بورس اوراق بهادار تهران نخستین هفته کاری خود را در شهریور‌ماه به گونه‌ای متفاوت و عجیب تجربه کرد؛ هفته‌ای که در آن شاخص در سه روز نخست تا ورای مرز 61 هزار واحد پیش رفت و سپس هر آنچه در طول هفته اندوخته بود در سایه نگرانی سیاسی از بحران منطقه‌ای از دست داد.
در هفته گذشته شاخص کل بورس با بازگشایی نماد پالایشگاه بندرعباس و تجربه رشد روزانه بیش از هزار و 600واحدی توانست رکورد تاریخی جدیدی به ثبت برساند اما در حالی که هیچ کس انتظار آن را نداشت تمام رشد هفتگی شاخص به دلیل بروز برخی نگراني‌هاي سياسي از میان رفت تا در نهایت شاخص در کل هفته با 94/0 درصد افت به بازدهی 4/54 درصد از ابتداي امسال عقب‌نشینی کند. این عقب‌نشینی در حالی رخ داد که روز چهارشنبه شاخص کل بورس با افت نزدیک به 13/2 درصدی بدترین کارنامه عملیاتی تاریخ خود را به جای گذاشت.
از دیدگاه کارشناسان این شرایط ناشی از بروز برخی تحولات بود؛ در مهمترین تحول بحران سوریه درحوزه خارجی اکثر بازارهای جهان را غافلگیر کرد تا تمامی بورس‌ها در منطقه خاورمیانه و همچنین در سطح اروپا و آمریکا با کاهش شدید همراه شوند. رشد بهای نفت به بالاترین قیمت در 2سال اخیر نیز واقعه دیگری بود که کسی در انتظار آن نبود. پس از گذشت بیش از 2سال از بحران سوریه، این کشور در حالی شبح دخالت خارجی را شاهد است که روند تحولات سیاسی و نظامی در این کشور از اهمیت بالایي برخوردار است. هر چند که بحران سوریه کم عمق و احتمالا زودگذر خواهد بود، اما همین مساله باعث شده است اکثر بازارهای منطقه از دبی تا استانبول و از فلسطین اشغالی تا اروپا و آمریکا با موجی از رفتار احساسی مواجه شده و عدم تعادل در آنها حاکم باشد.
در این شرایط البته به صورت سنتی، بورس تهران با مشکلات متفاوتی مواجه است؛ حجم مبنا و مقررات محدود‌کننده نظیر دامنه نوسان و نبود ابزارهای پوشش ريسك به ویژه قراردادهای آتی و اختیار معامله سبب شده است فرآیند کشف قیمت تعادلی در بورس تهران همیشه کندتر از بورس‌های دیگر رخ دهد. در همین حال بورس تهران به صورت سنتی از مشکل کمبود تحلیل نیز رنج برده و اکثر معامله‌گران به صورت احساسی و یک سويه حرکت کرده و از این رو همیشه بورس تهران در یک کفه ترازو یعنی طرف خرید یا فروش تجمع غیرعادی را شاهد است.
در همین شرایط از آنجا که فعالان حقوقی عمده نیز در مسير تغییرات دولتی قرار دارند، اتکاي بازار به معامله‌گران کوچک حقیقی و حقوقی نیز عدم تعادل بازار را نمی‌تواند برطرف کند. از دیدگاه کارشناسان در شرایط کنونی و با تداوم تغییرات مدیران شرکت‌های حقوقی عمده، تلاش دوچندانی از سوی مدیران بازار سرمایه برای کنترل شرایط لازم است، زيرا برای بازاری که بیش از 55درصد از ابتدای سال رشد کرده است حفظ شرایط از اهمیت برخوردار است. از دیدگاه کارشناسان از آنجا که بازار سرمایه کشورمان با فرآیند تاخیری کشف قیمت تعادلی مواجه است و نمی‌تواند نظیر بازارهای دیگر از جمله طلا و ارز به سرعت اصلاح یا رشد قیمتی را تجربه کند، در فرآیندهای اصلاح قیمتی شرایط فرسایشی و تله حجم مبنا سبب خروج نقدینگی از بازار می‌شود؛ تلاش برای عدم برخورد با این شرایط، نیازمند مساعدت فعالان حقوقی عمده دولتی و همچنین تسریع در اصلاح قیمتی است.
