به‌رغم افت محدود و ضعیفی که شاخص کل در روزهای اخیر تجربه می‌کند، خبرهای مثبت این روزها بازار سرمایه کشور و صنایع مختلف از جمله سیمانی‌ها، خودرویی‌ها، پتروشیمی‌ها و... را احاطه کرده است. دیروز افت 215 واحدی شاخص کل بورس نشان داد که حجم معاملات چندان رشد نکرده و انتظارات برای شرایط بهتر بر بازار سرمایه سایه انداخته است. روز گذشته در بورس تهران 439 میلیون سهم با احتساب معاملات بلوکی در 42 هزار دفعه به ارزش 1070 میلیارد ریال مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت. افت 29/0درصدی دیروز شاخص کل را روی رقم 74 هزارو 398 واحد متوقف کرد.
شاخص بازار سرمایه در حالی یک هفته تقریبا منفی را پشت سر گذاشت که دیروز میزان ریزش این شاخص جهش بیشتری داشت. در این میان حجم و ارزش معاملات به‌عنوان مهمترین مشخصه‌های بازار افت قابل توجهی را نشان میدهد. برخی معتقد به خروج سهامداران حقیقی از بازار هستند و در عین حال برخی با تعجب از شرایط موجود، تحلیلی بهتر از تعلل در خرید و انتظار برای نشانه‌های بهتر از بازار را در شرایط موجود مطرح می‌کنند. دیروز محمدعلی نجفی، دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی دولت درخصوص جایگاه بورس در راستای خروج از رکود اقتصادی اظهار داشت: جایگاه بورس خیلی قوی در نظر گرفته شده و اقتصاد باید به سمتی برود که تامین مالی بنگاه‌ها از طریق بازار سرمایه و بورس باشد. همچنین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تهران دیروز با مدیران ارشد شستا نشست داشت. وزیر اقتصاد نیز با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تنی چند از مدیران ارشد این وزارتخانه و رئیس سازمان بورس در دفتر خود دیدار کرد. بنا بر اخبار رسیده دیدار وزیر اقتصاد با مدیران شرکت‌های بزرگ دولتی درحالی است که این شرکت‌ها بیش از نیمی از حجم بازار سرمایه را در اختیار دارند و تنها «شستا» با بیش از 33 درصد کل بازار، بزرگ‌ترین هلدینگ بورسی کشور محسوب می‌شود.
سیگنال‌های مثبت صنایع بورسی
در این بین به گزارش «دنیای اقتصاد» در صنعت بیمه خبرهایی از افزایش حق بیمه شخص ثالث به گوش می‌رسد. در برخی صنایع فولادی نیز از جمله ذوب‌آهن از قراردادهای بلند‌مدت سخن به میان آمده است. از کشتیرانی دریای خزر خبرهای مثبتی برای افزایش فعالیت‌های آن در صورت تحریم روس‌ها شنیده می‌شود. نوبخت، معاون رئیس‌جمهور دیروز از لحاظ کردن تغییراتی در نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و تغییر در نرخ بهره مالکانه صنایع در بسته دوم خروج از رکود دولت در آینده نزدیک خبر داده است. خودرویی‌ها در انتظار 20 مرداد نشسته‌اند تا خبر قیمت‌های نهایی مورد توافق شورای رقابت و مجلس را بشنوند. نشست پنج ساعته مقامات ایرانی و آمریکایی در ژنو با اینکه غیر‌منتظره بود اما مثبت و سازنده ارزیابی شده است و می‌تواند گام مهمی در چشم‌انداز بهبود و رونق چند صنعت مهم در بازار سرمایه از جمله بانک‌ها، پتروشیمی‌ها، خودرویی‌ها، صنایع معدنی صادر‌کننده و برخی دیگر از صنایع مهم باشد. با این حال بازار سرمایه به قول برخی کارشناسان نشانه‌های نسبتا مناسبی به‌ویژه پس از برگزاری مجامع از خود بروز نداده است. با اینکه سودهای خوبی در مجامع تقسیم شده، گزارش‌های 3 ماهه چشم‌انداز مناسبی دارند، اما همچنان معاملات خرده بلوکی تنها علائم برجسته معاملات هستند. برخی نیز همچنان معتقدند که خودرویی‌ها به‌عنوان لیدرهای بازار سرمایه به دلیل ایجاد وقفه در نهایی شدن قیمت خودروهای داخلی و چالش بین مجلس و شورای رقابت بازهم پتانسیل تکان دادن بازار را دارند و سهامداران حقیقی به‌عنوان مهمترین علاقه مندان به این سهام دو روز آینده را به انتظار خواهند نشست.
