اینترنت و وبلاگ نویسی در ایران

روزنامه نگاری الکترونی از جمله مباحثی است که تقریبا همزمان با آغاز فعالیت جهانی شبکه اینترنت در سال ۱۹۹۲ در جوامع گسترش یافت. به عقیده بسیاری کارشناسان،پخش همزمان صدا و تصویر و دسترسی آسان وسریع به اخبار که ارمغان این شیوه از روزنامه نگاری است، سبب نوعی ”رسانه کشی” خواهد شد.

جهان در دهه اخیر شاهد توسعه فناوری اطلاعات در دنیا و تاثیرآن بر بخش های مختلف جوامع و شیوه های جدیدی در ارتباطات انسانی بوده است. کارشناسان حوزه ارتباطات، عصر کنونی را عصر دانایی و تبادل اطلاعات میدانند. بانکداری یا تجارت الکترونیک در حوزه اقتصاد، دولت الکترونیک در عرصه سیاست و روزنامه نگاری الکترونی درعرصه ارتباطات از آن جمله اند.

روزنامه نگاری الکترونی از جمله مباحثی است که تقریبا همزمان با آغاو فعالیت جهانی شبکه اینترنت در سال ۹۲ در جوامع گسترش یافت. به عقیده بسیاری کارشناسان، پخش همزمان صدا و تصویر و دسترسی آسان و سریع به اخبار که ارمغان این شیوه از روزنامه نگاری است، سبب نوعی رسانه کشی خواهد شد.

به عبارت دیگر در گذشته پیدایش کاغذ وکشف جوهر منجر به گسترش مطبوعات شد و بعد ها سایر امکانات ارتباطی رواج یافت و در عصر حاضر پیدایش کامپیوتر، گسترش اینترنت از سال ۱۹۸۰ و گسترش ”پپی سی” ها یا کامپیوتر هایشخصی،روزنامه نگاری اکترونی را در جوامع توسعه داد. البته باید یاد آور شد که در سال ۶۷ اینترنت با مقصودی نظامی درآمریکا شکل گرفته بود، اما توسعه آن در دنیا عملا یک دهه قبل اتفاق افتاد و جامعه ایرانی نیز از هشت سال پیش به این طرف به آن دسترسی پیدا کرده است.

با این همه در ایران هنوز تجهیزات فنی و امکانات کافی وجود ندارد و استفاده از شبکه دیجیتال و ترکیبات آن با محدودیت های بسیار مواجه است. مثلا هنوز مانند سالهای اولیه استفاده از اینترنت در دنیا هنگام اتصال دیجیتالی، خط تلفن مشغول میماند و ارتباط ها نیز سریع نیستند. بطور کلی بسترهای فنی مناسب در ایران وجود ندارند.

اما با همین زمینه محدود، اینترنت برای بسیاری ایرانیان به ویژه جوانان و زنان وسیله ای ایده آل برای معرفی شخصی خود، ارائه هویت فردی فارع از قید و بند های موجود در جامعه، خانواده و فرهنگ است و این همان چیزی است که منجر به استقبال فراوان از پدیده وبلاگ نویسی میشود. محمد جواد طواف کارشناس مسائل فناوری اطلاعات میگوید با آن که میزان نفوذ اینترنت در ایران از بسیاری کشورهای دنیا پایین تر است اما میزان استفاده از آن درعرصه های شخصی زیاد است.

در این زمینه باید به ” اورکات” سایتی با کارکرد دوستیابی اشاره کرد که البته در میان جوانان ایرانی کارکردهای دیگری هم یافته و هم اکنون بسیاری کاربران روزانه این سایت را مانند صندوق پستی خود چک می کنند.

این سایت به دنبال تحقیق آکادمیک یکی از کارمندان سایت گوگل به نام ” اورکات“ ایجاد شد و به واسظه امکانات خاص خویش به یکی ازپایگاه های بزرگ دوستیابی اینترنتی مبدل گشت. ایرانیان مانند موارد مشابه دیگر از جمله ” چت” و ” وبلاگ” نویسـی تمایل زیادی به استفاده از آن نشان داده اند بطوریکه هم اکنون در رتبه سوم عضویت این سایت قرار دارند.

به گفته محمد جواد طواف که خود وبلاک نویس است، تنوع گروههای موجود در سایت اورکات بسیار زیاد است. گروه های ادبی، گروه های جوانانی که به نویسنده ای خاص علاقمندند، گروه های هم دانشگاهی، هم دبیرستانی، همشهریها، گروه هواداران یک خواننده بخصوص، گروه طرفداران سایت ها یا شخصیت ها، گروههای متولد ماهی معین و حتی کروه های علاقمند به کارتون های دوران کودکی از آن جمله اند. البته ”اورکات ” در مسیر آغازین خود در ایران است و هنوز بسیاریقابلیت ها مانند ارتباط همزمان بین کاربران و تایپ فارسی را ندارد.

