سایه سیاست‌های لحظه‌ای دولتی و دخالت‌در روند بازارها دوباره گریبان بورس و سهامداران آن را گرفت. بورس که پس از ابرنوسان سال۹۹ که خود حاصل تصمیمات غیرکارشناسانه سیاستگذاران بود، ۱۵ماه را در مسیر نزولی و فرسایشی گذراند، تازه با حمایت‌های کلامی روسا و متولیان دولتی جان گرفته بود و سهامداران امید داشتند تا دولت رئیسی که با شعار مبارزه با رانت و فساد اقتصادی بر سر کار آمده بود، سریعا تصمیمی کارساز برای لغو قیمت‌گذاری دستوری بگیرد تا صنایع داخلی را از زیان‌‌‌‌های انباشته‌شده در سالیان گذشته برهاند که به یکباره با دستورات جدید برای نرخ‌‌‌‌گذاری کالاها، مجددا ناامید شدند.
موج جدیدی از بی‌‌‌‌اعتمادی به سیاستگذاران مجددا در بازار سهام رخنه کرده است. در چنین شرایطی معاملات اولین روز کاری این هفته تحت‌تاثیر اقدام دولت در بازگشت از تصمیم افزایش نرخ فروش دو خودروساز بورسی بر مدار نزول قرار گرفت و شاخص‌کل در نهایت به محدوده یک‌میلیون و ۴۳۹ هزار واحد رسید. این وضعیت ابهاماتی را در روند معاملات به‌وجود آورده است. آیا شاخص سهام دوباره وارد یک مسیر نزولی شده یا قادر خواهد بود وارد ابرکانال ۵/ ۱میلیون واحدی شود؟
تصمیمات یک‌شبه؛ بلای جان بورس‌‌‌‌بازان
حسن برادران‌هاشمی، کارشناس بازار سرمایه در این‌خصوص به «دنیای‌اقتصاد» گفت: بازار سهام آبان ماه پر افت و خیزی را در سه هفته گذشته پشت‌سر گذاشت، به‌طوری‌که در نیمه اول آبان شاهد افت شاخص و کاهش قیمت در بیشتر نمادهای بازار بودیم اما در هفته گذشته شاخص بورس اندکی رشد داشت و نشانه‌هایی از امیدواری به آینده در معاملات چند روز آخر بروز کرد.
وی افزود: برای تحلیل وضعیت آتی بازار سهام باید به متغیرهای مثبت و منفی که بورس‌‌‌‌بازان با آن روبه‌رو خواهند شد، اشاره کرد. شاید یکی از مهمترین آیتم‌هایی که فعالان بازار همواره دنبال می‌کنند نرخ دلار است. قیمت دلار طی هفته گذشته مجددا صعودی و وارد کانال ۲۸ هزار تومان شد و روز گذشته نیز از سقف ثبت‌شده در سال‌جاری عبور کرد. افزایش قیمت ارز یکی از متغیرهای مثبت برای بازار در این هفته می‌تواند باشد. برادران‌هاشمی تاکید کرد: در روزهای پایانی هفته گذشته شاهد افزایش نرخ محصولات شرکت‌های خودروساز در راستای خروج این شرکت‌ها از زیان چندساله بودیم که بازهم به‌طور ناگهانی سیاستگذاران تنها پس از چند روز فعالان اقتصادی را غافلگیر کردند.
اتفاقی که واکنش سرخ بورس‌‌‌‌بازان را در دادوستدهای روز شنبه به‌دنبال داشت. در واقع بارها اشاره کرده بودیم که قیمت‌گذاری دستوری بلای جان بسیاری از صنایع شده است. دراین میان به‌نظر می‌رسد صنایع کوچک‌تر و شرکت‌هایی که بیشترین درگیری با قیمت‌گذاری دستوری را دارند، مجددا وارد فاز جدیدی از تغییرات شوند.
بازگشت نگاه تحلیلی پس از فروکش هیجانات
میثم ابوالقاسمی، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با بیان اینکه بازار در صورت عدم‌وقوع رخدادی غیرمنتظره چه از سوی سیاست‌های داخل و چه بینالمللی، به سمت متعادل‌شدن در حرکت است، اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط بازار، شاخص روند کم‌نوسانی را در پیش داشته باشد.