از دیدگاه این کارشناسان، بازار سرمایه که در یک‌سال اخیر از پانزدهم مرداد 91 تا‌کنون فرآیند رشد مداومی را تجربه کرده و در دو ماهه اخیر نیز شتاب بیشتری داشته است، ناگزير مستعد اصلاح قیمتی است که میزان آن بستگی تام به شرایط حمایتی از بازار و همچنین گزارش‌های شش ماهه شرکت‌ها خواهد داشت. اما در صورت آنکه اصلاح قیمتی بدون حمایت از بازار صورت گیرد می‌تواند به خروج نقدینگی از بازار و انتقال آن به بازارهای موازی منجر شود. هر‌چند که بازار سرمایه در يك سال اخیر با شمار بیشتری از سرمایه‌گذاران و سطح نقدینگی مواجه بوده است که همین امر نیز موجب شده شرايط كنوني با گذشته این بازار قابل مقایسه نباشد و به نظر مي‌رسد بورس تهران حتی در شرایط بلاتکلیفی بازیگران بزرگ نیز توانایی قابل ملاحظه‌ای در درون خود دارد که همین امر مدت هر اصلاحی را کوتاه و زودگذر خواهد کرد. در همین حال بورس تهران به عنوان یک مشکل تاریخی نیازمند برنامه‌ای برای فاصله گرفتن از صف‌های خرید و فروش و حاکمیت «تحلیل» به جای «صف‌نشینی» دارد. نگاهی به روند قیمتی سهام در بورس و فرابورس و مقایسه آن نشان میدهد که بحث تغییر در حجم مبنا و افزایش دامنه نوسان می‌تواند به سهولت معاملات کمک کرده و در مورد عدم تعادل سرعت کشف قیمت مانع از فرسایشی شدن فرآیند شود.
در همین حال نبود چشم انداز تداوم بحران در حوزه سیاست خارجی و تعطیلی میان هفته آینده موجب شده است امیدواری براي بازگشت تعادل به بازار در میانه هفته آینده افزایش یابد، به ویژه آنکه اصولا همچنان خوش‌بینی به عدم برخوردهای نظامی نیز در منطقه وجود دارد؛ از این رو در هفته آینده بحث‌های سیاسی منطقه‌ای همچنان مورد توجه بازار خواهد بود.در همین حال در مسائل سیاسی اعلام تاریخ دور جدید مذاکرات تهران- آژانس بینالمللی انرژی اتمی در هفتم مهرماه می‌تواند نخستین مذاکرات جدی سیاسی دولت جدید را در بر داشته باشد.
در کنار بحث سیاسی در حوزه اقتصادی تغییرات دولتی در حوزه اقتصادی ادامه دارد.این تغییرات که همچنان در حوزه‌های موثر بر بازار سرمایه ادامه دارد، در روز شنبه با معارفه ريیس کل بانک مرکزی ادامه می‌یابد. هر‌چند دکتر سیف به دلیل سابقه مدیریت در حوزه بانکداری و به ویژه بانکداری خصوصی مورد توجه این صنعت است اما همچنان بازار با ابهامی در مورد جهت‌گیری کلان سیاست پولی دولت جدید مواجه است. در حالی که هدف دکتر طیب‌نیا بر مهار تورم معطوف شده است، نحوه حرکت به سوی این هدف نامشخص است؛ در این شرایط پیشنهاد افزایش نرخ بهره بانکی به عنوان ابزاری در جهت جمع‌آوری نقدینگی یا افزایش نرخ سپرده قانونی بانک‌ها در جهت اعمال سیاست‌های انقباضی، کارشناسان بازار را نگران كرده است.