طبق آخرین آمار، سایت اورکات بالغ بر دو میلیون و ۳۰۰ هزار عضو در سراسر جهان دارد که به ترتیب برزیلیها، آمریکاییها و ایرانیها در صدر فهرست اعضایش قرار دارند.

به موضوع وبلاک نویسی بازگردیم. بر اساس نتایج آخرین نظر سنجی سازمان ملی جوانان با موضوع ” وبلاگ نویسان جوان“ اکثر پاسخگویان، وبلاک نویسی را تمرین خوبی برای دمکراسی دانسته اند. آنها اعلام کرده اند که در بیان افکار خود آزاد بوده و قدرت پذیرش افکار مخالف را داشته اند.

اکثر پاسخگویان به منظور ابراز وجود، ایجاد ارتباط با دیگران و رهایی از تنهایی به وبلاگ نویسی روی آورده اند و تمام آنها معتقدند که فضای وبلاگ موقعیتی برای بیان خواست ها و مکنونات درونی شان فراهم میاورد. بر اساس این نظر سنجی آنچه در میان تمام پاسخگویان مشترک بوده این است که وبلاک در نهایت بخش جدیدی ازهویت آنهاست که تا پیش از این ناشناخته بود.

از سوی دیگر سرعت رشد وبلاگ ها طی سالهای اخیر به حدی سریع بوده که زنگ خطر رسانه های سنتی را مدتهاست به صدا در آورده است. برخی معتقدند وبلاک ها حتی اگر نتوانند جای رسانه های سنتی را پر کنند، عملا آنهاارا با تغییرات یا چالش هاـی متعددی روبه رو خواهند کرد.

وبلاگ ها در آغاز توسط کسانی به کار گرفته میشدند که رسانه یا تریبونی در اختیار نداشتند اما به تدریج تا به امروز حتی کسانی که به رسانه های قوی دسترسی دارند نیز تمایل خود رابه داشتن وبلاگ پنهان نمیکنند. چنانگه وبلاک های بسیاری امروز توسط روزنامه نگاران نوشته میشود و یا حتیبرخی رسانه های قدرتمد از وبلاگ برای پوشش بهتر اخبار و گزارش های خود بهره میگیرند.

با این وجود روزنامه نگاران زیادی وبلاگ نویسی را از نظر تاثیر بر این شغل چندان جدی نمیگیرند. این گروه معتقدند وبلاگ نویس ها اساسا بدون آموخت روش های ارایه اخبار و اطلاعات تنها به روش های من درآوردی روی میاورند و از همه مهمتر آن که زبان مشخص و استواری ندارند و همین گزارش ها و دیده های آنها را فاقد تاثیر کافی میکند. مدافعان وبلاگ نویسی اجتماعی معتقدند کوچکترین اتفاق در هر گوشته جهان میتواند در نزدیکی یک وبلاگ نویس اتفاق لیفتد و این در حالیست که رسانه ها به رغم تدارکات فراوان و قوی ای که دارند هنوز نمی توانند سراسر جهان راپوشش دهند. از دیکر تفاوت های وبلاگ ورسانه موضوع یکپارچگی و وحدت مطالب است. یک رسانه هر قدر هم کارمندان اندکی داشته باشد، نتیجه کار آنها را به صورتی مشخص و یکپارچه به مخاطب تحویل میدهد حال آنکه وقایع از دید وبلاگ نویس ها که افراد گوناگونی هستند به شکلی غیر منسجم و پراکنده ارائه میشود.

در اینجا باید از حضور وسیع زنانی که به انگیزه های متفاوت، در گروههایسنی یا اجتماعی، طبقاتی مختلف وارد دنیای اینترنت و وبلاگ نویسی شده اند، یاد کرد. نتیحه یک تحقیق نشان میدهد که آنها مینویسند تا بگویند ما هستیم، حاضر نیستیم سکوت کنیم و در این دنیایمجازی فرصتی داریم تا از مرز تابوها، ناگفته ها و سنت ها بگذریم.

دکتر حمید مرتضوی، روانپزشک میگوید” وبلاگ نویسی زنان راهی برای بیان دیدگاهها، دریافت و تبادل ارا و ابراز خویستن است. شاید در کشور ما به دلیل حضور فرهنگ مردانه و نبود شرایط مساوی بین زن ومرد، این راه بعنوان جایگزین انتخاب شده باشد. زنان و دخترانی که به وبلاگ نویسی روی آورده اند در مقایسه با زنان نسل پیش خود، فردگرا و برون گرا تر شده اند. آنها بی آن که نگران طرز تلقی و نگاه دیگران باشند، راحت تر از مادر و مادربزرگ هایشان در باره خود، زندگی خصوصی و درونیشان حرف میزنند.

تنی جند از مقامات دولتی و اهل سیاست نیز وبلاک نویسی را آزموده اند از آن جمله ان عطاالله مهاجرانی وزیر سابق ارشاد و محمد علی ابطحی. وب نوشت آقای ابطحی یکی از پر بیننده ترین ها در ایران است