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: در حالی بررسی ورود پول‌های هوشمند در هفته گذشته به بازار نشان می‌داد این روند صعودی می‌تواند در صورت اقدامات مناسب تداوم یابد که تصمیمات پایان هفته دولت به‌طور کل فضا را تغییر داد. پیش‌‌‌‌تر نیز انتظار می‌رفت بازار فرصت زیادی برای رشد شارپی نداشته باشد.
وی در ادامه به عوامل اثرگذار بر بازگشت سهام به مسیر صعودی اشاره کرد وگفت: قیمت دلار نسبت به انعکاس اخبار مثبت حول محور مذاکرات برجامی واکنش ریزشی نشان نداده و حتی روز شنبه سقف خود در سال‌جاری را پشت‌سر گذاشت. با در نظر گرفتن محدوده قیمتی دلار می‌توان به این نتیجه رسید که بازار سرمایه در روز‌هایی که رشد را تجربه کرده است به روند قیمت ارز توجهی نداشته است و حالا در صورت فروکش هیجانات خودرویی می‌تواند توجه بیشتری به این متغیر داشته باشد.
جاماندن بورس از تورم
در حالی شاخص‌کل بورس به نیمه بالایی کانال یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار واحد وارد شده بود، تصمیمات وزارت سمت شوک بزرگی به بازار سرمایه وارد کرد. بازار سهام در دوره جدید شاهد اصلاح جدی از سوی شاخص هموزن بود، به‌طوری که تحلیلگران وضعیت سهام ریالی را امیدوارکننده‌تر از دلاری‌‌‌‌ها ارزیابی می‌کردند. در همین رابطه حسین اوج‌لو، کارشناس بازار سرمایه ضمن اشاره به وضعیت شرکت‌های بورسی گفت: در حال‌حاضر بیش از ۲۰۰نماد فعال بورسی با قیمت‌های سال ۹۸ معامله می‌شوند، این در حالی است که نرخ بسیاری از اقلام و کالاها طی این مدت با افزایش بیش از دوبرابری مواجه شدند. از این‌رو با توجه به اینکه بسیاری از سهام در یک سال اخیر با ریزش شدید قیمت مواجه شدند، فضا برای خرید سهام با قیمت ارزنده فراهم است.
وی در ادامه به ارزیابی قیمت دلار پرداخت و در مورد تاثیر روند حرکتی نرخ ارز بر بازار سرمایه عنوان کرد: این‌‌‌‌روزها بازار ارز چهره متفاوتی از خود را نشان میدهد. فکرش را بکنید در حالی‌که سرمایه‌گذاران به‌دنبال اخبار منتشر‌شده در حوزه سیاست خارجی منتظر افت قیمت دلار هستند، اسکناس آمریکایی به افزایش قیمت خود ادامه میدهد. بی‌تفاوتی فعالان بازار ارز به این حواشی حاکی از چشمانداز تورمی صعودی و البته بدبینی فعالان ارزی نسبت به نتیجه مذاکرات هسته‌‌‌‌ای است. شرکت‌های بزرگ نیز از جمله پتروشیمی‌ها که در حال‌حاضر حتی بیشتر از قیمت‌های مرداد ۹۹ در حال معامله هستند نیز از جذابیت خاصی برای سرمایه‌گذاری برخوردارند. با این اوصاف و با تکیه بر شرایط مناسب بنیادی شرکت‌ها می‌توان گفت از آنجا که قیمت اکثر سهام در کف قرار دارد، قیمت پایین‌تری نمی‌توان برای آنها متصور بود.