حسین خزلی‌خرازی، کارشناس بازار سرمایه دراین راستا معتقد است در شرایطی که در بازار باید حداقل روزانه 500 میلیارد تومان معامله صورت بگیرد، مشاهده داد‌و‌ستد حداکثر 140 میلیارد تومان در دو بازار بورس و فرابورس خبر خوبی نیست. وی می‌گوید: برای فعالان بازار حجم و ارزش معاملات عمدتا از شاخص کل اهمیت بیشتری دارد. از این رو افت حجم معاملات نگران‌کننده است و این رخوت و رکود مناسب بازار سهام نیست. به گفته وی، حتی اگربه جای ریزش 215 واحد از شاخص کل 215 واحد هم افزایش داشت بازهم شرایط کنونی قابل توجیه نیست.
به گفته وی، به نظر می‌رسد بازار و فعالان بازار سیاست انتظار و مشاهده (wait & watch) را در پیش گرفته اند و به نوعی برای معاملات دست نگه داشته‌اند. این وضعیت در حالی است که خبرهای خوبی در بازار وجود دارد و تقریبا اخبار منفی را شاهد نیستیم. مجموعه اخبار اقتصادی و سیاسی و توجه دولت در قالب بسته خروج از رکود، اخبار و سود تقسیمی مجامع و گزارش‌ها تقریبا مثبت است، اما هنوز بازار به رونق نرسیده است و تحلیل روشنی در بازار وجود ندارد.
همچنین مهدی حاجیوند، کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به برخی اتفاقات موثر در بازار، انتشار سند راهبردی سازمان بورس و اوراق بهادار را از جمله اتفاقاتی می‌داند که اجرایی شدن آن به برخی محورهای هفتگانه از جمله تامین مالی پایدار دولت و کاهش اتکای بودجه دولت به درآمدهای نفتی، افزایش توان ثروت‌آفرینی کشور، سلامت و شفافیت مالی، اداری و ایجاد و یکپارچه‌‌سازی سامانه‌های اطلاعات مدیریتی و عملیاتی می‌تواند به آینده بازار سهام کمک کند.
به باور وی تامین مالی یکی از پررنگ‌ترین اهداف سازمان بورس در سند راهبردی این سازمان است که بر این اساس برای افزایش تامین مالی، باید انواع نیازهای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های سرمایه‌پذیر را بررسی و برای تمامی آنها راه حل‌هایی طراحی کرد تا در دوره فعالیت یک شرکت یا بنگاه اقتصادی، بحث تامین مالی از طریق بازار سرمایه پیاده‌سازی شود.
او معتقد است از جمله موضوعاتی که این روزها معاملات بورس به‌ویژه گروه سیمانی را تحت تاثیر قرار داده و باعث شده در چند روز گذشته اولین جلسه مشترک انجمن کارفرمایان سیمان و شرکت بورس کالا برگزار شود آزادسازی قیمت سیمان و عرضه کامل آن در بورس کالا است که انتظار می‌رود بر بازار سهام و این گروه بورسی تاثیر بالایی داشته باشد.
او تاکید کرد: بنا بر ماده 17 قانون توسعه ابزارهای مالی و ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، کالاهایی که در بورس کالای ایران عرضه می‌شوند نباید قیمت گذاری شده باشند و باید عرضه و تقاضا در بورس کالا منجر به کشف قیمت شود.
حاشیه‌های صنعت پالایش نیز از دیگر موضوعاتی است که از اواخر سال گذشته روی میز بازار سرمایه باز شده و کماکان این پرونده در حال ورق خوردن است و چشم‌انداز و ظرفیت‌های صنعت پالایش در بورس نیز طی چند روز گذشته توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است.
