بیشترین افت مداوم بورس در یک سال

انتظار برای بازگشت شاخص به سطوح قبلی در این روزها در شرایطی است که بورس تهران روز گذشته بیشترین افت متوالی خود را در یک سال گذشته تجربه کرده است، به‌طوری‌که در 11 روز گذشته شاخص کل با ریزش 6/5 درصدی مواجه شده است. بازار سهام روز گذشته در ادامه روند کاهشی خود شاهد رسیدن رقم شاخص به 66 هزار و 197 واحد بود. دیروز افت بیش از یک درصدی شاخص معادل 704 واحد با افت حجم معاملات تقریبا در حدود 7 درصد همراه بود، با این حال ارزش معاملات روزانه با نزدیک به 4 درصد افزایش تا 1103 میلیارد دلار بالا رفت. در این بین آمار مهم و مورد توجه دیگر کاهش ارزش بازار در بورس تهران به میزان 32 درصد در مقایسه با یک سال پیش و رسیدن ارزش بازار بورس به زیر 300 هزار میلیارد تومان (299 هزار میلیارد تومان) است. در حالی که ارزش بازار بورس در نقطه اوج آن 438 هزار میلیارد تومان در 15 دی ماه 92 بود. این شرایط به ویژه با افت قیمت نفت در بازارهای جهانی و چشم‌انداز مبهم از عملکرد بازیگران بزرگ بازار سهام که به نوعی از شرایط به وجود آمده متاثر شده‌اند، عجین شده است. از ابتدای دی ماه منحنی شاخص کمتر روند مثبتی به خود دیده است. انتظار برای ظاهر شدن سمت و سوی مشخص تر در روند عملکرد واقعی اقتصاد همچنان تا بررسی لایحه بودجه و نهایی شدن اعداد و ارقام آن پا‌برجا است. در این روزها برخی تهدیدهای موجود در بازار سهام همچنان به‌عنوان عوامل منفی و پتانسیل‌های پنهان در تشدید ریزش بیشتر بازار قابل شناسایی‌ هستند. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد 5 عامل بیشتر از سایرین می‌توانند بازار را در ماه‌های پیش رو تحت تاثیر خود قرار دهند؛ بازگشایی نمادهای پالایشگاهی، تاثیر‌پذیری برخی شرکت‌های پتروشیمی در مواجهه با افت قیمت نفت، شرایط کلان اقتصادی کشور، بازارهای موازی و ریسک‌های سیاسی مهم‌ترین‌ مواردی هستند که در این راستا مورد توجه است.

در این زمینه حسین الله‌دادی، مدیر‌عامل شرکت مهر اقتصاد مبین با اشاره به تاثیر بازگشایی نمادهای پالایشگاهی بر بازار، معتقد است با توجه به اینکه این صنعت حداقل 10‌درصد بازار سرمایه را به خود اختصاص داده است، باز شدن نمادهای معاملاتی آنها حداقل 30 درصد از ارزش سهام آنها خواهد کاست که البته امکان تخلیه این شوک از بازار را به همراه دارد. به گفته وی اینکه افت تقریبا 50 درصدی قیمت نفت بر درآمدهای این گروه تاثیر منفی دارد جای شکی باقی نمی‌گذارد، اما بالا رفتن قیمت ارز را می‌توان به‌عنوان پتانسیلی برای افزایش حاشیه سود آنها در بلند‌مدت مورد توجه قرار داد. در واقع این اتفاق جنبه‌های مثبت و منفی را توامان در خود دارد. 

به گفته الله‌دادی، کیفی‌سازی تولیدات پالایشگاهی‌ها که دقیقا به همین دلیل با توقف نمادها مواجه شده‌اند، قرار است از سال 95 به بعد مورد محاسبه قرار گیرد که البته عامل مهمی در افت ارزش سهام آنها است. وی درعین حال افزایش نرخ دلار در بازار به 3500 تومان را پتانسیلی مهم برای تامین حاشیه سود آنها بر شمرد. وی گفت: اگر قیمت دلار روی 3500 تومان تثبیت شود، حداقل 40‌درصد به درآمدهای آنها اضافه خواهد شد. با متوقف ماندن نمادها در این صنعت قیمت سهم آنها مرتبا با کاهش میزان تقسیم سود افت خواهد کرد. بر این اساس افت نسبت P/E این گروه در این مسیر می‌تواند به تحلیل‌های جدیدی از شرایط موجود منجر شود. به گفته وی باید روی نفت قدری بیشتر تامل کرد. با توجه به اینکه دست دولت در انجام هرگونه اقدامی در فروش اقلام پالایشگاهی باز است و بخشی از تولیدات آنها به‌طور آزاد به دلار فروخته می‌شود، باید برای تحلیل‌های بیشتر همچنان منتظر تغییرات احتمالی قیمت‌های جهانی ماند.  وی البته در این خصوص بسته ماندن این نمادها را به دلیل افزایش فشارهای روانی بر سایر نمادها همچنان یکی از موارد مشکل ساز بازار عنوان کرد و افزود: فشار روانی به نحوی است که سهامی نیز که به هیچ وجه به نفت ارتباط پیدا نمی‌کنند نیز در حرکت‌های عمومی بازار با کاهش مواجه می‌شوند. در عین حال برخی سهام دیگر نیز وجود دارند که عکس این مسیر رفتار می‌کنند. به‌عنوان مثال دیروز سهام سرمایه‌گذاری غدیر با وجود داشتن سهام پتروشیمی‌ها در میان خیل عظیم نمادهای منفی، مثبت بود. وی همچنین با بیان اینکه جو بازار نسبت به این نمادها به‌طور کلی خوب نیست، نمادهای پالایشگاهی را نیازمند تحلیل از دو منظر عکس‌العمل روانی بازار و همچنین سودآوری آنها دانست.