اوج‌لو یکی از عوامل مشکل‌ساز در راه رشد قیمت سهام را رانت قیمتی میان نرخ نیمایی ارز و بازار آزاد عنوان و تاکیدکرد: رانت موجود تهدید جدی برای شرکت‌ها محسوب می‌شود. در وضعیت کنونی که بازار نیازمند جلب‌اعتماد سرمایه‌گذار و عبور از بحران است، می‌تواند مشکلات موجود را تا حدی برطرف کند. وی تصریح کرد: همان‌طور که اشاره شد فعالان بازارها به این نتیجه رسیده‌اند که احیای برجام زمانبر است. این وضعیت می‌تواند احتمال برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری‌های بورسی را با چشمانداز بهتری روبه‌رو کند. در حقیقت احیای برجام به نفع شرکت‌های بورسی خواهد بود. حدود ۳۰درصد از هزینه‌های شرکت‌های صادراتی به جیب واسطه‌ها می‌رود که منفعتی در سود‌سازی شرکت‌ها ندارند. حال و با فرض کاهش حدود ۳۰درصدی قیمت دلار چه اتفاقی در وضعیت این دسته از شرکت‌ها رخ میدهد؟ شرکت‌هایی که پتانسیل بالایی در زمینه صادرات دارند به دلیل وجود تحریم‌ها و مشکلات مبادلات بانکی در رکود معاملاتی قرار دارند، به‌طوری که این مهم سد راه شرکت‌های صادراتی شده است.
به گفته این کارشناس، بازارسهام برای رشد واقعی و پایدار به اتفاقات مثبت در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی نیازمند است. در این صورت است که ممکن است حتی کانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد را رد کند، در غیر این‌صورت شاهد روند نوسانی با سمت و سوی مثبت خواهیم بود.
«بررسی وضعیت بازارسرمایه در یک هفته اخیر از افزایش ارزش معاملات حکایت می‌کرد. این وضعیت نشان میدهد تا حدودی بازار از روزهای منفی فاصله گرفته و این روند حتی می‌تواند به‌صورت ملایم ادامه داشته باشد.»
حبیب فرجی‌دانا، کارشناس بازار سرمایه با بیان این مطلب گفت: در هفته اخیر چند اتفاق مهم در سطح کلان رخ داده است. همان‌طور که مشاهده کردیم وضعیت گروه‌های خودرویی وارد فاز جدیدی شده است. تغییراتی که به‌دنبال برخی اخبار مربوط به ورود خودروسازان به بورس‌کالا و پایان افزایش قیمت فروش خودروسازان در جهت خروج از زیان این شرکت‌ها صورت گرفت، اما با بازگشت دولت از این تصمیم آب سردی بر سر معامله‌‌‌‌گران ریخته شد و اندک اعتماد موجود در بازار را نیز به باد داد. به گفته وی یکی دیگر از مباحثی که مسیر معاملات را می‌تواند تغییر دهد، جلسات مشترک بانک مرکزی با وزارت اقتصاد است. بر اساس شنیده‌ها قرار بود سیاست‌های وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در راستای حمایت از بازار سرمایه انجام شود. این اخبار حتی بازار را از کف‌های قیمتی که طی چند وقت اخیر ساخته بود، می‌توانست جدا کند. در این میان گرچه نمی‌توان انتظار رشد شارپی قیمت سهام همراه با صعود شاخص همانند ابتدای سال۹۹ را داشت، اما می‌توان چشمانداز نسبتا روشنی در این حوزه ترسیم کرد.
این کارشناس با اشاره به وضعیت قیمت دلار در هفته اخیر و تاثیر آن بر روند دادوستدهای بورسی تاکید کرد: نوسان قیمت دلار در کانال ۲۸ هزار تومان نشان میدهد در این بازار مقاومت بسیاری نسبت به احتمال از سرگیری مذاکرات شکل گرفته است. این درحالی است که در ماه‌های قبل سرمایه‌گذاران ارزی نسبت به هرگونه اخبار بینالمللی واکنش نشان می‌دادند. این موضوع می‌تواند به این معنا نیز تعبیر شود که جو اقتصادی حاکم بر کشور نسبت به احیای برجام همانند ماه‌های قبل خوش‌بین نیست. وی در ادامه با اظهار خوش‌بینی نسبت به احتمال تداوم روند مثبت معاملات در روزهای آینده با توجه به قیمت دلار بیان کرد: اگر تصمیماتی که اتخاذ می‌شود علیه بورس و سهامداران نباشد یا حداقل شوکی در این‌خصوص به بازار تحمیل نکند، بدون‌شک بازار سرمایه از بحران فعلی عبور خواهد کرد. به اعتقاد بنده بازار در هفته گذشته به لحاظ بنیادی وضعیت مطلوبی را تجربه کرد، در صورتی‌که قیمت‌ها به محدوده گذشته بازگردند بازار با حمایت قابل‌ملاحظه‌ای از سوی سرمایه‌گذاران همراه خواهدشد.