در حال حاضر نرخ سود 20درصدی بانک‌ها به معنای پی بر ای 5بدون ریسک است، اما افزایش سود بانکی موجب خواهد شد ضمن خروج نقدینگی از بازار سرمایه و رسوب آن در بانک‌ها کاهش قیمت سهام و اصلاح نسبت پی بهای بازار دور از انتظار نباشد. با توجه به رکود اقتصادی موجود افزایش نرخ بهره ضمن کاهش سود بنگاه‌های اقتصادی فشاری را به بانک‌ها وارد می‌سازد. از این رو شفاف‌سازی جهت حرکت سیاست پولی دولت جدید می‌تواند نقش مهمی در حرکت آتی بازار داشته باشد. در حوزه اقتصادی همچنین با مشخص شدن ريیس ایمیدرو اعلام سیاست‌های دکتر کرباسیان در حوزه معادن و خصوصی‌سازی در این بخش نیز دارای اهمیت است.
در حوزه اقتصادی در هفته گذشته با افزایش بحران سیاسی در حوزه خاورمیانه بازارهای موازی نیز با تحرک قیمتی مواجه شدند که همین رشد به وِیژه در حوزه ارز می‌تواند خبر خوبی برای شرکت‌های دارای صادرات و شرکت‌های دارای نظام قیمت‌گذاری براساس بازار جهانی باشد. در حوزه بینالمللی بهای مس به 7هزار و 218دلار در هر تن رسیده است. بهای سه فلز آلومینیوم، روی و سرب نیز به ترتیب به یک هزار و 798دلار، یک هزار و 901دلار و 2هزار و 200دلار رسیده است. در همین حال در حوزه بورس کالا نیز افزایش بهای دلار به رشد قیمت مواد پتروشیمی و فلزی منجر شده است.
در بازار چه خبر بود؟
بازار روز چهارشنبه شروعی ضعیف داشت که سایه نگرانی از بحران سوریه و احتمال سرایت آن به منطقه باعث افزایش عرضه سهام در بازار شد. اين در حالي است كه معامله‌گران در ساعت انتهای بازار شرایط بهتری را با جمع‌آوری برخی از سهام لیدر بازار تجربه کردند. اما تعطیلی انتهای هفته و بلاتکلیفی در مورد شرایط بحران سیاسی مانع از تلاش بیشتر برای جمع‌آوری صف‌های فروش شد. اکثر معامله‌گران اعتقاد دارند در صورت عدم رخداد برخورد نظامی یا برخورد محدود، بازار به سرعت می‌تواند خود را بازیابی کند. از سوي ديگر نکته عجیب در بازار ضعیف چهارشنبه و در روز سه شنبه عدم حمایت برخی از سهامداران بزرگ از سهام شرکت‌های زیر مجموعه خود بود. شمول ضوابط رفع گره‌های معاملاتی در مورد مخابرات و صف فروش سنگین بانک سینا و همچنین عدم حمایت برخی از سهامداران دیگر از شرکت‌های زیر مجموعه سبب شده است حرکت‌های احساسی در بازار سرمایه تشدید شود.
در همین حال روز چهارشنبه آنچه بیش از موارد دیگر به چشم می‌خورد صف‌های فروش سنگین تر شرکت‌های دارای رشد قیمتی چشمگیر در ماه‌های اخیر بود که نشان‌دهنده تشدید عدم تعادل به دلیل تلاش برای شناسایی سود و عرضه معامله‌گران کوتاه‌مدت در محدوده شاخص 60هزار واحدی است.
در گروه خودرویی روز چهارشنبه گروه سایپا اقدام به عرضه سه بلوک سهم به صورت نقد کرد که هر سه بلوک با رقابت خریداران مواجه شده و ادامه رقابت به روز شنبه موکول شد. این سه بلوک شامل 6درصد سرمایه‌گذاری سایپا، 5درصد لیزینگ سایپا و 5درصد زامیاد بوده است.
