کارنامه بورس تهران در نخستین ماه از پاییز سال جاری با رشد 1/ 2 درصدی شاخص کل بسته شد تا بازار سهام برای دومین بار در سال جاری، سایر بازارهای رقیب (ارز، سکه و بازار پول) را پشت سر بگذارد. پس از ثبت زیان 7/ 4 درصدی در کارنامه نیمه اول بورس، شاخص کل در نیمه‌های کانال 76 هزار واحدی کار خود را در فصل پاییز آغاز کرد و در پایان مهرماه در ارتفاع 78 هزار و 91 واحدی ایستاد. نکته مهم در جریان معاملات ماه گذشته، مثبت شدن خالص خرید معامله‌گران حقیقی برای اولین‌بار در سال جاری بود. ضمن اینکه مشارکت این معامله‌گران در بازار سهام نسبت به ماه‌های اخیر رشد چشمگیری را تجربه کرد.
افزایش مشارکت معامله‌گران حقیقی
بررسی عملکرد بازیگران بازار سهام در نخستین ماه از فصل پاییز نشان میدهد که در این ماه مشارکت معامله‌گران حقیقی در بورس تهران نسبت به ماه‌های پیش از آن رشد مناسبی را تجربه کرده است. در فروردین ماه سال جاری مشارکت این معامله‌گران در بورس تهران حدود 68 درصد بود. در ادامه اما میزان مشارکت این معامله‌گران کاهش یافت تا جایی که در شهریور ماه این معامله‌گران مشارکت 55 درصدی در دادو ستد سهام داشتند. طی معاملات مهر ماه اما مشارکت این معامله‌گران به 64 درصد بازگشت. دلایل افزایش تحرک این دسته از معامله‌گران را باید در افزایش اعتبارات کارگزاری‌ها پس از اتمام سال مالی عمده کارگزاری‌ها و هم چنین خوش‌بینی معامله‌گران به آینده وضعیت اقتصادی کشور و به تبع آن سودآوری شرکت‌های بورسی جست‌وجو کرد. همان‌طور که اشاره شد در ماه گذشته برای اولین‌بار در سال جاری شاهد مثبت شدن خالص خرید حقیقی‌ها در بازار سهام بودیم. بررسی‌ها نشان میدهد در جریان معاملات مهر ماه حدود 55 میلیارد تومان نقدینگی جدید از سوی سهامداران خُرد وارد بازار شده است.
رونق نسبی معاملات در مهرماه
همان‌طور که اشاره شد، فعالیت معامله‌گران حقیقی طی مهرماه با افزایش چشمگیری مواجه شد. در همین راستا پس از افت بسیار محسوس حجم و ارزش معاملات در آخرین ماه تابستان سال جاری، بهبود چشمگیر این دو مولفه از همان روزهای ابتدایی مهرماه خود نمایی می‌کرد تا جایی که در اولین هفته از ماه گذشته میانگین روزانه ارزش معاملات خرد از مرز 200 میلیارد تومان نیز عبور کرد. به نوشته دنیای اقتصاد،کارشناسان یکی از دلایل بهبود حجم و ارزش معاملات را تزریق اعتبارات کارگزاری‌ها به بازار عنوان می‌کردند. از آنجا که معامله‌گران حقیقی اصلی‌ترین استفاده‌کننده اعتبارات هستند، از همان ابتدای مهرماه شاهد افزایش تحرکات حقیقی‌ها در گروه‌های محبوب این معامله‌گران (به‌طور مثال خودرویی و قندی) بودیم. امری که در نهایت موجب ورود 55میلیارد تومان نقدینگی از سوی حقیقی‌ها به بازار شد.تحرکات حقیقی‌ها در برخی گروه‌ها به اذعان بسیاری از کارشناسان بدون عامل بنیادی خاصی صورت گرفت. با این همه تقاضای سهام به خصوص در گروه خودرویی تا پایان نیمه دوم مهرماه نیز ادامه یافت و این نمادها عمده تمرکز معامله‌گران را به خود اختصاص دادند. تحرکات مثبتی که البته مطابق پیش‌بینی‌ها جای خود را به فشار فروش دراین نمادها داد.
