملاتی سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) بود که با افت ۴۸/ ۲ درصدی قیمت سهام در آخرین معاملات خود به محدوده ۱۳۳۹ تومان رسید.
در روزهای گذشته خوش‌بینی به افزایش سرمایه ۱۲۰۰ درصدی «شستا» که مدیرعامل این هلدینگ بزرگ وابسته به سازمان تامین اجتماعی وعده داده بود، سبب شد به یک باره حجم بالایی از تقاضا در این بازار شکل بگیرد. دقیقا به دنبال همین صحبت‌ها بود که صعود یکی از بزرگ‌ترین نمادهای موجود در بازار سهام تسریع شد. این نماد در روز گذشته در حالی به محدوده منفی بازگشت که سفر صعودی آن بر روی تابلوی قیمت‌ها در روز ۲۹ خردادماه و از محدوده ۱۰۳۰ تومان آغاز شده بود. اوج قیمتی این نماد در روز گذشته و با گذر چند دقیقه از شروع معاملات به ثبت رسید که محدوده ۱۳۸۰ تومان را نشان داد. بر این اساس نماد یاد شده در طول این مدت افزایش قیمتی ۳۴ درصدی را شاهد بوده است. در میان سایر اعداد و ارقام مهم بازار سهام طی روز یاد شده، دیگر عددی که از اهمیت برخوردار بود، به تعداد صفوف خرید و فروش اختصاص داشت که در روزهای اخیر همچنان به نفع کاهش عرضه به ثبت می‌رسید. در حالی که طی روزهای اخیر از مجموع نمادهای مورد معامله در بورس تهران حدودا بین ۱۶ تا ۱۸ درصد نمادها دارای صف فروش بودند طی روز گذشته این عدد به حدود ۲۳ درصد رسید که حکایت از افزایش بیم سرمایه‌گذاران نسبت به آینده سهام دارد. با این حال باید توجه داشت که افزایش این میزان به حدود ۲۳ درصد ابدا به معنای وخیم بودن بازار سرمایه نیست. تا همین یک ماه اخیر و در روزهای پایانی ماه قبل، میزان این صفوف فروش از میان نمادهای معامله شده به ۸۳ درصد نیز رسید.
این‌طور که به نظر می‌رسد احتیاط سهامداران نسبت به کلیت بازار خود را در قالب افزایش این رقم نیز نشان داده و مانع از آن شده تا مانند روزهای گذشته نسبت اشباع فروش در میان نمادهای بورسی در حدود ۱۸ درصد باقی بماند. ارزش معاملات خرد طی این روز در حدود ۴۵۴۰ میلیارد تومان بود که تفاوت معناداری با روزهای قبل را به نمایش نمی‌گذارد.
بعد ناپیدای دولت
اما از اعداد و ارقام به ثبت رسیده طی روز سه‌شنبه که بگذریم، یک نکته مهم در معاملات این روز وجود داشت که نه تنها بر بازار سهام اثر گذاشته بلکه سایر بازارها را نیز متاثر کرده است. همان‌طور که پیش‌تر نیز در شرح ریسک‌های موجود در بازار سهام اشاره شده است، نااطمینانی همواره جزو مسائلی است که نه تنها فعالان این بازار بلکه سایر فعالان اقتصادی را متاثر می‌کند. البته باید توجه داشت که این نااطمینانی‌ها همیشه ناشی از وقوع اتفاقات بد و ناگوار نیستند و بعضا ممکن است به واسطه قرار گرفتن در یک دوره گذار رخ بدهند.
یکی از مسائلی که توانسته هم اکنون بر نااطمینانی در بازار سهام بیفزاید، مساله مشخص نبودن کابینه رئیس‌جمهور بعدی است. این روزها تمامی بازارها در حالی روزها را یکی‌یکی به فردا می‌رسانند که تیم اقتصادی دولت مشخص نبوده و بسیاری نگران آن هستند که سیاست‌های محدود‌کننده و نقدینگی‌ساز در این دولت نیز ادامه پیدا کند. از سوی دیگر مشخص نبودن آینده برجام و کاهش خوش‌بینی به حصول توافق در روزهای پایانی دولت حسن روحانی عده‌ای را به این باور رسانده که تعامل میان ایران و غرب در شرایط فعلی امر چندان در دسترسی نیست. این تصور نیز وجود دارد که تغییر رویکرد نسبت به سیاست خارجی در دولت بعدی راه را برای افتادن اقتصاد در مسیر رونق ناهموار کند و همین مساله نیز بر آینده سهام معامله شده بر بورس اثر منفی بگذارد. به هر روی خروجی این رویداد یعنی انتخاب اعضای کابینه بعدی عاملی است که تا زمان مشخص نشدن می‌تواند هر نوع واکنش فعالان اقتصادی به‌خصوص بورسی‌ها را به تعویق بیندازد.
امکان تقابل بازارهای جهانی با دلار
به جز تمامی این عوامل، مساله دیگری که توانسته بازار سهام را چشم انتظار گذر زمان نگه‌دارد و سرمایه‌گذاران را به احتیاط بیشتر سوق دهد. مشخص نبودن آینده بازارهای جهانی است. در روزهای اخیر در حالی روند صعودی برخی از کامودیتی‌ها متوقف شده و در بسیاری از آنها کاهش قیمت را شاهد بوده‌ایم که سیاست‌های فدرال رزرو مبنی بر کاهش حمایت‌های پولی و مالی توانسته بر روند قیمت‌های جهانی کالاها اثر بگذارد. طبیعتا این اثرگذاری اگر در روزهای پیش‌رو ادامه پیدا کند منفی خواهد بود و می‌تواند بر قیمت سهام در بازار داخلی نیز اثر بگذارد. با توجه به این واقعیت که بسیاری از نمادهای بزرگ بازار سرمایه از تغییرات قیمت ارز و بازارهای جهانی اثر می‌پذیرند، اصلا بعید نیست که افزایش قیمت ارز در بازار داخلی در روزهای پیش رو با افت قیمت‌های جهانی خنثی شود و از این بابت شاهد رشد قیمت سهام نباشیم. از این رو احتمال دارد روزهای پیش‌رو همانند روزهای اخیر با رشد کژدار و مریز شاخص کل بورس یا حتی کاهش ضعیف آن همراه باشد.