در نماد مخابرات روز چهارشنبه ساخت برج‌های دوقلو با هدف ایجاد دفتر مرکزی برای این شرکت آغاز شد. در این نماد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرد: هیچ اپراتوری حق ندارد بخشنامه اخیر را درباره توقف تعرفه‌های جدید نادیده بگیرد.
محمود واعظی در یک برنامه تلویزیونی گفت: اپراتورها نباید تنها به فکر درآمدزایی باشند، بلکه باید به حقوق مردم توجه و با کیفیت مناسب به مردم خدمات‌رسانی کنند.
در گروه مالي، بانک صادرات در نامه‌ای به بورس گفته واگذاری شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سپهر هشتم به ارزش نقدی 580 میلیارد تومان به صورت نقد و اقساط قطعی شده که آثار مالی آن با توجه به نحوه واگذاری در گزارش شش ماهه بانک قابل ارائه است.
همچنين بانك صادرات در نامه‌ای دیگر و پیرو نامه قبلی اعلام كرده که در اجرای ضوابط و مقررات حاکم بر نظام بانکی و با توجه به واگذاری تعدادی از شرکت‌های خصوصی شده از سوی دولت بابت تسویه مطالبات سنواتی به بانک صادرات، این بانک در اجرای برنامه‌های خود در جهت تحقق EPS اعلام شده به بورس برای سال جاری، نسبت به اصلاح ساختار سرمایه‌گذاری و سبد سهام خود اقدام كرده است. بنابراین با توجه به بررسی انجام شده، تغییرات احتمالی تاثیر با اهمیتی بر روی پیش‌بینی سود هر سهم سال 92 نخواهد داشت.
در گروه شیمیایی، شركت صنایع شیمیایی ایران اعلام كرد: با توجه به پیشنهاد هیات مدیره مبنی بر فروش 400 میلیون درهم ارز صادراتی شركت با نرخ آزاد از این طریق حدود 1060 ریال بر سود شركت افزوده خواهد شد.
همچنین این شركت اعلام كرده با توجه به افزایش فروش صادراتی محصول نرمال پارافین و كاهش موجودی محصول در پایان دوره به 10 هزار تن از این بابت نیز حدود 250 ریال به ازای هر سهم بر سود شركت افزوده خواهد شد. با توجه به موارد بالا شاهد افزایش 1310 ریالی سود هر سهم شیران خواهیم بود.
شیران برای سال 92، سود خود را در سطوح5555 ریال به ازای هر سهم پیش‌بینی كرده است كه با توجه به تعدیل مثبت پیش رو سود شركت به سطوح 6865 ریال به ازای هر سهم افزایش خواهد یافت.
در گروه پتروشیمی، موضوع افزایش نرخ فروش اوره شرکت‌های پتروشیمی به صورت رسمی اعلام و اجرایی شده است. به گزارش «شانا»، معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرد که تمام نهاده کشاورزان (کود و بذر) در آستانه کشت تامین شده است و قیمت کود اوره هر کیسه ٣٥ هزار تومان تصویب و توزیع آن در کشور آغاز شده است.
توكلي افزود: دولت مصوب کرد هر کیسه کود اوره به قیمت ٣٠ هزار و ٦٢٥ تومان درب کارخانه از پتروشیمی‌ها خریداری شود.
در مجموع بازار روز چهارشنبه بازاری منفی و در انتظار تحولات سیاسی بود که در آن شاخص کل با 13/2 درصد افت به 58هزار و 728واحد رسید. ارزش معاملات نیز به 154میلیارد تومان بالغ شد که 9/21 درصد آن را معاملات پالایشگاه بندرعباس تشکیل داد، با این کارنامه در کل هفته شاخص 94/0 درصد افت کرد و ارزش معاملات نیز با 4/18 درصد رشد به هزار و 972میلیارد تومان بالغ شد؛ شمار خریداران هم بدون تغییر خاص در حد 115هزار نفر باقی ماند.