سیطره خوش‌بینی در بازار سهام
بورس تهران از ابتدای سال تا کنون هر چند نتوانست رشد قابل قبولی نشان دهد با این حال بررسی معاملات آن از ابتدای سال جاری تا‌کنون مقاطع مختلفی از رشد و بهبود چشمگیر ارزش معاملات را در بازار نشان میدهد.رشدی که به دلیل خوش‌بینی به وضعیت آتی اقتصاد و بازار سهام کشور است. این موضوع در مقایسه با روند معاملات بورس تهران در سال گذشته که در عمده روزها با رکود چشمگیری دست و پنجه نرم می‌کرد، نشان از غلبه یک عامل خوش‌بینانه در معاملات بازار سهام است. به عبارت دیگر امیدواری سهامداران به آینده وضعیت اقتصادی و همچنین بورس تهران در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش یافته است تا جایی که بسیاری از کارشناسان معتقدند، بورس تهران در شرایط کنونی مترصد یک فرصت مناسب برای آغاز یک روند رشد پایدار است.فرصتی که باید دید در چه زمانی نصیب بازار سهام خواهد شد. شاید بتوان معاملات هفته پایانی مهرماه را نمونه‌ای از خوش‌بینی‌ها به وضعیت اقتصادی کشور برشمرد. در روزهای پایانی مهرماه نگاه معامله‌گران بیش از هرچیز دیگری به گزارش‌های 6 ماهه شرکت‌ها بود. در این میان هرچند نمی‌توان به یک اجماع در مورد سمت و سوی عملکرد شرکت‌ها در 6 ماه نخست سال رسید با این همه شاخص کل به پیشواز گزارش‌ها رفت و معاملات هفته پایانی مهرماه را با رشد 6/ 0 درصدی به پایان رساند. در این مورد باید گفت، به لحاظ متغیرهای اقتصادی کماکان انگیزه قوی برای رونق پایدار بازار سهام در کوتاه‌مدت دیده نمی‌شود، مگر آنکه محتوای گزارش‌های شش ماهه شرکت‌ها بتواند نشانه‌ای معنادار از بهبود وضعیت سودآوری شرکت‌ها فراهم کند. مساله‌ای که هرچند در برخی گروه‌ها مشاهده می‌شود، اما نمی‌توان آن را به کل بازار گسترش داد.
عامل حمایتی نفت از بورس
در پایان هفته دوم از ماه گذشته کشورهای موسوم به اوپک به‌عنوان بزرگ‌ترین گروه کشورهای صادرکننده نفت در دنیا در اوج ناباوری بر سر کاهش تولید حدود 700 هزار بشکه‌ای توافق کردند و پس از آن قیمت نفت با یک بهبود نسبی مواجه شد. هرچند بحث‌های زیادی در مورد میزان اثر‌پذیری قیمت نفت از کاهش حجم تولید عنوان می‌شد با این حال بهبود قیمت نسبی نفت در این ماه عامل حمایت از نمادهای کالایی بورس تهران به ویژه پالایشی‌ها شد. کارشناسان مختلف بازار با یک تحلیل سطحی رشد قیمت نفت را عاملی در جهت تعدیل مثبت سودآوری شرکت‌های پالایشی عنوان می‌کردند. با این حال، همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» مطرح شد، تاثیر افزایش قیمت نفت بر وضعیت شرکت‌های زیرمجموعه گروه پالایشگاهی را نمی‌توان به‌صورت دقیق تحلیل کرد. در نهایت نیز سهام شرکت‌های مزبور همچون گروه‌های خودرو و قندی در مسیر نزولی افتادند تا سهامداران دنبال یک گروه دیگر برای کوچ نقدینگی خود باشند.
اهرم پرفشار سبزپوشان کم تعداد
برخلاف رشد 1/ 2 درصدی شاخص کل، شاخص اکثر صنایع بورسی نیز در ماه گذشته قرمز‌پوش بودند. بررسی «دنیای‌اقتصاد» از روند حرکتی شاخص صنایع مختلف حاکی از این است که از میان 37 گروه بورسی، شاخص 17 صنعت با رشد و شاخص 20 صنعت نیز با افت همراه بودند. شاخص گروه محصولات کاغذی، انتشار و چاپ و استخراج سایر معادن با ثبت رشد به ترتیب 3/ 48، 26 و 4/ 16 درصدی سودآورترین صنایع در ماه گذشته بودند. این در حالی است که دو صنعت استخراج کانه‌های فلزی و ابزار پزشکی در قعر جدول بازدهی صنایع در مهرماه قرار گرفتند.
افزایش 70 درصدی حجم معاملات
ماه گذشته، در مجموع بیش از 17 میلیارد و 177 میلیون سهم به ارزش بیش از 33 هزار و 876 میلیارد ریال حدود یک میلیون و 271 هزار دفعه معامله شدند (اثر معاملات بلوکی حذف شده است). بررسی «دنیای اقتصاد» نشان میدهد متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در این مدت به ترتیب 954 میلیون سهم و 188 میلیارد تومان بوده است که نسبت به شهریورماه به ترتیب رشد چشمگیر 70 و77 درصدی را نشان میدهد. این تغییرات نشانه‌های جدی خروج از رکود معاملاتی طی مهرماه سال 95 را نشان میدهد. این موضوع همان‌طور که اشاره شد می‌تواند به دلیل اتمام سال مالی اکثر کارگزاری‌ها و تزریق دوباره اعتبارات این نهاد‌ها به بازار و همچنین خوش‌بینی‌ها از آینده وضعیت اقتصادی کشور و به تبع آن شرکت‌های فعال در بورس تهران دانست.
بورس، پیشتاز بازارها
بررسی عملکرد بازارهای مالی، برای دومین بار در سال جاری پیشتازی بازار سهام را (بازدهی 1/ 2 درصدی) نسبت به بازارهای رقیب نشان میدهد. پیش از این بازار سهام در مرداد ماه رتبه اول بازدهی بازارها را در اختیار داشت. بازار سکه که در ماه‌های فروردین، خرداد و تیر پیشتاز بازارهای سرمایه‌گذاری بود، طی ماه گذشته با افت 2 درصدی در قعر جدول بازدهی قرار گرفت. نماگر بازار سهام که در انتهای شهریور ماه در رقم 76 هزارو 451 واحدی قرار داشت، در پایان شهریور ماه با قرار گرفتن در محدوده 78 هزار و 91 واحدی به کار خود پایان داد. قیمت سکه که در ابتدای مهرماه در سطح یک میلیون و 116 هزار تومان قرار داشت با افت 2 درصدی طی معاملات ماه گذشته به رقم یک میلیون و 94 هزار تومان رسید و عنوان زیان‌آورترین بازار سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داد. بازار پول با ثبت رشد 25/ 1 درصدی در کارنامه خود رتبه دوم جدول بازدهی بازارهای رقیب را به خود اختصاص داد. در بازار ارز نیز نرخ دلار با رشد 8/ 0 درصدی مواجه شد.
در بررسی بازدهی بازارهای مزبور از ابتدای سال بازار پول با کسب بازدهی 75/ 8 درصدی صدر‌نشین بازارهای سرمایه‌گذاری بوده است (نرخ سود سپرده‌های بانکی 15 درصد در نظر گرفته شده است). بازار سکه با رشد 1/ 8 درصدی از ابتدای سال تا‌کنون رتبه دوم جدول بازدهی بازارها از ابتدای سال 95 تا کنون را به خود اختصاص داده است. بورس نیز با افت 7/ 2 درصدی همچنان ضعیف‌ترین عملکرد سال 95بازارها را تجربه می‌کند.