الله‌دادی همچنین درخصوص شرایط پتروشیمی‌ها گفت: پتروشیمی‌ها در بورس کمترین P/E را دارند. در واقع بازار افت قیمت را خود به خود در این سهام اعمال کرده است. به عقیده این کارشناس بازار سرمایه، P/E در این صنعت تقریبا 3 است. در این راستا با اتمام سال مالی این رقم می‌تواند تا 7/2 هم کاهش یابد. با این حال افت قیمت تولیدات پتروشیمی‌ها و کاهش میزان فروش آنها مهم‌ترین‌ عامل تهدید‌کننده برای قیمت سهام آنها است. وی در عین حال با اشاره به کاهش بهای نفت و تولیدات پتروشیمی در بازارهای جهانی، چشم‌انداز سود‌آوری و تداوم فعالیت‌های آنها را با ابهام ارزیابی کرد و گفت: با این حال در برخی پتروشیمی‌ها شرایط مناسبی به لحاظ پوشش سود پیش‌بینی شده وجود دارد. در عین حال به نظر می‌رسد با توجه به افت قیمت خوراک‌های مایع مصرفی این گروه، کاهش هزینه‌هایی از این بابت نیز متوجه آنها شده است. به عقیده الله‌دادی، بهبود بهای خوراک مایع با نرخ فوب خلیج فارس و در عین حال افزایش نرخ دلار به 3500 تومان، از جمله عوامل تقویت‌کننده سود پتروشیمی‌ها به حساب می‌آید. این کارشناس اقتصادی درخصوص تاثیرات عوامل اقتصاد کلان بر بازار سرمایه نیز به تلاش دولت برای کنترل پایه پولی اشاره کرد و گفت: در اقتصاد ما با تورم طرف عرضه مواجه هستیم که با توجه به افت قیمت‌های جهانی البته قابل تعدیل است. الله‌دادی درخصوص تاثیر‌گذاری بازارهای موازی نیز گفت: بر اساس آنچه در بازارهای طلا و مسکن دیده می‌شود، این بازارها رقیبی برای بازار سرمایه نیستند. در عین حال او بازار پول را رقیبی جدی‌تر برای بازار سرمایه ارزیابی کرده که البته ریسک‌های زیادی را نیز در‌بر‌دارد. وی افزود: با اینکه تا‌کنون بازار پول و بانک‌ها، بازارهایی کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند، با ادامه سپرده‌پذیری‌های بانک‌ها، خطر افزایش ریسک در بانک‌ها به مرور بالا می‌رود که خود قابلیت تبدیل شدن به یک شوک واقعی را برای بازار سرمایه دارد. وی در پاسخ به اینکه بانک‌ها در شرایطی که فعالان اقتصادی امکان سود‌آوری حداقل 30 درصدی در بازارهای واقعی اقتصاد را ندارند، چطور همچنان به تجمیع سپرده با نرخ‌های بالا ادامه می‌دهند، گفت: بانک‌ها برای تامین سود سپرده‌های قبلی و تعهدهای داده شده، همچنان به این کار ادامه می‌دهند که خطرات مهمی آنها را تهدید می‌کند. دامنه این وضعیت ممکن است به وارد کردن شوک‌های جدی به بازار سهام منتهی شود. به گفته وی ریسک‌های سیاسی نیز به‌عنوان عاملی مهم برای تداوم ریزش بورس مطرح هستند، اما باید شرایط گذشته، حال و آینده را نیز برای تداوم تاثیرات بر بازار مرور کرد.