وی درباره شرایط فعلی پالایشگاه‌ها چند نکته را قابل اهمیت دانست و افزود: بودجه‌ای که این صنعت به بازار سرمایه اعلام کرده، بیشتر محافظه‌کارانه بوده است. به‌عنوان مثال نرخ ارز فروش محصولات، مبادلاتی اعلام شده، در حالی که فروش محصولات اکثر شرکت‌ها بیش از این رقم است و همین امر می‌تواند محرک قوی برای سودآوری بیشتر در پایان سال مالی باشد.
به گفته حاجیوند، نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و نیز تداوم حواشی آن کماکان توسط کارشناسان بورسی مورد نقد قرار می‌گیرد و دولت باید این موضوع را مدنظر داشته باشد که وقتی صنعتی را به بخش خصوصی واگذار کرد، آن‌هم بخش خصوصی که سهامدارانش عموم مردم در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی است باید تعیین نرخ خوراک و محصولات براساس یک شیوه جهان‌شمول و قابل توجه انجام بگیرد. در مجموع موضوع دخالت دولت در بازار سرمایه از جمله مواردی است که کارشناسان به آن انتقاد دارند.
به عقیده آنها بزرگ‌ترین خدمت دولت به بازار سرمایه عدم دخالت در این بازار و تعیین قیمت‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله خوراک و محصولات است؛ چرا که بازار سرمایه قواعد مربوط به خود را دارد و نمی‌توان در مبانی اصول و قوانین آن تغییراتی ایجاد کرد. همچنین قیمت‌های کاذب و دستوری دولت مانع از تخصیص بهینه منابع در اقتصاد ملی خواهد شد، بنابراین قاعده تنظیم بازار بر مبنای عرضه و تقاضا و عدم دخالت دولت به طور کامل نقض شده است، به‌عنوان مثال زمانی که دولت نرخ حامل‌های انرژی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی را دستوری تعیین می‌کند و در کوتاه مدت مدام در حال تغییر آن است چطور می‌توان انتظار سرمایه‌گذاری بلند‌مدت در بازاری با مبنای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت داشت.
به‌علاوه اینکه بازار سرمایه ماهیتا دچار اشکال نیست و ابهامات یا عدم وجود شفافیت در سیاست‌های اقتصاد کلان موجب روند فعلی بازار شده است.ضمن اینکه روند معاملاتی بازار سهام هرچند این روزها با افزایش حجم و ارزش سهام همراه نیست، اما به‌نظر می‌رسد بورس رفته رفته در حال پیدا کردن روند تعادلی خود است و باید به بازار سرمایه برای رسیدن به روزهای اوج خود زمان داد.
در بازار دیروز
در بازار دیروز نماد معاملاتی بانک پاسارگاد 70 واحد از شاخص کل بازار سرمایه را کاهش داد سهامداران حقیقی دیروز نزدیک
13 میلیون سهم این بانک را فروختند تا حقوقی‌ها از این فرصت استفاده کرده و نزدیک به 94 درصد سهام قابل عرضه وپاسار در روز گذشته را جمع کنند. دیروز همچنین حق تقدم سهام این بانک با نرخ 712 ریالی در بازار معامله شد که نسبت به قیمت 1850 ریالی نرخ سهام اصلی 114 تومان فاصله دارد. دیروز همچنین در گروه بانکی ها، وپارس، وبصادر، وبملت و وسینا نیز منفی بودند که برخی درخواست‌ها از سوی فعالان بازار سهام برای کاهش دادن نرخ سود بانکی تا 15 درصد را به نوعی می‌توان به این ریزش‌ها هم مرتبط دانست. دیروز نمادهای قرمز اخابر، وپارس و وبصادر به ترتیب 36 واحد، 31 واحد و 17 واحد از شاخص کل کاستند. در مقابل نمادهای سبز رمپنا، تاپیکو و شبهرن به ترتیب 53 واحد، 26 واحد و 17 واحد به رقم شاخص کل بازار سرمایه افزودند. در بازار دیروز بیشترین تقاضا به نماد شیشه و گاز اختصاص یافت و بیشترین عرضه به حق تقدم موتوژن رسید. در بازار دیروز تقاضا برای خرید اوراق تبعی همچنان وجود داشت. بیشترین ارزش و حجم معاملات دیروز به حق‌تقدم ایران‌خودرو اختصاص یافت که بیش از 100 میلیون آن به ارزش 142 میلیارد ریال مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت.